Lại một bản Windows 10 "rút gọn" nữa, liệu có phải là phép màu hồi sinh Windows Phone?

Những ngày đầu tháng 5 tràn ngập các tin tức vui mừng với các fan của Microsoft. Quý 1 của gã khổng lồ phần mềm đã kết thúc với kết quả tốt đẹp ngoài sức mong đợi. Bản cập nhật lớn dành cho Windows 10 đã đến tay người dùng với giao diện Fluent Design và một loạt các tính năng mới. Trong ngày hôm nay (7/5, giờ Mỹ), hội nghị dành cho các nhà phát triển BUILD sẽ được tổ chức, hứa hẹn một loạt những tầm nhìn siêu việt dành cho tương lai không thua kém gì năm ngoái.

Thế nhưng, có lẽ tất cả những tin mừng đó đều không đáng chú ý bằng sự ra mắt của "Windows 10 Lean". Sau nhiều lần thất bại, gã khổng lồ phần mềm đã một lần nữa tìm cách ra mắt một phiên bản rút gọn cho Windows.

Quá khứ đau buồn

Có lẽ Microsoft chưa bao giờ nguôi ngoai nỗi đau về ARM và di động.

Nếu như bạn đã quên, chỉ trong vòng 6 năm qua Microsoft đã ít nhất... 3 lần tìm cách vực dậy các phiên bản rút gọn của Windows. Lần đầu tiên là vào năm 2012, khi gã khổng lồ phần mềm vén màn Windows RT – một phiên bản Windows dành cho ARM. Bất chấp sự chú ý đổ dồn vào Surface RT (phần cứng biểu trưng cho Windows RT), hệ điều hành què cụt này đã nhanh chóng vấp phải sự phản đối kịch liệt vì không thể hỗ trợ kho ứng dụng x86 truyền thống trên Windows. Khi Surface RT khiến Microsoft thua lỗ gần 1 tỷ USD, và khi ngay cả các đối tác phần cứng cũng phải lên tiếng phản đối, CEO mới Satya Nadella đã nhanh chóng giết chết Windows RT.

Hẳn nhiên, cũng chẳng ai có thể quên Microsoft đã từng ra mắt Windows Phone 8 (cùng với RT và 8 "thường) với niềm hy vọng bắt kịp với Google. Sau một loạt thất bại ê chề, Windows di động có thể coi là đã chết cùng với WP8.1: Microsoft của Satya Nadella tỏ ra hoàn toàn hờ hững với Windows 10 Mobile và đến năm ngoái đã chính thức khai tử hệ điều hành này.

Nhưng cũng vào năm ngoái, Microsoft lại trở lại với tầm nhìn ARM. Bắt tay cùng Qualcomm, gã khổng lồ phần mềm tuyên bố "Windows 10 ARM" sẽ chạy được các ứng dụng x86 – nói cách khác, sẽ tránh được điểm yếu chết người của Windows RT. Đến tháng 3 năm nay, Windows 10 ARM mới được âm thầm hé lộ cùng một chút tính năng - trái ngược hẳn với cảnh "đá xéo" ồn ào giữa Intel và Microsoft/Qualcomm vào năm ngoái. Không chạy được ứng dụng 64-bit, không hỗ trợ ứng dụng... có kết nối đám mây, không cả bộ thư viện hình ảnh OpenGL, có lẽ Microsoft đã quá chán ngán cảnh mâu thuẫn cùng Intel và không còn đầu tư vào Windows 10 ARM nữa.

Hành trình rút gọn Windows của Microsoft tràn ngập những câu chuyện không có hậu.

Và chắc chắn là các fan cũng chưa quên Windows 10 S. Ra mắt trên chiếc Surface Laptop tuyệt đẹp, chữ S trong phiên bản Windows này là viết tắt của "Secure" với hàm ý rằng chỉ chạy ứng dụng từ Windows Store thì máy tính sẽ an toàn hơn. Thực chất, ai cũng hiểu rằng đây là cách Microsoft muốn tiếp cận phân khúc laptop siêu rẻ, nơi người dùng đánh đổi các ứng dụng tải tự do để đổi lấy mức giá rẻ hơn trên phần cứng: laptop Windows 10 S có giá khởi điểm chỉ 200 USD, nhưng cập nhật Windows 10 S lên Windows 10 "thường" sẽ tốn đến 50 USD.

Cuối cùng, Windows 10 S cũng bị từ bỏ, Microsoft cũng gần như chẳng bao giờ thu 50 USD mà vẫn cho phép người dùng thoải mái nâng cấp lên Windows 10 không giới hạn. Windows 10 S mới đây đã bị rút gọn thành "S Mode", và Microsoft cũng chẳng nhắc gì đến laptop siêu rẻ nữa...

...ít nhất là cho đến khi Windows 10 Lean xuất hiện.

Con đường phục thù

Có thể nói rằng Windows 10 Lean là kết quả của vô số thất bại...

Thiết bị chạy ARM và những chiếc laptop giá rẻ có một điểm chung: sức mạnh của chúng quá kém cỏi khi sánh cùng những chiếc PC chạy chip "chuẩn" của Intel hay AMD. Và đây cũng chính là tầm nhìn đặt ra cho Windows 10 Lean: phiên bản Windows mới nhất sẽ tiết kiệm bộ nhớ hơn Windows 10 thường và sẽ hỗ trợ tốt các thiết bị chỉ có 16GB bộ nhớ. Bằng cách cắt bỏ các tính năng như Internet Explorer hay Registry Editor, Windows 10 Lean vẫn sẽ mang lại trải nghiệm Windows 10 khá đầy đủ; các ứng dụng Win32 vẫn sẽ được hỗ trợ bình thường.

Nói cách khác, Windows 10 Lean sẽ tránh đi tất cả những sai lầm Microsoft đã mắc phải với những phiên bản rút gọn trước đó. Và nếu đã học được từ tất cả những sai lầm cần phải sửa chữa, Microsoft có thể thực sự mở ra một chương mới cho Windows: trở lại ARM và thậm chí là trở lại di động.

Các đặc điểm rò rỉ của Windows 10 Lean đưa chúng ta đến rất gần về một phiên bản Windows 10 di động không què quặt như 10 Mobile.

Hãy nhìn vào những gì Windows 10 Lean có:

- Khả năng tính toán trên phần cứng cấp thấp: chắc chắn sẽ hữu ích cho laptop siêu rẻ và thiết bị di động. Các nhà sản xuất thậm chí có thể cung cấp laptop Windows 10 Lean có SSD 32/64GB nhưng vẫn đảm bảo trải nghiệm cho người dùng.

- Kết hợp cùng sự phát triển vượt bậc của các công nghệ như UWP hay Xamarin, việc phát triển ứng dụng cho một bản Windows 10 Lean trên thiết bị di động sẽ càng trở nên dễ dàng khi hệ điều hành nhẹ ký này không bị trói vào ARM như Windows RT hay Windows 10 Mobile. Khi chu trình 14nm đã bắt đầu phổ cập, việc tạo ra những con chip x86 cho di động cũng không còn quá khó khăn.

- Loại bỏ các yếu tố như Registry Editor hay Management Console hoàn toàn phù hợp với đối tượng người dùng di động và học sinh/sinh viên hay người dùng "casual".

- Windows 10 Lean thậm chí còn có khả năng gọi điện qua API vốn trước đây chỉ dành riêng cho Windows 10 Mobile. Có lẽ không phải vô cớ mà bản build đầu tiên có Windows 10 Lean cũng lại mang theo tính năng này.

Tương lai rộng dài

Windows 10 Lean là minh chứng cho thấy Microsoft vẫn đang nuôi dưỡng giấc mơ về một phiên bản thực sự "universal" của Windows 10.

Sự kiện BUILD 2018 đã cận kề. Gã khổng lồ phần mềm mới chỉ "lẳng lặng" tung Windows 10 Lean cho người dùng; một sự kiện như BUILD sẽ là nơi tốt nhất để công bố tầm nhìn trở lại với di động (và PC giá rẻ).

Nhưng nhìn xa hơn nữa, nếu như Windows 10 Lean không phải là để dành cho di động (mà là cho môi trường doanh nghiệp chẳng hạn), Microsoft vẫn sẽ chưa từ bỏ giấc mộng với các thiết bị di động và phần cứng giá rẻ. Theo nhiều nguồn tin rò rỉ, gã khổng lồ phần mềm đang tiến hành một dự án quy mô khổng lồ nhằm tái cấu trúc lại Windows theo dạng module. Nói nôm na, Windows sẽ được biến thành một khối xếp hình lớn, và tùy thuộc vào loại thiết bị cần sử dụng, nhà sản xuất chỉ cần lựa chọn các mảnh ghép dành cho mình. Dù là di động, tablet ARM hay laptop cấu hình... siêu thấp, phiên bản Windows 10 này cũng sẽ có mảnh ghép phù hợp.

Chưa ai biết Windows 10 Lean là một nguyên mẫu hay chỉ là một con "tốt thí" thử nghiệm cho tầm nhìn mới của Microsoft. Nhưng dù kết quả cuối cùng có ra sao, sự xuất hiện bất ngờ của phiên bản Windows rút gọn này cho thấy công ty của Satya Nadella vẫn chưa nguôi giấc mộng đưa Windows đến tay tất cả mọi loại thiết bị. Chỉ như vậy cũng đã là đủ để các fan của Lumia có thêm chút hy vọng rồi.