Lệnh cấm chip của Mỹ biến tham vọng AI của Trung Quốc thành ‘lâu đài cát’

Trong những năm qua, Trung Quốc đã dần nổi lên như một thế lực mới trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo với một loạt thành tựu đáng kinh ngạc. Dịch vụ đám mây dành cho doanh nghiệp của ByteDance, Volcengine, đã cắt giảm thời gian đào tạo cho mô hình nhận dạng hình ảnh bằng trí tuệ nhân tạo (AI) từ 5 ngày xuống còn 3 ngày. Nền tảng điện toán Sinian của Alibaba Cloud đã đánh bại kỷ lục do Google thiết lập bằng cách nhận dạng 1,078 triệu hình ảnh mỗi giây trong các tình huống ngoại tuyến. Và mẫu máy chủ NF5488A5 của nhà sản xuất máy chủ lớn nhất Trung Quốc Inspur đã được ca ngợi là sản phẩm đẳng cấp thế giới trong phân khúc hình ảnh y tế, nhận dạng giọng nói và xử lý ngôn ngữ tự nhiên.

Nhưng, sẽ không có thành tựu nào trong số những công ty công nghệ mạnh nhất của Trung Quốc có thể đạt được nếu không có các bộ xử lý đồ họa mạnh mẽ được cung cấp bởi Nvidia Corp, tập đoàn sản xuất GPU khổng lồ có trụ sở tại Santa Clara, bang California, Mỹ. Các bộ xử lý này đã đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự tiến bộ của Trung Quốc trong lĩnh vực AI, phân tích dữ liệu và sức mạnh tính toán.

Và quyết định đột ngột của chính phủ Mỹ vào tháng trước nhằm hạn chế Nvidia bán hai con chip tiên tiến nhất của mình là A100 và H100 cho các khách hàng ở Trung Quốc đã gây xôn xao toàn bộ cộng đồng. Bởi toàn bộ các lĩnh vực AI, điện toán đám mây và xe thông minh của Trung Quốc sẽ không thể tìm ra một sản phẩm thay thế chúng ngay lập tức. Và theo những chuyên gia trong ngành cũng như các nhà phân tích công nghệ, các GPU của Nvidia từ lâu đã đào tạo các mô hình AI để lái xe tự động, phân tích ngữ nghĩa, nhận dạng hình ảnh, các biến thời tiết và phân tích dữ liệu lớn.

Khó có thể đánh giá một cách đầy đủ được mức độ ảnh hưởng mà lệnh cấm mới nhất của chính quyền Washington đến các ngành công nghiệp của Trung Quốc. Nvidia cho biết họ đang cố gắng giúp giảm thiểu tác động đối với khách hàng Trung Quốc, chẳng hạn như thay thế các GPU tiên tiến bằng các sản phẩm không phải tuân theo các yêu cầu cấp phép của chính quyền Mỹ.

Trong một diễn biến khác, một số công ty GPU Trung Quốc đã bày tỏ hy vọng rằng lệnh cấm có thể mang lại cho họ cơ hội giành được các khách hàng cũ của Nvidia vì giờ đây các chip do Mỹ sản xuất đã hết giới hạn.

Nhưng không khó để phát hiện tác động tâm lý từ biện pháp có mục tiêu này của Mỹ đối với các nhà hoạch định chính sách và nhà đầu tư Trung Quốc. Tại một cuộc họp quan trọng trong tháng này, Chủ tịch Trung Quốc đã nhấn mạnh rằng cần phải đẩy mạnh phát triển các công nghệ quan trọng đối với an ninh quốc gia và tìm kiếm sự đột phá.

He Xiaopeng, người sáng lập Xpeng, một trong những nhà sản xuất xe điện lớn nhất Trung Quốc, đã bình luận trên tài khoản mạng xã hội của mình rằng lệnh cấm chip từ Nvidia sẽ là tin xấu đối với hệ thống đào tạo lái xe tự động dựa trên đám mây. Nhưng điều đó sẽ không ảnh hưởng quá nhiều đến Xpeng, vì họ đã mua những con chip tiên tiến mà mình cần với số lượng đủ dùng cho vài năm tới.

Các đại lý trong ngành thì cho biết một cuộc tranh giành chip Nvidia từ các khách hàng Trung Quốc dự kiến sẽ diễn ra. Một giám đốc bán hàng có trụ sở tại Thượng Hải của VSTECS Holdings, nhà phân phối thiết bị viễn thông và dịch vụ đám mây lớn thứ hai Trung Quốc, cho biết tất cả các khách hàng Trung Quốc sẽ bắt đầu dự trữ các con chip bị ảnh hưởng trước khi lệnh cấm chính thức có hiệu lực. Nvidia đã nói rằng họ có thể tiếp tục vận chuyển chip AI từ cơ sở ở Hồng Kông đến tháng 9/2023.

“Hầu hết các nhà cung cấp dịch vụ đám mây ở Trung Quốc đều sử dụng chip Nvidia trong các sản phẩm dựa trên GPU của họ”, người quản lý cho biết, yêu cầu giấu tên vì ông không được phép trao đổi với giới truyền thông. “Nếu phần cứng này bị hạn chế vận chuyển đến Trung Quốc, nguồn cung cấp dịch vụ đám mây dựa trên GPU sẽ bị thiếu hụt và tác động sẽ rất lớn.”

Hầu hết các nhà cung cấp đám mây của Trung Quốc, bao gồm Alibaba Cloud, Tencent Cloud và Baidu Cloud đã sử dụng chip từ các nhà cung cấp khác, chẳng hạn như Intel và AMD, để cung cấp năng lượng cho cơ sở hạ tầng đám mây của họ. Nhiều máy chủ đám mây dựa vào các đơn vị xử lý trung tâm (CPU), sử dụng kiến trúc dựa trên x86 hoặc Arm-based của Intel, để thực hiện các công việc khó khăn nhất.

Nhưng con chip A100 của Nvidia, được ra mắt vào năm 2020 và H100 do TSMC sản xuất - con chip dự kiến sẽ sẵn sàng xuất xưởng vào nửa cuối năm nay - có lợi thế đặc biệt trong việc xử lý các luồng tính toán song song. So với các CPU đa lõi của Intel và AMD, GPU của Nvidia sử dụng hàng nghìn lõi, khiến chúng trở nên lý tưởng cho các mô hình AI học máy và học sâu.

Mảng kinh doanh trung tâm dữ liệu của Nvidia, bao gồm doanh số bán hai con chip tiên tiến, là một trong những đơn vị phát triển nhanh nhất với doanh thu 3,8 tỷ USD trong quý tài chính kết thúc vào tháng 7/2022, với mức tăng trưởng mạnh hàng năm là 61%.

Khi Trung Quốc trở thành cường quốc AI toàn cầu với gần một triệu doanh nghiệp tuyên bố có liên quan đến AI, quốc gia này đã trở thành một “thị trường rất lớn” đối với Nvidia, theo người sáng lập kiêm CEO tại một cuộc họp quan trọng trong tháng này của hãng.

Nhu cầu về chip của Trung Quốc là một lý do khiến giá trị vốn hóa thị trường của Nvidia hiện gấp khoảng 3 lần so với Intel. Và thị trường này cũng chiếm khoảng một phần tư tổng doanh số bán hàng tại Nvidia, và thiệt hại doanh thu tối đa trong quý thứ ba từ lệnh cấm mới nhất của chính phủ Mỹ ước tính rơi vào khoảng 400 triệu USD, công ty cho biết.

Mặc dù về mặt kỹ thuật, GPU tiên tiến có thể được thay thế bằng sự kết hợp của những GPU kém mạnh hơn cho một số chức năng nhất định, nhưng sự khác biệt có thể rất lớn và khả năng của A100 đã là một lợi thế bán hàng hấp dẫn đối với các khách hàng Trung Quốc. Ví dụ, cả Alibaba Cloud và Baidu Cloud đều đã kết hợp chip A100 vào một số lượng lớn cơ sở hạ tầng đám mây của họ để cung cấp năng lượng cho các dịch vụ đám mây dựa trên GPU.

Theo một báo cáo gần đây của Reuters dựa trên các tài liệu đấu thầu của chính phủ, chip A100 của Nvidia cũng đã được mua bởi một số viện nghiên cứu chiến lược quan trọng nhất của Trung Quốc, chẳng hạn như Đại học Thanh Hoa và Viện Công nghệ Máy tính tại Học viện Khoa học Trung Quốc.

Inspur, nhà sản xuất máy chủ hàng đầu của Trung Quốc, cũng đã nêu bật việc kết hợp GPU A100 của Nvidia trong các sản phẩm của mình.

Trong một tuyên bố, CEO Nvidia nói rằng công ty đang tìm kiếm các giải pháp thay thế cho các khách hàng Trung Quốc. Nhưng ông Huang cũng cho biết các sản phẩm thay thế có thể “tệ hơn đối với khối lượng công việc của khách hàng cần hiệu suất đầy đủ của A100”.

Một quản lý của Nvidia ở Trung Quốc, người đã yêu cầu giấu tên do tính nhạy cảm của vấn đề, nói rằng các công ty AI của Trung Quốc có thể sẽ tốn nhiều thời gian hơn để đào tạo các mô hình AI của họ, và điều này có thể làm chậm tiến độ phát triển lĩnh vực AI của quốc gia này. Trung Quốc có rất nhiều dữ liệu đến từ 1,4 tỷ cư dân và họ vẫn đang dựa vào các con chip mạnh mẽ để cải thiện các thuật toán của mình.

Lệnh cấm mới nhất của chính quyền Mỹ, đi kèm với các hạn chế trước đó, dự kiến sẽ đánh vào điểm yếu của ngành vì các nhà sản xuất GPU nội địa Trung Quốc vẫn chưa thể tạo ra bất kỳ sản phẩm nào tương đương với Nvidia.

Lu Jianping, giám đốc công nghệ của Iluvator, một trong những nhà sản xuất GPU hàng đầu của Trung Quốc, đã chia sẻ vào tuần trước cho rằng GPU của công ty vẫn còn kém xa so với các sản phẩm của Nvidia. Ông Lu từng làm việc cho Nvidia và Samsung Electronics, đã cho biết kế hoạch của công ty mình là bao phủ 5% thị trường trong khi Nvidia chiếm 95% còn lại.

Tuy nhiên, một số nhà đầu tư trong nước hy vọng rằng lệnh cấm có thể thúc đẩy nhanh sự phát triển của Trung Quốc đối với việc tạo ra GPU của riêng họ, để phù hợp với kế hoạch tự cung tự cấp trong các lĩnh vực công nghệ chiến lược của Bắc Kinh.

Một công ty GPU khác của Trung Quốc là Biren Technology, được thành lập vào năm 2019, hiện là một nhà đầu tư nổi bật trong lĩnh vực phát triển GPU. Theo PitchBook, nó đã huy động được khoảng 633 triệu USD trong 18 tháng đầu tiên và tháng trước đã tung ra một GPU mang tên BR100. Công ty tuyên bố sản phẩm này có thể phá vỡ các kỷ lục thế giới về sức mạnh tính toán, tuy nhiên nó vẫn chưa được đưa ra thử nghiệm chính thức.

Wang Yu, một nhà quản lý của Hengqin Financial Investment, một quỹ tập trung vào chất bán dẫn và phần cứng, nói rằng lệnh cấm của Mỹ có thể đưa ra những lý do mới để các nhà đầu tư đổ tiền vào lĩnh vực GPU. Nhưng ông cho biết công ty của mình vẫn nhận thấy một số rủi ro đầu tư trong quá trình này. Bởi đó sẽ là một bước dài, ngay cả đối với Biren, để thay thế Nvidia.

“Các công ty khởi nghiệp GPU Trung Quốc không phải là đối thủ của Nvidia và AMD”, Sravan Kundojjala, một nhà phân tích cấp cao tại Strategy Analytics cho biết. “Bởi ngay cả một người chơi dày dạn kinh nghiệm như AMD cũng đang phải vật lộn để cạnh tranh với Nvidia.”

Một trong những lợi thế chính của Nvidia là kiến trúc thiết bị hợp nhất, một mô hình lập trình song song, mà công ty bắt đầu phát triển vào năm 2006. Nó đã được các nhà phát triển áp dụng rộng rãi như một cách dễ dàng để tăng tốc các ứng dụng máy tính chuyên sâu, theo Kundojjala. Như vậy, những người muốn cạnh tranh với Nvidia phải tạo ra cả một hệ sinh thái phần mềm, một điều vô cùng khó khăn.

Tuy nhiên, có một số người sẵn sàng đặt cược vào khả năng lâu dài của Trung Quốc trong việc loại bỏ ảnh hưởng của những công ty như Nvidia. Hai ngày sau khi Nvidia xác nhận kế hoạch cấm xuất khẩu của chính phủ Mỹ, một giám đốc điều hành tại một công ty khởi nghiệp GPU có trụ sở tại Thượng Hải đã nhận được cuộc gọi từ một nhà đầu tư nói muốn rót thêm tiền vào liên doanh, theo chia sẻ từ một người quen thuộc với tình hình.

Tham khảo SCMP, BI