Liệu AI có khiến con người mất việc nhanh như loạt cảnh báo đáng sợ gần đây hay không?

Khi mối lo ngại về các công cụ trí tuệ nhân tạo khiến người lao động mất việc làm lên đến đỉnh điểm trên toàn cầu, nghiên cứu mới cho thấy nền kinh tế chưa sẵn sàng cho viễn cảnh máy móc khiến hầu hết con người mất việc làm.

Nghiên cứu mới phát hiện ra rằng tác động của AI lên thị trường lao động có thể sẽ được áp dụng chậm hơn nhiều so với những lo ngại trước đây khi cuộc cách mạng AI tiếp tục thống trị các tiêu đề. Điều này mang lại ý nghĩa đầy hy vọng cho các nhà hoạch định chính sách hiện đang tìm cách bù đắp những tác động tồi tệ nhất lên thị trường lao động liên quan đến sự phát triển gần đây của AI.

Trong một nghiên cứu được công bố ngày hôm qua (22/1), các nhà nghiên cứu tại Phòng thí nghiệm Khoa học Máy tính và Trí tuệ Nhân tạo của MIT đã tìm cách đánh giá xem liệu AI có tự động hóa công việc của con người hay không và khi nào điều này có thể xảy ra. Các nhà nghiên cứu cuối cùng đã phát hiện ra rằng phần lớn các công việc trước đây được xác định là dễ bị ảnh hưởng bởi AI sẽ không mang lại lợi ích kinh tế cho người sử dụng lao động khi tự động hóa vào thời điểm này.

Ví dụ, một phát hiện quan trọng là chỉ có khoảng 23% tiền lương trả cho con người hiện nay cho những công việc có thể được thực hiện bằng các công cụ AI sẽ mang lại hiệu quả về mặt chi phí để người sử dụng lao động thay thế bằng máy móc ngay bây giờ.

Mặc dù điều này có thể thay đổi theo thời gian, nhưng những phát hiện tổng thể cho thấy sự gián đoạn việc làm do AI có thể sẽ diễn ra với tốc độ dần dần.

Ông Neil Thompson, một trong những tác giả của nghiên cứu và là giám đốc dự án nghiên cứu công nghệ tương lai tại Khoa Khoa học Máy tính và Phòng Thí nghiệm AI (AI Lab) của MIT, nhận định: “Trong nhiều trường hợp, sử dụng con người là cách tiết kiệm chi phí hơn và hấp dẫn hơn về mặt kinh tế để thực hiện công việc ngay bây giờ”.

“Những gì chúng tôi đang thấy là mặc dù có rất nhiều tiềm năng để AI thay thế các nhiệm vụ, nhưng điều đó sẽ không xảy ra ngay lập tức,” ông Thompson nói thêm, đồng thời cho biết giữa tất cả các tin tức về robot đảm nhận công việc, “Điều thực sự quan trọng là phải suy nghĩ về tính kinh tế của việc thực sự triển khai các hệ thống này.”

Trong nghiên cứu, ông Thompson và nhóm của ông đã phân tích phần lớn các công việc trước đây được xác định là “dễ bị ảnh hưởng” bởi AI hoặc có nguy cơ bị mất vào tay AI, đặc biệt là trong lĩnh vực thị giác máy tính. Sau đó, các nhà nghiên cứu xem xét mức lương trả cho những người lao động hiện đang làm những công việc này và tính toán xem chi phí để sử dụng một công cụ tự động thay thế là bao nhiêu.

Ví dụ, một nhân viên bán lẻ hiện có thể chịu trách nhiệm kiểm tra trực quan hàng tồn kho hoặc đảm bảo rằng giá niêm yết trong toàn bộ cửa hàng đối với một số mặt hàng cụ thể là chính xác. Một cỗ máy được đào tạo về thị giác máy tính có thể thực hiện công việc này về mặt kỹ thuật, nhưng ở giai đoạn này, việc người sử dụng lao động trả tiền cho một nhân viên là con người để làm việc đó vẫn có tính kinh tế nhất, ông Thompson cho hay. “Có lý do khiến AI chưa xuất hiện ngay lập tức ở mọi nơi. “Có một nền kinh tế đằng sau đó”, ông Thompson nhấn mạnh.

“Và tôi nghĩ điều này thực sự gợi nhớ đến những điều chúng ta đã thấy với các công nghệ khác,” ông nói thêm.

Giống như những gián đoạn công nghệ cao cấp trước đây đối với thị trường lao động, chẳng hạn như sự trỗi dậy của các nền kinh tế sản xuất thay thế nền kinh tế nông nghiệp, sự gián đoạn việc làm của AI có thể sẽ diễn ra từ từ hơn là đột ngột. Điều này có thể có nghĩa là các nhà hoạch định chính sách, người sử dụng lao động và thậm chí cả người lao động có thể bắt đầu chuẩn bị và thích ứng tốt nhất với những thay đổi sắp tới này ngay từ bây giờ.