Loài khỉ gelada đang cố gắng thuần hóa chó sói giống như cách con người đã làm trong quá khứ!

Gelada là một loài khỉ độc đáo theo nhiều cách, chúng sống ở vùng núi và đồng cỏ của Ethiopia, được biết đến với chế độ ăn uống rất đặc biệt. Không giống như các loài khỉ khác, geladas chủ yếu ăn cỏ. Hầu như toàn bộ chế độ ăn của chúng bao gồm các loại thực vật chúng hái từ mặt đất.

Khỉ gelada (Theropithecus gelada ) trông rất giống khỉ đầu chó. Loài linh trưởng này được biết là sống trong các nhóm gia đình gắn bó với nhau, nhưng chúng cũng có thể sống thành từng đàn với số lượng lên tới hàng trăm cá thể một cách cực kỳ hòa bình - điều tương đối hiếm trong các vùng hoang dã ở Châu Phi.

Về cơ bản, chúng là loài linh trưởng duy nhất sống gần như hoàn toàn trên cỏ, một đặc điểm thường thấy ở các loài động vật móng guốc như hươu và gia súc.

Nhưng có lẽ đặc điểm thú vị nhất về loài khỉ gelada không phải là điều chúng ta vừa nhắc tới - Một số bằng chứng cho thấy, giống như con người đã làm cách đây nhiều thiên niên kỷ, loài linh trưởng này có thể đã và đang bắt đầu phát triển mối quan hệ hợp tác với những con sói Ethiopia. Một số nhà khoa học đã suy đoán rằng sự tương tác của chúng chính là sự khởi đầu của quá trình thuần hóa.

Cách con người thuần hóa sói

Trong khi đại đa số mọi người biết rằng chó được thuần hóa từ chó sói, tuy nhiên hiện tại vẫn còn có rất nhiều tranh luận xung quanh vấn đề thời điểm và lý do điều này xảy ra. Nhưng chắc chắn rằng các nhà khoa học đồng ý rằng quá trình này đã bắt đầu từ hàng nghìn năm trước, nhưng về việc liệu quá trình này bắt đầu ở Châu Âu hay Châu Á, hoặc cả hai diễn ra song song thì các nhà nghiên cứu vẫn còn đang băn khoăn.

Mặc dù vậy, các nhà khoa học có một ý tưởng rất hay về việc quá trình thuần hóa có thể đã xảy ra như thế nào. Người ta nghĩ rằng con người, sau khi thực hiện những cuộc săn con mồi lớn - chẳng hạn như một cuộc săn bắt voi ma mút lông cừu - đã để lại rất nhiều xương và cả những mảnh thịt vụn. Theo đó, những quần thể sói đã đánh hơi thấy thịt, và theo bản năng, chúng di chuyển đến gần khu vực săn bắt của con người để ăn cắp xương và những mảnh thịt vụn. Theo thời gian, một vài quần thể chó sói trở nên quen thuộc với con người, chúng ít hung dữ hơn, dần dần được con người yêu mến và dẫn đến việc thuần hóa chủ động.

Và điều quan trọng cần hiểu về quá trình thuần hóa là nó tốt cho cả hai loài có liên quan. Theo Hiệp hội phòng chống hành vi tàn ác đối với động vật của Mỹ (ASPCA), những con sói đã kiếm được một vài bữa ăn dễ dàng khi ở cạnh con người và đổi lại, chúng có thể đóng vai trò như những con chó bảo vệ, cảnh báo con người về những mối nguy hiểm tiềm tàng.

Bằng chứng cho thấy loài khỉ gelada đang thuần hóa sói

Nếu bạn nghĩ rằng con người đơn độc trong khả năng thuần hóa động vật thì có lẽ đến thời điểm hiện tại, bạn sẽ phải suy nghĩ lại về vấn đề này.

Nghiên cứu cho thấy khỉ gelada cũng có thể có mối quan hệ bán hợp tác với sói - trong trường hợp này là với sói Ethiopia. Các nhà khoa học trong quá trình quan sát loài khỉ geladas đã phát hiện ra rằng, khi những con khỉ tụ lại thành từng đàn để tìm kiếm thức ăn, những con sói đôi khi sẽ lao qua giữa chúng. Điều này không nhằm mục đích đáng sợ - những con sói không rình mò các loài linh trưởng. Theo Insider, những con sói không có mục đích tấn công bầy khỉ, thay vào đó thứ chúng quan tâm là những loài gặm nhấm xung quanh đó.

Sau khi theo dõi những con sói Ethiopia trong 17 ngày, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng những cá thể sói săn loài gặm nhấm trong đàn gelada có tỷ lệ thành công là 67%, trong khi đó tỷ lệ thành công thông thường chỉ là 25% khi chúng tự đi tìm mồi. Các phát hiện đã được tải trên Tạp chí Mammalogy.

"Đối với những con sói Ethiopia, thiết lập sự gần gũi với khỉ geladas chính là một chiến lược thích ứng để nâng cao thành công trong việc kiếm ăn", các tác giả của nghiên cứu viết.

Hiện tại, vẫn chưa rõ điều gì khiến những con sói thành công hơn khi săn mồi trong bầy khỉ gelada. Tuy nhiên có suy đoán cho rằng những con khỉ có thể đang đuổi các loài gặm nhấm ra khỏi hang do chúng liên tục gặm cỏ, nhưng đó chỉ là một giả thuyết chưa được xác minh tại thời điểm này. Ngoài ra, những con khỉ có thể đang che chở cho những con sói, đánh lạc hướng các loài gặm nhấm khỏi kẻ săn mồi nguy hiểm.

Đôi khi, vẫn có một vài con sói tấn công khỉ non, lúc này những con khỉ khác trong đàn sẽ nhanh chóng tấn công con sói, buộc nó phải thả con non.

Sau khi con sói đó bị xua đuổi, nó sẽ không bao giờ được phép xuất hiện ở giữa bầy nữa. Theo đó, những con sói khác dường như hiểu rất rõ động thái này và sẽ chống lại sự cám dỗ của việc săn khỉ gelada để có có thể tiếp tục săn những loài gặm nhấm xung quanh.

Những con khỉ hiện tại dường như chưa nhận được bất kỳ lợi ích nào từ sự hiện diện của những con sói, và nếu không có sự trao đổi giá trị hai chiều giữa hai loài, thì việc thuần hóa sẽ không thể xảy ra.

Tuy nhiên khi so sánh giả thuyết con người thuần hóa chó sói, thì chúng ta có thể thấy được rất nhiều điểm tương đồng - ở thời điểm ban đầu, những con sói tiếp cận con người chỉ vì lợi ích của riêng chúng. Còn con người thì vẫn chưa nhận được lợi ích gì từ chúng, thậm chí còn có thể bị sói tấn công. Nhưng theo thời gian, con người đã chủ động cung cấp cho sói thức ăn, và dần biến sói thành "công cụ" giúp con người phát hiện các mối đe dọa trong đêm và tìm con mồi khi đi săn.

Điều tương tự có thể xảy ra trên đồng cỏ của Ethiopia? Trải qua vài nghìn năm, liệu chúng, những con khỉ geladas có coi chó sói là thú cưng không? Chỉ có những nghiên cứu trong tương lai mới thực sự cho thấy mối quan hệ giữa geladas và chó sói mang lại cho loài khỉ những gì. Tương tự như vậy, thời gian sẽ cho biết liệu có bao giờ có một mối quan hệ thuần hóa thực sự giữa các loài động vật hay không.

Tham khảo: Insider; ZME Science; National Geographic; Scientific American; Science Focus