Loại thuốc đa năng vừa chống ung thư, vừa ngăn chặn bệnh mất trí

Các nhà khoa học cho biết họ đã phát hiện ra được lợi ích khác của một loại thuốc chống bệnh ung thư lympho tế bào T ở da đang có mặt trên thị trường hiện nay - bexarotene - đó chính là khả năng năng chặn giai đoạn phát triển đầu tiên của bệnh Alzheimer, hay còn biết đến với cái tên bệnh mất trí.

Thực tế, phát hiện này đã được công bố từ vài năm trước nhưng đến tận bây giờ đội ngũ nghiên cứu mới có thể tìm ra một pháp đồ điều trị lâu dài đối với căn bệnh rất hay gặp ở tuổi già này. Cụ thể, các chuyên gia nghiên cứu đến từ trường đại học Cambridge (Anh) đã thử nghiệm bexarotene đối với một loại giun biến đổi gen được thiết kế để cấy bệnh Alzheimer với hy vọng kích thích hệ miễn dịch ngăn chặn sự ngưng đọng protein beta-amyloid tại các neuron của não.

Bexarotene là 1 hợp chất có liên quan đến vitamin A về mặt hoá học, hợp chất này kích hoạt các thụ quan Retinoic X (RXR) được tìm thấy khắp nơi trong cơ thể, bao gồm các tế bào thần kinh và nhiều tế bào não khác. Một khi được kích hoạt, các thụ quan này kết dính với ADN và điều tiết sự biểu hiện của những gen điều khiển rất nhiều quá trình sinh học.

Năm 2008, giáo sư Gary Landreth của trường Y học Dự bị Case Western đã chứng minh rằng protein apolyEoprotein E (viết tắt ApoE) là chất chủ yếu chuyên chở cholesterol trong não, làm sạch não khỏi beta-amyloid. Các nhà khoa học đã kiểm tra lại tác dụng của Bexarotene vì nó làm tăng hàm lượng ApoE.

Kết quả thí nghiệm của nhóm từ trường Cambridge cho thấy thuốc bexarotene không hề có tác dụng đối với những con giun đã có biểu hiện bệnh lâu dài - tức là cụm phân tử beta-amyloid đã trở nên dày đặc. Nhưng, những con giun mới ở trong giai đoạn đầu của bệnh lại được chữa khỏi hoàn toàn và không còn dấu hiệu của triệu chứng tăng lên về số lượng của beta-amyloid.

Thành viên của đội nghiên cứu, giáo sư Michele Vendruscolo, cho biết đây có thể là một bước tiến lớn trong việc điều trị dứt điểm Alzheimer ngay từ trong trứng nước. Dựa trên nghiên cứu ở cấp độ phân tử, Michele Vendruscolo và đồng nghiệp của mình đã phát hiện ra rằng bexarotene ngăn chặn quá trình hình thành bệnh Alzheimer ở giai đoạn đầu có tên tạo nhân chính.

Giai đoạn này bắt đầu với việc những protein beta-amyloid ở dạng gấp sai bắt đầu tụ lại tạo thành cụm giống như các mảng tinh bột bám trên não, ngoài ra một dạng tổ hợp nhỏ hơn là các oligome hoà tan - tương tự mảng bám, những oligome này bao gồm các mảnh protein mảng bám beta-amyloid độc hại. Tuy nhiên, các oligome này gồm những lượng mảng bám beta nhỏ hơn và vẫn có thể “di chuyển”. Các mảng bám dạng tinh bột này gây tổn hại cho các tế bào thần kinh trong não và gây các khiếm khuyết trí nhớ có liên quan đến bệnh Alzheimer và cuối cùng là gây tử vong.

Bản thân giáo sư Vendruscolo cũng cho biết thêm về cơ bản con người luôn có một hệ thống phòng thủ ngăn chặn việc kết thành tảng cũng những đoạn protein lỗi này - còn gọi là quá trình thoái hóa thần kinh. Mặc dù vậy, hệ thống này kém hiệu quả dần theo thời gian và các nhà khoa học đang nỗ lực tìm kiếm một loại thuốc có thể hỗ trợ cơ thể bổ sung sức chiến đấu.

Mặc dù đã trải qua thử nghiệm trên chuột và giun, việc thử nghiệm lâm sàng bexarotene ở người vẫn còn đang nằm trên bàn giấy. Giáo sư Michele Vendruscolo đã tiết lộ rằng việc thử nghiệm trên người vẫn đang chờ bộ Y tế Anh xem xét và sẽ được tiến hành ngay sau khi được phê duyệt.

Tham khảo ScienceAlert