Lợn rừng tràn ngập ở Bavaria, Đức nhưng vì sao không ai dám ăn thịt chúng?

Theo Bộ Môi trường Berlin, năm 2009, thợ săn ở Bavaria đã được bồi thường gần 425.000 euro cho thịt lợn rừng không thể bán được do nhiễm phóng xạ.

Lợn rừng bị giết ở những nơi khác ở Đức vẫn có thể ăn được vì thịt của chúng không chứa nồng độ phóng xạ cao. Theo quy định của địa phương, nếu con lợn rừng bị giết có chứa hơn 600 becquerel Caesium trong mỗi kg thịt thì thịt đó chỉ có thể bị đốt hoặc chôn.

Tại Bavaria, một khu rừng giáp biên giới với Cộng hòa Séc, nồng độ Caesium-137 trong lợn rừng vượt quá 7.000 becquerel/kg, gấp khoảng 11 lần tiêu chuẩn tối thiểu và hoàn toàn không ăn được. Theo nghiên cứu, lượng bức xạ hấp thụ khi ăn 1 kg thịt lợn rừng “cao gấp 10 lần giới hạn cho phép” tương đương với khoảng 60% lượng bức xạ mà cơ thể con người hấp thụ mỗi năm trong điều kiện bình thường.

Để theo dõi mức độ phóng xạ hạt nhân của lợn rừng tại địa phương, 70 trạm giám sát đã được thiết lập ở Bavaria và tất cả lợn rừng bị săn bắn đều phải trải qua kiểm tra bức xạ.

Rõ ràng trong lịch sử nước Đức chưa từng có vụ rò rỉ hạt nhân hay vụ nổ hạt nhân nào, vậy tại sao lợn rừng ở đó lại bị nhiễm phóng xạ nghiêm trọng đến vậy? Bắt đầu từ năm 2019, các nhà khoa học bắt đầu thu thập 48 mẫu thịt lợn rừng từ các thợ săn ở Bavaria và các khu vực thu gom được phân bổ ở nhiều nơi khác nhau. Tại mỗi địa điểm, các mẫu cơ tươi từ lợn rừng bị giết sẽ được tách ra, đông lạnh và chuyển đến Đại học Leibniz ở Hannover sau cuộc săn.

Trong phòng thí nghiệm, các mẫu cơ lợn rừng được rã đông ở nhiệt độ phòng và sau đó được cắt thành các miếng nhỏ hơn (đường kính dưới 2 cm) đồng thời đảm bảo loại bỏ hoàn toàn chất nền lạ. Sau đó, các mẫu được sấy khô ở 110°C trong 24 giờ, sau đó tro hóa bằng cách nung trong lò ở nhiệt độ 420°C trong tổng cộng 36 giờ và được bảo quản. Kết quả cho thấy 88% thịt lợn rừng được lấy mẫu có hàm lượng Caesium cao hơn giới hạn quy định của pháp luật Đức và 100% số liệu đo được đều vượt quá giới hạn do Nhật Bản quy định.

Tiếp theo, các nhà nghiên cứu tìm kiếm dấu hiệu đồng vị để nhận biết. Các nhà khoa học đặc biệt quan tâm đến hai dạng Caesium - Caesium-137 và Caesium-135. Các nhà khoa học có thể biết chúng đến từ lò phản ứng hay vụ nổ hạt nhân dựa trên tỷ lệ của hai chất được tạo ra.

Các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng tất cả thịt lợn rừng đều chứa cả Caesium từ vụ tai nạn hạt nhân Chernobyl và Caesium phóng xạ từ bụi phóng xạ hạt nhân. Chỉ là tỷ lệ ô nhiễm vụ nổ hạt nhân ở các mẫu khác nhau là khác nhau, dao động từ 10% đến 99%. Nói cách khác, trong một phần tư số thịt lợn rừng được lấy mẫu, chỉ riêng lượng phóng xạ do bụi phóng xạ hạt nhân mang lại cũng đủ khiến thịt của nó trở nên nguy hiểm và không thể ăn được.

Nhà máy điện Chernobyl cách Bavaria khoảng 1.300 km, sau vụ nổ lò phản ứng hạt nhân năm 1986, bụi phóng xạ ngay lập tức lan ra môi trường, khiến động vật rừng ở Bavaria và những nơi khác bị nhiễm phóng xạ Caesium.

Trong Chiến tranh Lạnh, trong số hơn 2.000 quả bom hạt nhân được kích nổ trên khắp thế giới, có 500 quả phát nổ trong bầu khí quyển, giải phóng một lượng lớn chất phóng xạ và tạo ra một lượng lớn bụi phóng xạ, sẽ lan rộng khắp thế giới theo hướng gió, lượng mưa và sụt lún. Những hạt này hiện nay hầu như có ở khắp mọi nơi trong đất, nhưng nhìn chung chúng đã bị phân rã. Một số hạt nhân phóng xạ, chẳng hạn như Caesium-137 và Strontium-90, có thời gian phân rã dài và có thể tồn tại trong môi trường hàng thập kỷ hoặc thậm chí hàng thế kỷ, gây ô nhiễm lâu dài.

Do lượng mưa, các chất phóng xạ này được đưa vào đất. Trong rừng, một số loại nấm (như nấm rơm, nấm cục đen) hấp thụ nước và chất dinh dưỡng từ đất thông qua sợi nấm, đồng thời hấp thụ các hạt nhân phóng xạ trong đất như Uranium, Plutonium, Caesium, Strontium, v.v.. Những hạt nhân này có thể tồn tại trong đất lâu hơn ở các khu vực nông nghiệp, đặc biệt là ở các khu vực như đồng cỏ núi cao, rừng và cao nguyên.

Nấm có một số khả năng trao đổi chất đặc biệt cho phép chúng sử dụng các hạt nhân phóng xạ làm nguồn năng lượng. Ví dụ, một số loại nấm có thể phân hủy than chì phóng xạ từ lò phản ứng hạt nhân hoặc sử dụng melanin để hấp thụ bức xạ và chuyển hóa thành năng lượng, giống như thực vật sử dụng chất diệp lục để chuyển đổi ánh sáng Mặt Trời thành năng lượng thông qua quá trình quang hợp. Những loại nấm này phát triển nhanh hơn dưới bức xạ và có nhiều khả năng tích lũy chất phóng xạ hơn.

Do đó, các sinh vật như nấm có hệ số nồng độ cao (BCF). Điều này đề cập đến tỷ lệ giữa nồng độ của một chất nhất định trong cơ thể với nồng độ của chất đó trong môi trường. Nói chung, BCF càng cao thì cơ thể càng dễ hấp thụ và làm giàu chất từ môi trường. BCF của nấm có thể lên tới hàng trăm, thậm chí hàng nghìn, cao hơn rất nhiều so với các loài thực vật, động vật khác. Trong mùa đông, lợn rừng Bavaria có ít nguồn thức ăn khác ngoại trừ nấm và nấm cục đen nên chúng đặc biệt dễ bị tổn thương trước tác động của bức xạ hạt nhân. Đây là lý do tại sao mức độ phóng xạ ở hầu hết các loài động vật giảm đi vài năm sau vụ tai nạn Chernobyl, nhưng điều này không xảy ra với lợn rừng Bavaria.

Ngoài ra, nấm cục đen rất khó tìm thấy trong tự nhiên. Nhưng lợn rừng có thể ngửi thấy mùi nấm cục đen qua chiếc mũi nhạy cảm của chúng. Và khi lợn rừng ăn nấm phóng xạ tuy không biến đổi thành quái vật nhưng vẫn có tác động nhất định đến môi trường và con người. Lợn rừng sinh sản cực kỳ nhanh và số lượng lợn rừng bị nhiễm xạ này có thể vượt ngoài tầm kiểm soát vì không ai muốn ăn thịt chúng, thợ săn có thể không sẵn lòng giết chúng và trợ cấp của chính phủ cũng hạn chế. Bằng cách này, lợn rừng có thể gây ra nhiều thiệt hại cho thảm thực vật rừng và các trang trại gần đó.

Vậy câu hỏi đặt ra là tại sao lợn rừng vẫn phát triển mạnh dù bị nhiễm phóng xạ hạt nhân? Bởi vì tuổi thọ của lợn rừng tương đối ngắn, thường chỉ từ 4 đến 5 năm và thiệt hại do bức xạ hạt nhân gây ra cho sinh vật thường phải mất nhiều năm hoặc hàng chục năm mới xuất hiện. Vì vậy, lợn rừng có thể đã hoàn thành quá trình sinh sản và chết tự nhiên trước khi xuất hiện các căn bệnh do nhiễm xạ, nhờ đó chúng vẫn có thể duy trì được sự ổn định của quần thể.

Ngoài ra, lợn rừng còn có sức đề kháng, khả năng phục hồi nhất định và có thể thích nghi với môi trường có bức xạ cao. Một số nghiên cứu đã phát hiện ra rằng lợn rừng tiếp xúc với bức xạ liều thấp ở Fukushima trong một thời gian dài không biểu hiện các dấu hiệu sinh học về căng thẳng và tổn thương DNA như telomere ngắn lại và nồng độ cortisol tăng cao, cho thấy sức khỏe tổng thể của chúng không bị ảnh hưởng đáng kể. 

Tham khảo: Zhihu