Lý do động vật có vú ngày nay không thể tiến hóa to như khủng long

Loài vật lớn nhất từng tồn tại trên Trái đất vẫn đang sống trong lòng đại dương ngày nay—đó chính là cá voi xanh. Thế nhưng, hầu hết các động vật có vú sống trên cạn—ngay cả những loài lớn như voi—cũng trở nên nhỏ bé khi đặt cạnh những sinh vật khổng lồ thời tiền sử như Brachiosaurus.

Sau khi khủng long tuyệt chủng, các loài động vật có vú bắt đầu phát triển to lớn hơn nhằm lấp đầy khoảng trống sinh thái mà khủng long để lại. Giáo sư John Gittleman từ Trường Sinh thái Odum thuộc Đại học Georgia cho biết: “Vào kỷ Trung sinh, động vật có vú hầu hết đều rất nhỏ. Sau khi khủng long biến mất, các loài thú nhanh chóng tiến hóa với kích thước lớn hơn đáng kể, tận dụng các cơ hội sinh thái mới.”

Ông giải thích thêm rằng, trên khắp thế giới, nhiều dòng động vật có vú khác nhau độc lập tiến hóa để đạt kích cỡ tối đa tương tự nhau. Điều này chứng tỏ các loài vật khổng lồ đã xuất hiện để đáp ứng cùng một kiểu nhu cầu sinh thái. “Sự thống nhất trong cách tiến hóa này ngụ ý mạnh mẽ rằng các sinh vật trên khắp thế giới đều phải thích nghi với những giới hạn tương tự trong hệ sinh thái,” Gittleman nói.

Trong số những loài thú lớn nhất từng thay thế vai trò của khủng long trên đất liền có Paraceratherium—một tổ tiên xa xưa của loài tê giác ngày nay, với khối lượng 15-20 tấn và chiều cao vai lên tới 5 mét. Tuy rất ấn tượng và vượt xa kích thước động vật có vú trên cạn hiện nay, nhưng chúng vẫn chưa thể so sánh với những loài khủng long lớn nhất.

Vấn đề nằm ở chính đặc điểm sinh học của động vật có vú. Nhà sinh học Felisa Smith giải thích rằng: “Động vật có vú thuộc nhóm động vật nội nhiệt, nghĩa là chúng tự điều chỉnh thân nhiệt cơ thể. Ở cùng một kích thước, động vật có vú phải sử dụng lượng năng lượng cao gấp 10 lần so với bò sát hoặc khủng long.”

Smith nói thêm: “Điều này đồng nghĩa động vật có vú rất khó tiến hóa đạt kích thước lớn tương tự khủng long. Chúng phải tiêu tốn quá nhiều năng lượng từ thức ăn chỉ để duy trì thân nhiệt ổn định. Ví dụ, con người chúng ta luôn phải duy trì thân nhiệt ổn định khoảng 37°C để sống sót. Nhưng khủng long thì không làm điều đó. Việc không cần duy trì thân nhiệt giúp chúng tiết kiệm năng lượng, cho phép cơ thể phát triển đến kích thước khổng lồ.”

Như vậy, câu trả lời cho câu hỏi liệu động vật có vú trên cạn có thể đạt kích thước lớn như khủng long hay không là: rất khó xảy ra. Nhưng nếu bạn vẫn tò mò về khả năng tái xuất hiện của những sinh vật khổng lồ, hãy chú ý tới thế giới của các loài bò sát.