Lý do khiến Elon Musk có thể mãi mãi không thể là người giàu nhất thế giới nữa, thậm chí từ tỷ phú sắp thành kẻ bị siết nợ

Theo hãng tin Bloomberg, tỷ phú Elon Musk có thể sẽ không bao giờ lấy lại được ngôi vị người giàu nhất thế giới nữa.

Câu chuyện ở đây không đơn thuần chỉ là Elon Musk mất 200 tỷ USD tài sản cá nhân hay việc ông giành quá nhiều thời gian cho Twitter, mạng xã hội mà nhà sáng lập này bỏ tới 44 tỷ USD để mua.

Nợ nần

Hãng tin Bloomberg cho biết câu hỏi nhiều nhà đầu tư đặt ra nhất hiện nay là bao giờ Elon Musk sẽ bị "siết nợ".

Báo cáo cho thấy tính đến tháng 3/2022, Elon Musk đã thế chấp khoảng 52% số cổ phần của mình để vay vốn nhưng không nêu rõ các điều khoản, cũng như cho thấy vị tỷ phú này còn cầm cố bao nhiêu cổ phiếu của Tesla để lấy tiền cho Twitter nữa.

Dẫu vậy, các nhà đầu tư vẫn có thể dựa trên hợp đồng thương vụ 44 tỷ USD của Twitter để dự đoán được phần nào tình hình khó khăn của Elon Musk.

Cụ thể, Elon Musk đã vay 12,5 tỷ USD từ ngân hàng với mức tỷ lệ cho vay trên giá trị (LTV) là 20%. Trong trường hợp LTV đạt 35% trở lên, nhà sáng lập này sẽ phải cầm cố thêm cổ phiếu của Tesla hoặc trả tiền để giảm số nợ nếu không muốn bị siết nợ.

Theo tính toán của Bloomberg dựa trên các điều kiện từ hợp đồng Twitter, cũng như mức giá 359,2 USD/cổ tính từ phiên 31/3/2022, Elon Musk có thể đã cầm cố 96 tỷ USD cổ phiếu Tesla để vay khoản vốn 19,2 tỷ USD.

Trong bối cảnh giá cổ phiếu Tesla liên tục giảm như năm vừa qua, ngưỡng 35% LTV được cho là đã đạt vào phiên 14/10/2022 khi giá cổ phiếu công ty xe điện này xuống dưới 205 USD/cổ. Để có thể quay lại mức 25% LTV, Elon Musk sẽ buộc phải cầm cố thêm 22 tỷ USD cổ phiếu Tesla cho ngân hàng hoặc chấp nhận thanh toán một phần tiền vay tương đương 5,5 tỷ USD.

Chỉ vài tuần sau phiên 14/10, nhà sáng lập Tesla đã bán 3,95 tỷ USD cổ phiếu Tesla dù trước đó vào tháng 4 và tháng 8/2022, vị tỷ phú này đã cam kết không bán thêm cổ phiếu hãng xe điện nữa. Hiện chưa rõ đến khi nào đợt siết nợ của ngân hàng sẽ đến khi giá cổ phiếu Tesla đem đi cầm cố tiếp tục giảm.

Điều trớ trêu là ngay sau khi Elon Musk bán cổ phiếu trả nợ thì giá cổ phiếu của Tesla lại tiếp tục giảm 19% tính đến phiên 12/12/2022. Đây cũng là thời điểm Elon Musk bán thêm 3,6 tỷ USD cổ phiếu hãng xe điện.

Vài ngày sau, Elon Musk đăng trên Twitter than vãn về việc sẽ khôn ngoan hơn nếu không đi dùng cổ phiếu công ty để cầm cố vay nợ trong bối cảnh nền kinh tế vĩ mô có nhiều khó khăn.

Nếu tổng cộng 7,6 tỷ USD bán cổ phiếu của tháng 11 và 12/2022 của Elon Musk không giải quyết được vấn đề siết nợ của ngân hàng thì có lẽ bài toán nguồn vốn của vị tỷ phú này đang khá nghiêm trọng.

Về lý thuyết, Elon Musk vẫn nợ ngân hàng 11,7 tỷ USD cầm cố bằng cổ phiếu và nếu giá cổ phiếu tiếp tục đi xuống thì nhà sáng lập này sẽ phải thực hiện động thái bán ra nhiều nữa nếu không có nguồn tiền nào khác để huy động.

Trong trường hợp Elon Musk bán hết số cổ phần Tesla mà ông đang nắm giữ thì bị tỷ phú này chỉ có thể chống chịu nếu giá cổ phiếu không xuống dưới 79 USD/cổ.

Tính đến đầu tháng 1/2023, giá cổ phiếu Tesla đã xuống đến mức 101,81 USD/cổ, tương đương mức giảm gần 50% trong vòng 5 tuần.

Xin được nhắc lại là số cổ phiếu thưởng năm 2018 có hiệu lực từ năm 2020 qua nhiều đợt trả cũng không giúp ích gì được cho Elon Musk bởi theo thỏa thuận, chúng sẽ không được phép giao dịch trong vòng 5 năm kể từ ngày được nhận.

Xao nhãng

Câu chuyện bắt đầu từ những khoản thưởng cổ phiếu của Tesla cho nhà sáng lập. Liên tiếp những khoản thưởng năm 2009 và 2012 cho Elon Musk làm gia tăng giá trị tài sản của tỷ phú này khi cổ phiếu của Tesla đi lên. Thế rồi khoản thưởng cổ phiếu khổng lồ năm 2018 (có hiệu lực từ năm 2020) đã biến Elon Musk trở thành người đàn ông giàu nhất hành tinh vào cuối năm 2020.

Khoản thưởng cổ phiếu năm 2018 đã trở thành mức thưởng cá nhân cho giám đốc nhiều nhất lịch sử kinh tế Mỹ, qua đó gây ra vô số những ý kiến chỉ trích trái chiều, thế nhưng vẫn được đại đa số cổ đông Tesla thông qua.

Một trong những điều kiện để Elon Musk nhận được khoản thưởng này là đưa tổng mức vốn hóa của Tesla lên 650 tỷ USD, ngang hàng với những tập đoàn công nghệ lớn như Amazon, Alphabet (Google) hay Microsoft thời kỳ đó.

Đồng thời, mục tiêu trên cũng nhằm để nhà sáng lập Elon Musk tập trung vào phát triển Tesla trong dài hạn mà không bị xao nhãng.

May mắn thay, đà tăng của ngành công nghệ trong mùa dịch đã khiến Elon Musk dễ dàng đạt được mục tiêu này. Cuối năm 2020, cổ phiếu Tesla được đưa vào S&P 500 và không chỉ đẩy giá cổ phiếu lên mà còn giúp Elon Musk kiếm về bộn tiền.

Với mức giá 23,34 USD/cổ tại thời điểm đó, Elon Musk dễ dàng kiếm được 304 triệu USD cổ phiếu thưởng từ Tesla.

Thế nhưng thành công nhờ ảnh hưởng từ yếu tố vĩ mỗ này có vẻ đã khiến Elon Musk xao nhãng.

“Khoản thưởng năm 2018 có vẻ chưa đủ để khiến Elon Musk tập trung vào Tesla. Tôi rất muốn biết vai trò cụ thể của ông ấy tại Tesla là gì? Thế nào là một CEO thực thụ của Tesla? Điều này đang khá mơ hồ trong thời điểm hiện nay”, nhà sáng lập Kristin Hull của Nia Impact Capital nhận định.

Hậu quả của sự xao nhãng này là Elon Musk đang phải hầu tòa tại Delaware, nơi các cổ đông đâm đơn kiện nhà sáng lập này khi cho rằng số cổ phiếu thưởng mà ông nhận được không tương xứng với công sức vị tỷ phú này bỏ ra, đồng thời việc mua Twitter và xao nhãng Tesla đã đi ngược lại mục đích của gói thưởng năm 2018.

Những người ủng hộ Elon Musk cho rằng văn hóa cuồng công việc của Elon Musk cho thấy ông hoàn toàn xứng đáng với những phần thưởng trên, nhưng giá cổ phiếu Tesla lại cho thấy các nhà đầu tư không đồng tình với điều đó.

Mua “hớ”

Kể từ phiên 1/12/2022, giá cổ phiếu Tesla đã giảm 39%, mức giảm nhiều hơn gấp 5 lần so với đà đi xuống của Nasdaq 100. Nguyên do chủ yếu là sự cạnh tranh gay gắt của hàng loạt người chơi mới cũng như những dấu hiệu cho thấy Tesla đang mất dần sức hút khi phải liên tục giảm giá bán.

Như một hệ quả tất yếu, Elon Musk, người đã dùng cổ phiếu Tesla để đi cầm cố trong nhiều năm trời nhằm lấy vốn đầu tư, mất ngôi vị người giàu nhất khi tài sản bốc hơi đến hơn 210 tỷ USD từ mức đỉnh theo tính toán của Bloomberg.

Theo giáo sư Stephen Diamond của trường đại học Santa Clara University, Elon Musk đã được tin tưởng giao phó cổ phiếu thưởng Tesla và ông ấy cũng đã làm mọi thứ có thể để nâng giá trị công ty. Tuy nhiên điều mà các cổ đông không ngờ tới là Elon Musk lại đổ hơn 40 tỷ USD cho một công ty chẳng có lợi nhuận và vác về một cục nợ, chưa kể chuyện bị mua “hớ”.

Tính toán của Fidelity Investment, một nhà đầu tư vào Twitter, cho thấy giá trị thực của mạng xã hội này hiện còn chưa bằng một nửa so với số tiền mà Elon Musk bỏ ra. Nguyên nhân chính là doanh thu quảng cáo suy giảm khi các doanh nghiệp lo ngại những động thái bốc đồng của nhà sáng lập Tesla có thể ảnh hưởng đến hình ảnh công ty, thế rồi kinh tế khó khăn khiến ngân sách marketing bị cắt giảm, lãi suất tăng cao khiến những khoản lãi vay của Elon Musk phải trả nhiều hơn.

Điều này đồng nghĩa với việc 79% cổ phần mà Elon Musk nắm giữ của Twitter, vốn khiến nhà sáng lập này phải liên tục bán cổ phiếu Tesla để gom hơn 22 tỷ USD cho thương vụ mua lại, chưa kể những khoản nợ cầm cố bằng cổ phiếu, hiện chỉ còn giá trị 11,6 tỷ USD.

“Các cổ đông kiếm được hàng triệu USD thì Elon Musk kiếm được hàng tỷ USD. Thế nhưng chúng ta phải xem xét đến khả năng nhà sáng lập này chỉ đem đến tăng trưởng nhất thời rồi khiến cả công ty rơi vào cảnh khó khăn dài hạn sau đó”, giáo sư Diamond cảnh báo.

Tại thời điểm hiện nay, “tường thành” cuối cùng trong khối tài sản của Elon Musk là 42% tỷ lệ sở hữu tại Space Exploration Technologies (SpaceX), hãng phóng tên lửa lên vũ trụ mà ông thành lập năm 2002 trước khi dính vào Tesla. Do chưa niêm yết trên sàn chứng khoán nên SpaceX mới chỉ được định giá khoảng 137 tỷ USD.

Trớ trêu thay, do chưa được niêm yết nên Elon Musk cũng chẳng có cổ phiếu mà đem đi cầm cố ở SpaceX, Boring Co hay Neuralink như đã làm với Tesla. Chính nhờ sự cầm cố này mà Elon Musk mới có đủ vốn đi đầu tư những thương vụ khác, ví dụ như Twitter.

Hy vọng le lói

Hãng tin Bloomberg cho hay Elon Musk vẫn còn hy vọng với hàng loạt dự án tiềm năng mà ông đầu tư, như SpaceX và Starlink. Nhiều dự đoán cho thấy có thể vị tỷ phú này sẽ cho phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) với SpaceX trong năm 2023, sớm hơn nhiều so với kế hoạch trước đó để Elon Musk có thể kiếm nguồn cầm cố khác cho ngân hàng.

Dẫu vậy, vũng lầy tại Twitter và Tesla đang khiến Elon Musk tốn khá nhiều tiền bạc và công sức. Hiện Twitter vẫn chưa thể tìm được một vị CEO đúng ý Elon Musk và nhà sáng lập này vẫn để ngỏ khả năng cho mạng xã hội trên phá sản.

Trong khi đó, ngày càng nhiều cổ đông Tesla bất mãn với Elon Musk khi ông gây thiệt hại cho công ty, thậm chí đã có tiếng nói gạt nhà sáng lập này ra khỏi hội đồng quản trị. Với sự tham chiến của những tay chơi mới như Lucid, Rivian hay các ông lớn ngành ô tô truyền thống như Ford, Hyundai... Tesla đã mất dần thị phần xe điện ở Mỹ.

Thậm chí công ty này đã phải giảm giá liên tục vào cuối năm 2022, điều mà Elon Musk từng vô cùng phản đối.

Hiện mọi con mắt đang đổ dồn về ngày 25/1/2023 khi Tesla phải công bố kết quả kinh doanh.

“Liệu Elon Musk có để cho thương hiệu xe điện nổi tiếng của Mỹ tự sụp đổ hay không vẫn là một câu hỏi lớn. Mọi người vẫn đang xem Elon Musk sẽ làm thế nào bởi với thương vụ Twitter, nhà sáng lập này đang có vẻ ‘nuốt không trôi’. Ông ấy hiện đang lâm vào tình cảnh gặp rắc rối về tài chính”, giáo sư Diamond nhận định.

*Nguồn: Bloomberg