Marvel kiếm tiền như Apple, DC đốt tiền như startup thất bại: Bí mật sau màn ảnh rộng

Marvel Studios và DC Films 2 hãng phim luôn nằm trong thế so sánh, giằng co. Một bên đang vận hành như cỗ máy in tiền kiểu Apple. Bên còn lại thì như một startup nhiều tiềm năng nhưng liên tục... đốt vốn vì thiếu chiến lược rõ ràng.

Điện ảnh siêu anh hùng không chỉ là ngành giải trí, mà còn là bài học về vận hành sản phẩm, xây dựng hệ sinh thái và quản trị thương hiệu quy mô toàn cầu.

Marvel: Từ hãng phim tay trắng thành Apple của ngành giải trí

Năm 2008, Marvel Studios ra mắt Iron Man, bộ phim đầu tiên trong kế hoạch vũ trụ điện ảnh kéo dài hàng thập kỷ. Khi đó, họ không có Superman, không có Batman, thậm chí không có cả ngân sách lớn. Nhưng họ có một thứ quý giá hơn: tư duy hệ sinh thái sản phẩm.

Thay vì tạo ra các phim riêng biệt, Marvel xây dựng từng phần phim như một mảnh ghép logic trong chuỗi sản phẩm lớn. Giống như cách Apple không bán từng chiếc iPhone, mà bán trải nghiệm xuyên suốt từ phần cứng, hệ điều hành đến dịch vụ.

Mỗi nhân vật trong MCU có một đường dây phát triển rõ ràng. Khán giả đi theo cảm xúc, gắn bó như khách hàng trung thành của một nền tảng nội dung. Marvel không cần quảng bá rầm rộ cho từng phim, chính sự gắn kết giữa các phần đã trở thành chiến lược giữ chân người xem bền vững.

Kết quả: Marvel đã mang về gần 32 tỷ USD doanh thu toàn cầu từ 36 phim, trở thành vũ trụ điện ảnh thành công nhất lịch sử, với hàng chục tỷ USD lợi nhuận từ sản phẩm ăn theo, game, công viên giải trí và nền tảng Disney Plus.

DC Films: Có tài sản triệu đô nhưng vận hành như startup non tay

DC có mọi thứ mà Marvel không có lúc khởi đầu: các biểu tượng lâu đời như Superman, Batman, Wonder Woman, Joker... Nhưng họ lại thiếu thứ quan trọng nhất: một hệ thống vận hành thông minh.

DC Films khởi động DCEU với Man of Steel năm 2013, rồi ngay lập tức "ném" hàng loạt nhân vật vào Batman v Superman và Justice League mà chưa xây dựng nổi nền tảng cá nhân. Khán giả chưa kịp gắn bó với ai thì đã bị ép vào một vũ trụ rối rắm và thiếu cảm xúc.

Kết quả: Chiến lược thay đổi liên tục, các đạo diễn rời bỏ dự án, Warner Bros. phải chắp vá giữa phim riêng và vũ trụ chung. Trong hơn một thập kỷ, DCEU thu về hơn 7 tỷ USD, bằng khoảng một phần tư doanh thu MCU, dù sở hữu những IP mạnh nhất ngành.

Khác với Marvel, DC xây dựng siêu anh hùng như tượng đài – hoành tráng nhưng xa cách. Trong khi đó, Marvel để khán giả thấy Iron Man yếu đuối, Captain America mâu thuẫn, và cả Thor thất bại. Người xem không chỉ cần thần thánh, họ cần con người.

Marvel và DC: Hai chiến lược, hai cách tiêu tiền

Marvel tiêu tiền như đầu tư công nghệ: bài bản, đo lường được vòng đời nhân vật, tối ưu dòng tiền qua từng giai đoạn. Họ xây dựng kế hoạch mười năm, chốt trước cả điểm kết (Avengers: Endgame với doanh thu 2,799 tỷ USD) từ khi bắt đầu.

DC thì giống như startup có ý tưởng hay, nhân lực mạnh, nhưng vừa làm vừa thử, thay đổi lãnh đạo giữa chừng, không có roadmap rõ ràng. Họ đặt niềm tin vào các đạo diễn cá tính nhưng không kiểm soát được dòng tiền, dẫn đến sản phẩm thiếu nhất quán, thương hiệu mờ nhạt, khán giả mất lòng tin.

Reboot DCU: Nước cờ cuối cùng hay canh bạc tất tay

James Gunn người từng tạo nên thành công Guardians of the Galaxy cho Marvel hiện được giao tái cấu trúc DCU từ năm 2025. Gunn tuyên bố DCU mới sẽ gắn kết hơn, phát triển nhân vật từ con người trước khi thành anh hùng.

Đây có thể là canh bạc tất tay để Warner Bros. gỡ lại những năm lãng phí thương hiệu. Nhưng cũng có thể là nước cờ cuối cùng nếu tiếp tục thất bại vì khán giả ngày càng ít kiên nhẫn với những vũ trụ rời rạc.

Cuộc chơi siêu anh hùng là bài học chiến lược, không chỉ là phim ảnh

Marvel và DC không đơn thuần đang cạnh tranh nội dung. Họ đang thể hiện hai triết lý đối lập: tư duy hệ sinh thái bền vững đối đầu với phát triển ngắn hạn thiếu nền móng.

Marvel thắng không nhờ có nhân vật mạnh hơn, mà nhờ biến điện ảnh thành chuỗi sản phẩm như một hệ điều hành nội dung. DC nếu muốn vươn lại phải học cách trở thành doanh nghiệp công nghệ, chứ không chỉ là hãng phim sở hữu kho tài sản trí tuệ lớn.

Bởi trong kỷ nguyên quá tải nội dung, ai kiểm soát được cảm xúc khán giả lâu dài người đó thắng.