Mô hình AI Trung Quốc lặng lẽ xâm chiếm Thung lũng Silicon: 80% Startup AI Mỹ phụ thuộc vào công nghệ này

Một thống kê gây chấn động vừa được tiết lộ từ trái tim Silicon Valley đang khiến giới công nghệ Mỹ phải nghiêm túc đánh giá lại vị thế trong cuộc đua trí tuệ nhân tạo. Martin Casado, đối tác của Andreessen Horowitz - một trong những quỹ đầu tư mạo hiểm hàng đầu nước Mỹ, cho biết tới 80% startup AI đến gặp ông để xin vốn hiện đang sử dụng các mô hình mã nguồn mở từ Trung Quốc thay vì những cái tên quen thuộc như OpenAI hay Anthropic.

Con số này đã trở thành chủ đề viral trên cộng đồng Reddit với tiêu đề "Mô hình AI mã nguồn mở Trung Quốc càn quét các startup Mỹ".

Casado không phải người bình thường nói những điều bình thường. Ông là general partner tại a16z, phụ trách quỹ infrastructure trị giá 12,5 tỷ USD trong nhiều năm, đã đầu tư vào hàng loạt startup nổi tiếng trong lĩnh vực AI và hạ tầng như World Labs, Cursor, Ideogram và Braintrust.

Trước đó, ông đồng sáng lập công ty ảo hóa mạng Nicira được bán cho VMware với giá 1,2 tỷ USD năm 2012, được coi là một trong những sự kiện mang tính bước ngoặt trong thương mại hóa mạng định nghĩa bằng phần mềm. Ông được xem là một nhà tiên tri trong lĩnh vực hạ tầng doanh nghiệp, góp phần hình thành ngăn xếp điện toán đám mây hiện đại.

Cuộc cách mạng lặng lẽ này bắt đầu từ tháng 1 năm nay khi DeepSeek, một startup Trung Quốc, làm chấn động thị trường chứng khoán toàn cầu bằng việc phát hành miễn phí một mô hình AI tiên tiến được phát triển với chi phí cực thấp.

Kể từ đó, các mô hình từ Alibaba và nhiều công ty công nghệ Trung Quốc khác âm thầm tiếp tục giành thêm chỗ đứng ở nước ngoài. Andrew Ng, chuyên gia AI hàng đầu tại Đại học Stanford, gần đây gọi đây là "cuộc đấu tranh sinh tử theo thuyết Darwin" giữa các nhà phát triển mô hình ngôn ngữ lớn mã nguồn mở của Trung Quốc.

Một bằng chứng đáng kinh ngạc khác đến từ bảng xếp hạng Design Arena, nền tảng đánh giá thiết kế do AI tạo ra lớn nhất thế giới dựa trên sở thích người dùng thực tế. Kỹ sư phần mềm Rohan Paul gần đây phát hiện một hiện tượng gây sốc: 16 mô hình AI mã nguồn mở hàng đầu trên bảng xếp hạng toàn cầu đều đến từ Trung Quốc.

Mô hình phi-Trung Quốc tốt nhất, GPT-oss-120B, chỉ đứng thứ 17. Ông thở dài rằng Trung Quốc đã gần như hoàn toàn thống trị lĩnh vực mã nguồn mở, thật đáng kinh ngạc khi các đội như DeepSeek, Zhipu, Kimi và Qwen có thể đạt được điều này trong khi vẫn kiên trì với mã nguồn mở.

Nói chính xác hơn, Trung Quốc đang chuyên sâu vào các mô hình "open-weight" - khác với phần mềm mã nguồn mở thực sự ở chỗ chỉ cung cấp các tham số số học mà mô hình đã học được trong quá trình huấn luyện, chứ không phải mã nguồn hay dữ liệu cơ bản.

Tuy nhiên bất kể gọi chúng là gì, trong nhiều bài kiểm tra trí thông minh, các mô hình Trung Quốc phát hành năm nay đã vượt qua các đối thủ mở tương tự từ Mỹ như những mô hình từ Meta. Hơn nữa, khả năng của chúng đang tiến gần tới các mô hình độc quyền tốt nhất.

Áp lực này đã buộc ngay cả OpenAI phải thay đổi chiến lược. Tháng này, OpenAI đã phát hành mô hình ngôn ngữ mã nguồn mở đầu tiên kể từ năm 2019 có tên gpt-oss để cố gắng đuổi kịp các đối thủ Trung Quốc. Tuy nhiên, việc mô hình mở này có nhiều thiếu sót so với những phiên bản độc quyền của OpenAI – trái ngược với các mô hình Trung Quốc – đã khiến người dùng thất vọng.

Ngay cả Meta cũng thay đổi, dù họ từng đi đầu trong việc mã nguồn mở dự án Llama. Nhưng giờ đây Mark Zuckerberg, người đứng đầu công ty, đang tập trung vào việc xây dựng cái gọi là siêu trí tuệ. Trong tương lai, công ty của ông sẽ thận trọng hơn về những gì họ chọn để mở, ông đã nói. Với việc Alexandr Wang gia nhập Meta và thúc đẩy điều chỉnh chiến lược, dự án Llama đang dần chuyển sang mô hình closed-source.

Từ góc độ kinh doanh, doanh thu được tạo ra bởi các mô hình độc quyền của Mỹ vẫn lớn hơn nhiều so với các mô hình open-weight của Trung Quốc. Định giá của các công ty Mỹ - lên tới 500 tỷ USD trong trường hợp của OpenAI - làm lu mờ các công ty Trung Quốc, toàn bộ vốn hóa thị trường của Alibaba chỉ là 285 tỷ USD. Dễ dàng kiếm tiền hơn từ các mô hình độc quyền, và số tiền thu được có thể được đổ trở lại vào đổi mới.

Tuy nhiên, mã nguồn mở không chỉ dành cho những kẻ thua cuộc. Percy Liang, đồng sáng lập Together AI - một nền tảng cho các mô hình ngôn ngữ lớn open-weight, cho biết các mô hình này thúc đẩy các hình thức áp dụng khác so với công nghệ độc quyền. Chúng có thể dễ dàng được điều chỉnh bởi các công ty, chính phủ và nhà nghiên cứu cho những trường hợp sử dụng cụ thể, và giúp người dùng chạy các công cụ AI của họ tại chỗ thay vì dựa vào đám mây. Tiền vẫn có thể kiếm được từ các dịch vụ phụ trợ, bao gồm hỗ trợ tùy chỉnh.

Nói cách khác, trong khi các phòng thí nghiệm Mỹ đang đặt cược lớn vào vận may sẽ được tạo ra bằng cách đẩy ranh giới của trí thông minh, các đối thủ Trung Quốc với mô hình open-weight tập trung nhiều hơn vào việc khuyến khích áp dụng AI. Nếu họ thành công, cú sốc DeepSeek có thể chỉ là khởi đầu. Như một người dùng châm biếm, nếu 80% startup Mỹ đang sử dụng mô hình Trung Quốc, bạn có thể giả định một cách an toàn rằng trên toàn cầu, tỷ lệ này có thể tiến gần tới 100%.