Nền tảng miễn phí rủ nhau... thu phí

Meta - sở hữu mạng xã hội Facebook - có kế hoạch thu phí người dùng châu Âu để sử dụng Facebook, Instagram không có quảng cáo. Mức phí dành cho người sử dụng thiết bị di động là 14 USD/tháng và với bản máy tính là 10,5 USD/tháng. Nếu không muốn mất phí, người dùng phải chấp nhận xem quảng cáo được cá nhân hóa.

Để tăng trưởng doanh thu

Không riêng Meta, mạng xã hội X (tên trước đây là Twitter) của tỉ phú Elon Musk cũng có kế hoạch ra mắt 3 gói dịch vụ thu phí mới dành cho người dùng, gồm cơ bản (basic), tiêu chuẩn (standard) và gia tăng (plus).

Theo hãng tin Bloomberg, 3 gói trả phí này khác nhau về số lượng quảng cáo hiển thị cho người dùng. Cụ thể, người dùng gói cơ bản phải tiếp nhận số lượng quảng cáo tương tự tài khoản miễn phí hiện nay, người dùng gói tiêu chuẩn chỉ nhìn thấy 1/2 số đó, còn người dùng gói cao cấp nhất sẽ không thấy quảng cáo. Như vậy, tỉ phú Elon Musk muốn triển khai tường phí cho tất cả người dùng trên nền tảng.

Đáng chú ý, tháng 7-2023, ông Elon Musk cho biết công ty gặp khó khăn về tài chính do doanh số quảng cáo giảm 50%. Việc cung cấp nhiều cấp độ trả phí có thể là cách nền tảng X chuyển những người dùng còn do dự thành khách hàng trả phí.

Nền tảng xem phim trực tuyến Netflix cũng chính thức xóa bỏ đặc quyền xem phim miễn phí dành cho người dùng smartphone Android ở Việt Nam từ ngày 1-11. Trước đó, đầu tháng 10-2023, nhiều thuê bao đã nhận được thông báo về việc "thay đổi tình trạng thành viên của dịch vụ". Các chủ tài khoản này sẽ không thể sử dụng dịch vụ nếu không nâng cấp sang gói trả phí với giá từ 70.000 đồng/tháng.

Netflix áp dụng gói thuê bao không mất phí tại Việt Nam từ tháng 11-2021 nhưng chỉ dành cho người dùng smartphone Android. Việt Nam là thị trường thứ hai trên thế giới được sử dụng ưu đãi này, sau Kenya. Động thái dừng cung cấp dịch vụ miễn phí được cho là nằm trong kế hoạch tăng trưởng doanh thu và số lượng thuê bao của nền tảng xem phim trực tuyến này.

Người dùng Netflix đã nhận được thông báo về kế hoạch dừng cung cấp dịch vụ miễn phí trên nền tảng này. Ảnh: VIẾT VINH

Xu hướng tất yếu

Thị trường Việt Nam chưa nằm trong kế hoạch thu phí của Meta song nhiều người dùng bày tỏ lo ngại rằng động thái ở thị trường châu Âu có thể là tiền đề cho việc mở rộng sang thị trường khác. "Có thể không chỉ thu phí với phiên bản không quảng cáo mà trong tương lai, Meta sẽ buộc người dùng trả thêm phí nếu muốn sử dụng tính năng mới" - anh Hải Anh, một người dùng Facebook, phỏng đoán.

Anh Xuân Thái, một người sử dụng mạng xã hội, nhận xét mức phí mà Meta đưa ra ở thị trường châu Âu là quá cao. Theo anh Thái, mức phí khoảng 300.000 đồng/tháng để tiếp cận Facebook không quảng cáo cao gấp gần 10 lần chi phí chặn quảng cáo của YouTube - chỉ 390.000 đồng/năm.

"Netflix sắp ngừng cung cấp dịch vụ xem phim miễn phí, Meta cũng có động thái thu phí - dù chưa phải ở thị trường Việt Nam. Nếu nhiều nền tảng miễn phí đồng loạt triển khai thu phí thì người dùng sẽ tốn một khoản tiền nhất định. Trong khi đó, việc tiếp cận, sử dụng các nền tảng số đã trở thành thói quen, thậm chí còn hỗ trợ công việc" - một người dùng mạng xã hội lo ngại.

Số người dùng và lượt truy cập hằng tháng của 5 nền tảng mạng xã hội hàng đầu thế giới. Nguồn: Exploding Topics; Đồ họa: CHI PHAN

Tuy vậy, theo giới chuyên gia, thu phí người dùng nền tảng số là xu hướng tất yếu. Ông Kiều My, Giám đốc công nghệ Công ty RainScales (Mỹ), nhìn nhận việc thu phí có thể giúp các tập đoàn công nghệ tìm kiếm thêm doanh thu song đây chưa phải điều quan trọng nhất. Mục tiêu quan trọng hơn là các nền tảng muốn chọn lọc người dùng có nhu cầu sử dụng dịch vụ với tính năng nâng cao, qua đó có trải nghiệm tốt hơn. "Mối quan hệ đôi bên cùng có lợi này tạo thêm động lực cho các tập đoàn công nghệ phát triển nhiều tính năng mới" - ông My nhận định.

Theo ông Ngô Trần Vũ, chuyên gia công nghệ, các nền tảng đồng loạt có kế hoạch thu phí bởi đã phát triển số lượng người dùng đến mức bão hòa, khó tăng trưởng thêm, kéo theo doanh thu quảng cáo sụt giảm.

"Việc áp phí là cách bù đắp nguồn thu, giảm sự khó chịu cho người dùng khi phải xem quảng cáo quá nhiều - với điều kiện họ sẵn sàng trả phí. Như vậy, các công ty công nghệ đã biến sản phẩm miễn phí thành sản phẩm miễn phí có điều kiện" - ông Vũ bình luận.

Theo các chuyên gia, nhiều nền tảng trực tuyến vẫn cung cấp dịch vụ miễn phí nhưng kiếm tiền thông qua quảng cáo và thu thập dữ liệu cá nhân của người dùng để tiếp thị hoặc bán cho bên thứ ba. Trước lo ngại mất an toàn thông tin cá nhân, sẽ có không ít người dùng lựa chọn trả phí để được sử dụng phiên bản "sạch", giảm nguy cơ bị khai thác thông tin cá nhân.