Ngày này năm ấy: Voyager 1, sứ giả đầu tiên của loài người bước vào không gian liên sao

Sau hơn ba thập kỷ hành trình không mệt mỏi, con tàu vũ trụ nhỏ bé ấy đã vượt qua giới hạn của nhật quyển, vùng không gian khổng lồ bao quanh Mặt Trời, nơi gió Mặt Trời và từ trường của nó còn tác động.

Từ thời điểm đó, Voyager 1 đã bước vào vùng không gian hoàn toàn mới, nơi ảnh hưởng của các ngôi sao khác bắt đầu hiện hữu, và trở thành sứ giả xa xôi nhất mà nhân loại từng gửi đi.

Voyager 1 vốn được phóng đi từ ngày 5 tháng 9 năm 1977, cùng thời điểm với "người anh em" Voyager 2. Mục tiêu ban đầu của nó là khám phá các hành tinh khí khổng lồ trong Hệ Mặt Trời.

Với quỹ đạo được tính toán chính xác nhờ sự "xếp hàng" hiếm hoi của các hành tinh vào cuối thập niên 1970, Voyager 1 đã lần lượt bay qua và gửi về những hình ảnh, dữ liệu quý giá về Sao Mộc và Sao Thổ.

Chính nhờ những dữ liệu đầu tiên từ Voyager, nhân loại lần đầu tiên biết đến vẻ đẹp kỳ vĩ của các cơn bão khổng lồ trên Sao Mộc, những dải vành đai phức tạp của Sao Thổ, cũng như các mặt trăng bí ẩn như Io, Europa, Titan.

Tuy nhiên, những khám phá về hành tinh chỉ là khởi đầu cho một hành trình dài hơn nhiều. Sau khi hoàn tất nhiệm vụ chính, Voyager 1 tiếp tục được giao trọng trách vĩ đại: rời khỏi Hệ Mặt Trời và tiến vào vùng không gian liên sao.

NASA biết rằng con tàu sẽ không bao giờ quay trở lại, nhưng những dữ liệu mà nó gửi về có thể viết lại hiểu biết của nhân loại về vũ trụ. Chính vì thế, Voyager 1 còn mang theo một "thông điệp gửi đến các vì sao" - chiếc đĩa vàng nổi tiếng chứa âm thanh, hình ảnh, nhạc và lời chào bằng 55 ngôn ngữ của Trái Đất. Đây được xem như "chứng minh thư" của nhân loại, phòng khi một nền văn minh ngoài hành tinh tình cờ tìm thấy.

Trong suốt hơn ba thập kỷ, Voyager 1 đã di chuyển với vận tốc trung bình khoảng 61.000 km/giờ, vượt xa mọi tàu vũ trụ từng được chế tạo trước đó. Đến tháng 2 năm 1990, ở khoảng cách 6,4 tỷ km, tàu đã quay lại chụp bức ảnh toàn cảnh đầu tiên của Hệ Mặt Trời. Bức ảnh ấy, được gọi là "Pale Blue Dot" - "chấm xanh nhạt", đã trở thành một trong những biểu tượng nổi tiếng nhất của nhân loại.

Trong bức ảnh, Trái Đất chỉ hiện lên như một chấm nhỏ bé, mờ nhạt lơ lửng giữa khoảng không vô tận, khiến con người phải ngẫm nghĩ sâu sắc về sự mong manh và sự quý giá của sự sống. Nhà thiên văn học Carl Sagan, người khởi xướng ý tưởng chụp bức ảnh này, từng mô tả Trái Đất trong khung hình ấy là "sân khấu duy nhất của toàn bộ lịch sử nhân loại".

Khi Voyager 1 vượt qua ranh giới của nhật quyển vào ngày 25 tháng 8 năm 2012, thế giới đã chứng kiến một cột mốc chưa từng có tiền lệ. Đây là lần đầu tiên một thiết bị do con người chế tạo thoát khỏi "bong bóng" bảo vệ của Mặt Trời, tiến vào không gian giữa các vì sao.

Dù vẫn nằm trong phạm vi của Hệ Mặt Trời nếu xét theo lực hấp dẫn, nhưng Voyager 1 đã bước vào môi trường hoàn toàn mới, nơi bức xạ vũ trụ mạnh mẽ và gió từ các ngôi sao khác bắt đầu chiếm ưu thế.

Những dữ liệu về mật độ plasma, hạt tích điện và bức xạ mà Voyager gửi về đã giúp các nhà khoa học xác định rõ ràng ranh giới giữa nhật quyển và không gian liên sao, một trong những câu hỏi lớn mà khoa học vũ trụ từng đặt ra.

Một điều đáng kinh ngạc là dù đã bay hơn 45 năm, Voyager 1 vẫn duy trì liên lạc với Trái Đất thông qua mạng lưới ăng-ten không gian sâu của NASA. Tín hiệu vô tuyến từ Voyager mất hơn 20 giờ mới đến được Trái Đất, và mỗi năm con số ấy lại tăng thêm khi con tàu tiếp tục đi xa hơn.

Tuy nhiên, nguồn năng lượng của Voyager không phải vô hạn. Nó sử dụng máy phát nhiệt điện từ plutoni, và NASA dự đoán rằng đến khoảng năm 2025-2030, con tàu sẽ dần tắt các thiết bị khoa học và cuối cùng mất khả năng truyền dữ liệu. Khi ấy, Voyager 1 sẽ im lặng mãi mãi, tiếp tục hành trình vô tận trong vũ trụ như một "ngôi sao nhân tạo" cô độc.

Đến nay, Voyager 1 đã trở thành vật thể nhân tạo xa nhất từng được phóng đi, cách Trái Đất hơn 24 tỷ km. Nó mang theo cả hy vọng lẫn sự lãng mạn của nhân loại, như một lá thư gửi vào vũ trụ mênh mông.

Với mỗi tín hiệu được gửi về, Voyager 1 không chỉ mang lại dữ liệu khoa học mà còn truyền cảm hứng cho hàng triệu người trên Trái Đất, nhắc nhở chúng ta về khát vọng khám phá không ngừng và sự bé nhỏ của chính mình trong vũ trụ rộng lớn.

Hơn nửa thế kỷ qua, các nhà khoa học vẫn tiếp tục mơ về những sứ mệnh nối tiếp, có thể tiến xa hơn, nhanh hơn và mang nhiều công nghệ tiên tiến hơn. Nhưng Voyager 1, với kích thước khiêm tốn chỉ bằng một chiếc xe hơi, vẫn mãi là "người tiên phong" mở đường cho loài người vươn ra ngoài Hệ Mặt Trời.

Hành trình của nó không chỉ là câu chuyện về khoa học, mà còn là biểu tượng cho tinh thần khám phá bất tận, thứ đã thôi thúc con người từ khi ngước nhìn lên bầu trời đêm cho đến ngày hôm nay.

Ngày 25 tháng 8 năm 2012, Voyager 1 đã đi vào lịch sử như một minh chứng cho sự kiên trì, trí tuệ và khát vọng của nhân loại. Và dù một ngày nào đó, nó ngừng gửi tín hiệu về Trái Đất, thì con tàu ấy vẫn sẽ tiếp tục trôi dạt trong không gian hàng tỷ năm, mang theo lời chào của Trái Đất đến với những vì sao xa xôi, một minh chứng bất tử rằng loài người từng tồn tại và từng mơ ước vươn ra ngoài thế giới của mình.