Nghịch lý công nghệ của GenZ: Am hiểu internet và đủ ứng dụng kỹ thuật số, nhưng bó tay trước máy in

Garrett Bemiller, 25 tuổi, người New York (Mỹ), đã dành toàn bộ cuộc đời của mình trên mạng. Anh lớn lên trước màn hình, vuốt từ ứng dụng này sang ứng dụng khác. Nhưng có một thiết bị điện tử mà Bemiller thừa nhận rằng anh không tự tin và thoải mái sử dụng cho lắm. Đó là chiếc máy in văn phòng.

“Những thứ như máy scan và máy photocopy rất phức tạp”, Bemiller cho biết. Và trải nghiệm sao chép một thứ gì đó trong văn phòng lần đầu tiên của anh không thực sự suôn sẻ. “Nó liên tục xuất hiện dưới dạng trang trắng và tôi phải mất vài lần thử mới nhận ra rằng mình phải đặt ngược tờ giấy vào máy để nó có thể hoạt động.”

Bemiller thường nhờ đến Google để tìm câu trả lời. Nhưng sau đó, anh tìm ra cách giải quyết tốt hơn, đó là kết bạn với một số nhân viên lớn tuổi, những người đầy kinh nghiệm trong việc sao chụp giấy tờ. Bemiller biết rằng mọi người từng kỳ vọng rằng anh, một GenZ điển hình, sẽ là người giúp họ giải quyết các vấn đề kỹ thuật.

“Có một niềm tin lan truyền rằng những đứa trẻ được sinh ra trong thời đại thông tin đều có thể nắm bắt mọi công cụ kỹ thuật một cách tự nhiên”, Sarah Dexter, phó giáo sư giáo dục tại Đại học Virginia, cho biết. “Nhưng điều đó không thực tế. Làm sao họ biết cách scan một thứ gì đó nếu họ chưa bao giờ được dạy cách thực hiện?”

Các nhân viên Gen Z có xu hướng được trang bị kiến thức đủ tốt để chỉnh sửa tất cả ảnh và video từ điện thoại của họ hoặc sử dụng các công cụ xây dựng trang web hay fanpage. Và họ lớn lên bằng cách sử dụng các ứng dụng để hoàn thành công việc và đã quen với sự dễ dàng đi kèm với hệ điều hành của Apple. Những năm hình thành nền tảng công nghệ của họ đã được trui rèn bằng cách sử dụng các phần mềm thân thiện với người dùng.

Trong khi đó, máy tính để bàn rõ ràng là một thứ kém trực quan hơn. Và những thứ như tệp, thư mục, scan, in và hàng loạt phần cứng đui kèm lại là đặc điểm nổi bật của cuộc sống văn phòng. Nhiều người trẻ thậm chí không biết bấm nút nào để bật màn hình máy tính, bởi trước đó họ chỉ cần gập máy tính xách tay cá nhân sau khi sử dụng là xong. Một người dùng trên diễn đàn Reddit làm việc trong lĩnh vực CNTT từng cho biết anh đã phải dán nhãn trên nút nguồn của màn hình máy tính để chỉ dẫn cho các nhân viên trẻ trong công ty.

“Tôi hay nói đùa trong các buổi học của mình rằng thực tập sinh Gen Z của tôi không biết cách gửi thư”, Steve Bench, chuyên gia tư vấn về sự khác biệt giữa các thế hệ cho các doanh nghiệp chia sẻ. “Họ hay hỏi tôi nơi đặt nhãn dán. Vâng, ý của họ là con tem đó”.

Công ty công nghệ HP thậm chí đã đặt ra cụm từ “sự xấu hổ về công nghệ” để định nghĩa việc những người trẻ tuổi cảm thấy choáng ngợp như thế nào khi sử dụng các công cụ văn phòng cơ bản. Theo nghiên cứu, cứ 5 nhân viên văn phòng trẻ thì có 1 người cho biết họ “cảm thấy bị đánh giá là có vấn đề về công nghệ”, và điều này khiến họ ít được mọi người yêu cầu trợ giúp hơn. Và trong một cuộc khảo sát khác, công ty việc làm LaSalle Agency đã phát hiện ra rằng gần một nửa thế hệ sinh viên tốt nghiệp khóa 2022 cảm thấy “không được chuẩn bị đầy đủ” khi đề cập đến các kỹ năng kỹ thuật liên quan để có thể gia nhập lực lượng lao động.

Hãng Dell đã thực hiện một cuộc khảo sát riêng đối với những người trong độ tuổi từ 18 đến 26 và phát hiện ra rằng 56% số người được hỏi cho biết “họ được giáo dục kỹ năng kỹ thuật số rất cơ bản hoặc không có”. Một phần ba trong số họ cho biết nền giáo dục của họ đã không cung cấp cho họ các “kỹ năng kỹ thuật số cần thiết để thúc đẩy sự nghiệp của họ”.

Và đó là lý do mà máy in trở thành một trong những thứ đặc biệt mang tính thách thức đối với các Gen Z.

Max Simon, 29 tuổi, làm việc trong lĩnh vực sáng tạo nội dung cho một doanh nghiệp nhỏ ở Toronto (Canada), cho biết: “Khi tôi nhìn thấy một chiếc máy in, tôi giống như 'Ôi Chúa ơi. Có vẻ như tôi đang khám phá một cổ vật, theo một cách nào đó’.”

Simon, người hay tạo các video hài hước về cuộc sống ở văn phòng cho hơn 220.000 người theo dõi kênh TikTok của mình, thuộc nhóm người trẻ thuộc thế hệ thiên niên kỷ. Anh hay tự coi mình là người hướng dẫn cho các nhân viên Gen Z, những người cảm thấy đang lạc lõng và lạ lẫm khi sử dụng những thứ như Google Suite hay các phần mềm thông thường khác.

“Tôi sẽ mời họ tham gia Google Meet và họ sẽ hỏi: 'Làm cách nào để chúng tôi có được liên kết đến đó?'. Nhưng liên kết đã có sẵn trong thư mời”, Simon chia sẻ. “Giống như kiểu, bây giờ là năm 2023, và đây là thế giới mà chúng ta đang sống. Nhưng những thứ có vẻ khá đơn giản lại thường khiến Gen Z mất cảnh giác.”

Đối với Simon, có một đối tượng phù hợp để đổ lỗi đó là các ứng dụng mạng xã hội. Những ứng dụng như Instagram và TikTok rất dễ sử dụng nên những người trẻ tuổi cũng mong muốn mọi thứ khác cũng dễ dàng như vậy. Và khi thấy mọi thứ không như mong đợi, họ có nhiều khả năng sẽ bỏ cuộc.

“Mất 5 giây để học cách sử dụng TikTok”, anh cho biết. “Bạn không cần một cuốn sách hướng dẫn, như khi đối mặt với một chiếc máy in.”

Khi nói đến việc hoàn thành các nhiệm vụ đơn giản, đôi khi các nhân viên Gen Z muốn tìm cách lảng tránh. Elizabeth, một kỹ sư 23 tuổi sống ở Los Angeles, luôn tránh sử dụng máy in văn phòng bằng mọi giá. “Tôi cảm thấy như mình chưa được dạy những điều mà một số người coi là kiến thức cơ bản, và tôi quá ngại để hỏi”, cô nói.

Còn Bemiller thì đã vô tình làm hỏng một máy tính xách tay vì anh không biết cách nhờ mọi người giúp đỡ. Mỗi sáng khi bật máy lên, anh sẽ được chào đón bởi một cửa sổ bật lên từ dịch vụ lưu trữ Dropbox. Anh luôn bấm chấp nhận mà không đọc gì. Sau một vài tháng, máy tính bắt đầu chạy rất chậm. Nó thường tự tắt mà không báo trước. Bemiller không thể hoàn thành bất kỳ công việc nào và người quản lý của anh đã đặt mua một chiếc máy tính xách tay mới.

Vào thời điểm sản phẩm thay thế được gửi đến qua đường bưu điện, bộ phận CNTT đã tìm ra vấn đề. Hóa ra, mỗi khi Bemiller ấn chấp nhận với cửa sổ bật lên, nó sẽ cho phép Dropbox sao lưu mọi thứ vào đĩa cứng của máy tính. Đồng thời, thao tác đó cũng cho phép máy tính sao lưu mọi thứ lên Dropbox.

“Nó liên tục sao lưu mọi thứ vào chính nó”, anh chia sẻ. “Sự cố với cái máy tính xách tay đáng thương đó vẫn khiến tôi buồn cười tới tận bây giờ.”

Và đó là lý do đôi khi các ông chủ công ty thường mời các chuyên gia đến để giúp họ phân ưu. Jason Dorsey là người đồng sáng lập Center for Generational Kinetics, một công ty nghiên cứu có trụ sở tại Austin (Mỹ). Các nhà quản lý thường nhờ anh ấy dẫn dắt các hội thảo để đoàn kết nhân viên ở mọi lứa tuổi, và mọi thứ thường xoay quanh cuộc chiến với các thiết bị công nghệ. Trong một bài tập, anh sẽ đặt những người tham dự thành một vòng tròn, nơi họ chia sẻ những tiến bộ công nghệ khác nhau mà họ từng trải qua.

“Điều đó cực kỳ nhân bản”, Dorsey nói. “Sẽ có một người nhớ đến chiếc TV màu đầu tiên, một người khác nhớ đến những chiếc máy trả lời tự động đầu tiên và một thanh niên nhớ mình đã thực hiện công việc đầu tiên trên điện thoại thông minh. Nó giúp chúng tôi nhận ra rằng sự đa dạng của những trải nghiệm này là một thế mạnh.”

Nhưng ít nhất có một điều khiến những người lao động Gen Z khác biệt với những đồng nghiệp lớn tuổi của họ. Đó là những người trẻ tuổi dường như sẵn sàng học hỏi và có thể nhanh chóng thích nghi với các kỹ năng mới. Ngay cả khi điều đó khiến họ phải mất thời gian với chiếc máy in để hoàn toàn thành thạo nghệ thuật scan văn bản.

“GenZ rất thoải mái khi thử nghiệm những thứ họ chưa từng sử dụng trước đây, bởi vì họ đã làm việc đó từ khi còn nhỏ”, Bench nói. “Họ đã quen với việc thử và sai. Họ có thể không phải là món quà trời cho đối với lực lượng lao động - kiểu những người bẩm sinh đã biết cách sử dụng Excel - nhưng họ là những người có thể học hỏi nhanh chóng.”

Tham khảo Guardian