Nghiên cứu cho thấy vi khuẩn chỉ mất ba tuần để kháng được loại kháng sinh mạnh nhất

Vừa đúng dịp Halloween, tạp chí Antimicrobial Agents and Chemotherapy Treatment đăng tải một câu chuyện kinh dị được kể bởi các bác sĩ người Pháp. Nhân vật chính của nó là một đứa trẻ, phải đối phó với một chủng siêu vi khuẩn kháng kháng sinh.

Trong vòng chưa đầy một tháng, bệnh nhân nhiễm vi khuẩn này đã tiến triển đến mức kháng lại loại kháng sinh cuối cùng mà bệnh viện dự phòng cho điều trị. Rất may, các bác sĩ vẫn có thể đánh bại những con siêu vi khuẩn nhỏ bé.

Từ ca bệnh này, họ cũng đã phát hiện ra một điểm yếu đặc biệt của mầm bệnh. Hóa ra, khi vi khuẩn tiến hóa để kháng lại loại kháng sinh mạnh nhất, chúng lại để lộ nhược điểm và bị tiêu diệt bởi các loại kháng sinh nhẹ hơn.

Vi khuẩn Pseudomonas aeruginosa

Ca bệnh được báo cáo là một đứa trẻ bị nhiễm Pseudomonas aeruginosa. Một vi khuẩn cơ hội thường lây nhiễm cho những bệnh nhân trong bệnh viện hoặc các cơ sở chăm sóc sức khỏe, những người đang có hệ miễn dịch bị suy yếu.

Pseudomonas aeruginosa xuất hiện vào thời điểm nhạy cảm này có thể dẫn đến nhiễm trùng nghiêm trọng cho người bệnh.

Đối với đứa trẻ mắc bệnh gan hiếm gặp và từng phải phẫu thuật ghép gan tới hai lần, Pseudomonas aeruginosa chắc chắn là một thảm họa. Cuộc phẫu thuật đầu tiên được tiến hành khi bệnh nhân mới 3 tuổi, và cuộc phẫu thuật thứ hai là hồi tháng 3 năm 2016.

Như một biến chứng từ ca ghép gan thứ hai, đứa trẻ đã bị nhiễm trùng và các bác sĩ phát hiện Pseudomonas aeruginosa đang đe dọa tính mạng bệnh nhân. Ban đầu, Pseudomonas aeruginosa rất nhạy cảm và gần như bị giết chết hoàn toàn bởi ceftolozane-tazobactam, loại thuốc dự phòng cuối cùng mà họ có.

Ceftolozane-tazobactam đã là một liệu pháp điều trị kết hợp tới hai loại kháng sinh mạnh. Nhưng chỉ 22 ngày sau, các bác sĩ phát hiện chủng vi khuẩn của bệnh nhân đã tiến hóa đến mức kháng thuốc.

Trước đó, các nhà khoa học từng ghi nhận Pseudomonas aeruginosa có thể phát triển đề kháng với ceftolozane-tazobactam trong môi trường thí nghiệm, nhưng theo các bác sĩ người Pháp, nó hiếm khi được ghi nhận ở bệnh nhân ngoài đời thực, nhất là chỉ trong một thời gian ngắn như vậy.

Pseudomonas aeruginosa từng được biết đến với khả năng kháng kháng sinh Ceftolozane-tazobactam trong môi trường thí nghiệm

Rất may mắn cho đứa trẻ, các bác sĩ vẫn có thể đánh bại ổ nhiễm trùng. Nhưng bệnh nhân vẫn phải chịu những đợt tái phát Pseudomonas aeruginosa dai dẳng trong suốt 2 năm rưỡi. Cho tới khi bài báo được công bố, đứa trẻ vẫn sống sót và các bác sĩ nói mọi thứ vẫn đang trong tầm kiểm soát.

Ca bệnh Pseudomonas aeruginosa kháng kháng sinh ceftolozane-tazobactam trên người hiếm gặp này đã cho các bác sĩ một cơ hội để nghiên cứu kỹ sự phát triển của nó. Để làm được việc này, họ đã giải trình tự và so sánh bộ gen của hàng chục mẫu Pseudomonas aeruginosa thu thập từ bệnh nhân.

Trong khoảng thời gian nghiên cứu, các bác sĩ phát hiện siêu vi khuẩn đã có ít nhất ba lần tiến hóa để kháng kháng sinh. Những sự kiện này dường như xảy ra độc lập với nhau. Các vi khuẩn Pseudomonas aeruginosa không tiến hóa theo mô hình thường thấy (kháng sinh giết chết phần lớn quần thể của chúng, một số ít sống sót sẽ tiến hóa, kháng thuốc và báo thù).

Thay vào đó, các mô hình tiến hóa độc lập nhưng lại xảy ra theo cùng một cách, từ một đột biến duy nhất của vi khuẩn.

Các nhà khoa học nhận định đây chính là điểm yếu của chúng. Trong khi đột biến giúp Pseudomonas aeruginosa chống lại kháng sinh ceftolozane-tazobactam tốt hơn, nó lại để lộ những nhược điểm.

Cụ thể, vi khuẩn kháng được cả hai liều kháng sính mạnh nhưng lại dễ bị tổn thương khi đối mặt với các loại kháng sinh nhẹ được dùng trước đây. Điều này có nghĩa là những loại thuốc cũ lại có thể trở thành phương pháp điều trị tiềm năng với siêu vi khuẩn Pseudomonas aeruginosa.

Các loại kháng sinh cũ có thể đánh bại Pseudomonas aeruginosa kháng kháng sinh mạnh

Các bác sĩ Pháp cho biết phát hiện của họ thậm chí có thể giúp tìm ra cách ngăn chặn vi khuẩn kháng thuốc ngay từ điểm đầu tiên, nơi chúng lần đầu kháng được với một loại thuốc điều trị bất kỳ.

Tuy nhiên, cũng giống như những quái vật xuất hiện trong phim kinh dị, siêu vi khuẩn sẽ nghĩ ra đủ loại mánh khóe để trốn tránh cái chết. Nhiều khả năng vẫn còn một kịch bản không thể tránh khỏi, trong đó, một chủng Pseudomonas aeruginosa hoặc bất kỳ một loại siêu vi khuẩn nào khác, có thể kết hợp đúng các đột biến cho phép chúng kháng lại toàn bộ các loại kháng sinh chúng ra có từ trước đến nay.

Mong là kịch bản này sẽ không xảy ra, nhưng nó cũng là một câu chuyện không kém phần kinh dị cho dịp Halloween này.

Kham khảo Gizmodo