Nghiên cứu mới: Mèo nhà đến Trung Quốc thông qua Con đường tơ lụa cách đây 1.400 năm

Nghiên cứu mới này đặt sự xuất hiện của mèo nhà ở Đông Á muộn hơn vài trăm năm so với các nghiên cứu trước đó. Và có vẻ như những chú mèo đã ngay lập tức được giới thượng lưu địa phương săn đón.

"Mèo ban đầu được coi là vật nuôi quý giá, kỳ lạ", đồng tác giả nghiên cứu Shu-Jin Luo, nhà nghiên cứu chính tại Phòng thí nghiệm về Đa dạng và Tiến hóa bộ gien tại Đại học Bắc Kinh, Trung Quốc, cho biết.

Mèo nhà hiện đại (Felis catus) có nguồn gốc từ mèo rừng châu Phi (Felis silvestris lybica). Nghiên cứu trước đây cho thấy những loài mèo này bắt đầu sống cùng con người ở Trung Đông khoảng 10.000 năm trước, trước khi tiến hóa và sau đó lan sang châu Âu khoảng 3.000 năm trước, theo nghiên cứu mới.

Vào khoảng năm 600 sau Công nguyên, các thương nhân và nhà ngoại giao lần đầu tiên vận chuyển mèo nhà trong các thùng và lồng nhỏ từ phía đông Địa Trung Hải qua Trung Á. Những thương nhân và quan chức này chỉ mang một số ít thú cưng đến Trung Quốc, dâng chúng làm vật cống nạp cho các thành viên của giới thượng lưu.

Bằng chứng khảo cổ học cho thấy rằng, từ rất lâu trước khi mèo nhà xuất hiện ở Trung Quốc, người dân ở các cộng đồng nông thôn Trung Quốc đã sống cùng với mèo báo bản địa ( Prionailurus bengalensis ). Các nhà nghiên cứu trước đây đã tìm thấy xương mèo báo có niên đại từ 5.400 năm trước tại một ngôi làng nông nghiệp cổ đại ở tỉnh Thiểm Tây cho thấy con người và mèo cùng tồn tại trong các khu định cư.

Tuy nhiên, mối quan hệ này không tương đương với việc thuần hóa mèo, các tác giả của nghiên cứu mới lập luận. Hơn nữa, giả định phổ biến rằng việc thuần hóa mèo diễn ra ở Trung Quốc trong thời nhà Hán từ năm 206 trước Công nguyên đến năm 220 sau Công nguyên cũng thiếu sự hỗ trợ, vì không có di tích khảo cổ nào về mèo nhà từ thời kỳ đó.

Manh mối mèo nhà ở Trung Quốc

Theo nghiên cứu từ mười bốn trong số 22 xương mèo từ Trung Quốc thuộc về mèo nhà, di cốt mèo nhà lâu đời nhất này có nguồn gốc từ thành phố Tongwan ở tỉnh Thiểm Tây, Trung Quốc và được xác định niên đại bằng cacbon phóng xạ là năm 730 sau Công nguyên, cho thấy mèo nhà đã đến Trung Quốc rất lâu sau khi nhà Hán kết thúc.

14 con mèo nhà trong mẫu đều có chung một dấu hiệu di truyền trong ADN ty thể của chúng được gọi là nhánh IV-B. Dấu hiệu này rất hiếm ở mèo nhà từ Châu Âu và Tây Á, nhưng các nhà nghiên cứu đã tìm thấy sự trùng khớp trong dữ liệu đã công bố trước đó về một con mèo sống vào khoảng năm 775 và 940 sau Công nguyên tại thành phố Dhzankent, Kazakhstan.

Mèo Dhzankent là loài mèo nhà lâu đời nhất được biết đến dọc theo Con đường tơ lụa , cung cấp những manh mối hấp dẫn về nguồn gốc của mèo nhà ở Trung Quốc. Thời kỳ hoàng kim của Con đường tơ lụa kéo dài từ năm 500 đến năm 800 sau Công nguyên , ám chỉ rằng các thương gia có thể đã vận chuyển mèo đến Đông Á theo tuyến đường này.

Đa phần là mèo lông trắng

Những con mèo mà các thương gia và nhà ngoại giao ban đầu tặng cho giới thượng lưu Trung Quốc có thể là mèo toàn màu trắng hoặc mèo vằn cá thu có mảng trắng, các nhà nghiên cứu lưu ý trong nghiên cứu. ADN từ con mèo ở thành phố Tongwan cho thấy đó là một con mèo đực khỏe mạnh có đuôi dài và bộ lông ngắn, toàn màu trắng hoặc một phần màu trắng. Các nhà nghiên cứu cho biết thêm, ngay cả ngày nay tỷ lệ mèo trắng ở Đông Á vẫn cao hơn so với các nơi khác trên thế giới.

Mèo nhà trở nên rất phổ biến sau khi du nhập vào Trung Quốc đến mức mọi người đã đưa chúng vào tín ngưỡng dân gian Trung Quốc, nhà nghiên cứu Luo cho biết. "Người Trung Quốc cổ đại thậm chí còn thực hiện các nghi lễ tôn giáo cụ thể khi đưa mèo vào nhà, coi chúng không chỉ là vật sở hữu mà còn là những vị khách được tôn trọng", bà nói.