Người Mỹ có thể sở hữu iPhone 17 khóa mạng giá 0đ kèm nhiều ưu đãi, nhưng sao Việt Nam không áp dụng được mô hình này?

Tại các thị trường như Mỹ, Nhật Bản hay Hàn Quốc, khái niệm "iPhone khóa mạng" (carrier-locked iPhone) đã trở thành một phần quen thuộc trong thói quen mua sắm điện thoại. Người dùng có thể sở hữu chiếc iPhone mới nhất chỉ với chi phí ban đầu gần như bằng 0, đổi lại là việc ký cam kết gắn bó với nhà mạng trong vòng hai đến ba năm. Thậm chí, nhiều nhà mạng còn tung ra gói "iPhone Upgrade Program" cho phép đổi sang máy đời mới hàng năm với số tiền bỏ ra thấp hơn giá mua đứt rất nhiều. Chính mô hình này đã giúp smartphone cao cấp dễ tiếp cận hơn với số đông người dùng ở các quốc gia đó.

Sở hữu iPhone 17 mới nhất chỉ với 605.000đ mỗi tháng

Ví dụ, với iPhone 17 series mới ra mắt tại Mỹ, nếu mua bản mở khóa trực tiếp từ Apple, giá khởi điểm là 799 USD (khoảng 21 triệu đồng) cho bản tiêu chuẩn, 1.099 USD (khoảng 28,9 triệu đồng) cho iPhone 17 Pro và 1.199 USD (khoảng 31,5 triệu đồng) cho iPhone 17 Pro Max. Nhưng khi mua qua các nhà mạng, ví dụ như ở AT&T với hình thức trả góp, khách hàng hầu như không phải trả trước, chỉ cần đóng khoảng 23 USD/tháng (605.000 đồng) cho bản iPhone 17 hoặc khoảng 30 USD/tháng (802.000 đồng) cho bản Pro trong vòng 36 tháng. Nếu có thêm máy cũ để trade-in, số tiền thực trả hàng tháng còn giảm mạnh, thậm chí có thể chỉ còn vài USD. Điểm duy nhất là máy sẽ bị khóa mạng, chỉ dùng được với SIM của nhà mạng đó cho đến khi hoàn tất hợp đồng.

Ngay cả khi người dùng phải trả thêm thuế mua bán dựa vào giá trị gốc của máy, con số mà họ cần chi ra chỉ từ 48 - 80 USD cho iPhone 17 bản base, tương đương khoảng 2 triệu đồng hoặc thấp hơn.

Nhà mạng Việt có áp dụng được không?

Ngược lại, ở Việt Nam, người dùng ít có cơ hội tiếp cận những gói ưu đãi dạng này. Có nhà mạng từng thử thí điểm bán iPhone kèm gói cước từ giai đoạn iPhone 3G, 3GS ra mắt vào năm 2010 - 2011. 1 nhà mạng lớn từng tung gói cước tương tự nhưng chỉ phân phối kèm iPhone bản quốc tế, khôngkhóa mạng. 1 nhà mạng khác khi đó công bố bán cả iPhone bản quốc tế lẫn bản lock, với nhiều hình thức thanh toán, bao gồm trả góp có cam kết. Sau này, ông lớn thứ 3 ở Việt Nam cũng có chương trình giảm giá iPhone 11, iPhone 12 khi đăng ký gói cước trả sau. Tuy nhiên, tất cả các nỗ lực đều không tạo ra sức hút lớn. Doanh số thực tế chủ yếu đến từ các phiên bản quốc tế, trong khi bản khóa mạng gần như không có chỗ đứng.

Thói quen tiêu dùng quá khác biệt

Nguyên nhân đến từ nhiều yếu tố. Thứ nhất, người dùng Việt Nam có thói quen mua điện thoại trả thẳng, không thích bị ràng buộc hợp đồng dài hạn. Họ cũng thường xuyên đổi SIM, dùng nhiều SIM để tận dụng khuyến mãi, điều này đi ngược với bản chất của máy khóa mạng. Thứ hai, mức trợ giá mà các nhà mạng Việt đưa ra khá thấp, chỉ vài triệu đồng, không đủ tạo khác biệt so với mua máy quốc tế tự do. Trong khi đó, thủ tục ký quỹ, cam kết gói cước lại phức tạp. Thứ ba, thị trường unlock và SIM ghép quá phổ biến, khiến bất kỳ nỗ lực bán máy khóa mạng chính hãng nào cũng bị "vô hiệu hóa", vì người dùng sẵn sàng mua máy lock xách tay giá rẻ rồi mở khóa. Cuối cùng, hệ thống tín dụng và quản lý khách hàng trả sau ở Việt Nam chưa đủ chặt để đảm bảo mô hình trợ giá - trả góp - khóa mạng có thể vận hành bền vững.

Kết quả là, trong khi iPhone khóa mạng trở thành lựa chọn phổ biến ở Mỹ, Nhật, Hàn, thì tại Việt Nam, mô hình này gần như biến mất. Các nhà mạng hiện chỉ tập trung vào bán iPhone quốc tế kèm khuyến mãi gói cước, thay vì khóa mạng cứng. Điều đó phản ánh rõ đặc thù thị trường: người dùng Việt muốn sự linh hoạt, không bị trói buộc, và sẵn sàng trả nhiều hơn một chút để đổi lấy tự do sử dụng.

Tiềm năng tồn tại ở Việt Nam là rất thấp

Trong tương lai, mô hình iPhone khóa mạng cũng khó có cơ hội tồn tại tại Việt Nam. Bản chất của thị trường di động trong nước là cạnh tranh mạnh về giá cước, người dùng có xu hướng dịch chuyển linh hoạt giữa các nhà mạng, đổi SIM thường xuyên và ưu tiên sự tự do lựa chọn thay vì gắn bó dài hạn. Trong khi đó, mô hình khóa mạng lại yêu cầu khách hàng cam kết hợp đồng nhiều năm, điều này đi ngược hoàn toàn với hành vi tiêu dùng phổ biến. Các chương trình trợ giá nếu có cũng khó tạo khác biệt, bởi mức giảm không đủ lớn để hấp dẫn so với việc mua máy quốc tế trả thẳng.

Thêm vào đó, hệ thống quản lý tín dụng và thu hồi công nợ của nhà mạng Việt vẫn còn hạn chế, khó đảm bảo an toàn cho mô hình trả góp dài hạn. Cộng với sự phát triển của thị trường máy quốc tế và xách tay, iPhone lock chính hãng gần như không còn "đất sống". Vì vậy, ngay cả trong trung và dài hạn, khả năng iPhone khóa mạng trở lại Việt Nam gần như bằng 0, và các nhà mạng sẽ tiếp tục tập trung vào bán máy chính hãng không khóa SIM kèm ưu đãi cước thay vì triển khai mô hình ràng buộc như tại Mỹ, Nhật hay Hàn Quốc.