Người Mỹ đầu tiên bay vào không gian không phải Neil Armstrong - mà là người đàn ông này, vào ngày 5/5/1961

Vào ngày 5 tháng 5 năm 1961, từ bãi phóng Cape Canaveral, bang Florida, Hoa Kỳ đã thực hiện một trong những cột mốc quan trọng nhất trong lịch sử hàng không vũ trụ: phi hành gia Alan Bartlett Shepard Jr. được phóng lên không gian trên tàu Mercury-Redstone 3, hay còn gọi là Freedom 7. Đây là chuyến bay không gian có người lái đầu tiên của Mỹ, chỉ kéo dài hơn 15 phút, nhưng đã đưa quốc gia này bước vào cuộc đua vũ trụ một cách chính thức.

Tàu Freedom 7 được thiết kế cho một hành trình suborbital – tức là không bay vòng quanh Trái Đất mà chỉ bay lên một quỹ đạo hình parabol, đạt độ cao khoảng 187,5 km, trước khi rơi trở lại và hạ cánh xuống Đại Tây Dương. Shepard điều khiển toàn bộ chuyến bay bằng tay, trải nghiệm gia tốc lên đến hơn 6G, và sau đó an toàn đáp xuống biển nhờ hệ thống dù. Thời gian toàn bộ nhiệm vụ chỉ là 15 phút 22 giây, nhưng đây là bước đệm then chốt để khẳng định năng lực kỹ thuật của NASA.

Trên lý thuyết, Liên Xô đã vượt Mỹ chỉ vài tuần trước, khi Yuri Gagarin hoàn tất chuyến bay quỹ đạo đầu tiên vào ngày 12/4/1961. Tuy nhiên, chuyến bay của Shepard vẫn có những điểm khác biệt rõ rệt: ông là người đầu tiên điều khiển một con tàu không gian có người lái bằng tay, thay vì hoàn toàn tự động như Vostok 1. Hơn nữa, nó cho thấy Mỹ đã nhanh chóng thu hẹp khoảng cách công nghệ và tổ chức, mở màn cho hàng loạt sứ mệnh Mercury, Gemini và sau đó là Apollo.

Về mặt kỹ thuật, Freedom 7 chỉ rộng khoảng 1,8 mét, nặng chưa đến 1.400 kg, không có nhiều thiết bị hỗ trợ sinh tồn dài hạn như các tàu sau này. Mọi hệ thống đều được đơn giản hóa đến mức tối đa, từ màn hình hiển thị đến hệ thống kiểm soát nhiệt độ. Đây là sản phẩm của những kỹ sư đang bước những bước đầu tiên trong ngành kỹ thuật không gian – nơi từng gram trọng lượng hay từng mili giây thời gian đều được tính toán chính xác tuyệt đối.

Alan Shepard sau đó không chỉ dừng lại ở một chuyến bay. Năm 1971, ông trở thành người thứ năm bước đi trên Mặt Trăng, trong nhiệm vụ Apollo 14. Ông cũng là người duy nhất từng bay vào không gian cả bằng Mercury lẫn Apollo, chứng kiến gần như trọn vẹn giai đoạn sơ khai đến đỉnh cao của chương trình vũ trụ Mỹ.

Từ một chuyến bay 15 phút dưới quỹ đạo, ngành hàng không vũ trụ Hoa Kỳ đã tiến những bước dài trong vài năm kế tiếp – kết thúc bằng dấu chân đầu tiên trên Mặt Trăng chỉ 8 năm sau đó. Nhưng tất cả bắt đầu từ ngày 5/5/1961, khi Alan Shepard bay lên, mang theo không chỉ thiết bị đo đạc, mà cả kỳ vọng kỹ thuật và khát vọng cạnh tranh của cả một quốc gia.