Nguyên nhân thực sự gây ra thói "trẻ trâu" ở thanh thiếu niên

Độ tuổi thanh thiếu niên là một khoảng thời gian rất tuyệt của đời người để khám phá nhiều đều mới và thú vị cùng vô số các bạn bè xung quanh. Nhưng đó cũng là độ tuổi mà tính cách và cánh hành xử của con người thay đổi xoành xoạch. Các bạn trẻ có thể đôi lúc cảm thấy rất vui nhưng có thể dễ dàng trở nên cáu bẳn không lâu sau đó.

Vậy điều gì đang xảy ra trong cơ thể khiến chúng ta như thế? Đây có phải do tính cách mỗi người khi sinh ra đã vậy hay không? Vì sao ai cũng từng có một thời "trẻ trâu"?

Chúng ta thường được nghe nói thời kì bộ não phát triển nhất là từ 0-5 tuổi. Tuy nhiên các nghiên cứu mới đây cho thấy thời kì phát triển của độ tuổi thanh thiếu niên (13-19 tuổi) cũng quan trọng không kém. Thuở bé, não của trẻ em sẽ phát triển không ngừng, sản sinh ra các chất xám cho đến lúc đạt mức tối đa, ở nữ vào khoảng 12 tuổi và ở nam vào khoảng 14 tuổi. Sau thời gian này não vẫn sẽ phát triển bằng cách "cắt" bớt phần chất xám não không dùng đến. Đồng thời, não cũng sẽ sản sinh ra chất myelin - mô mỡ để cô lập tế bào não.

Ảnh minh họa chất xám và chất trắng trong não.

Dậy thì hình thành từ vùng dưới đồi của não bộ, nơi protein kisspeptin hình thành để kích thích tuyến yên sản sinh ra hoóc-môn sinh dục testosterone, estrogen và progresterone. Những hoóc-môn này kích thích buồng trứng và tinh hoàn, nhưng nó cũng khiến thanh thiếu niên muốn tìm các cảm giác mới lạ, ví dụ như muốn khóc khi xem phim tình cảm, đua xe tốc độ cao, hút thuốc, uống bia rượu, quan hệ tình dục bừa bãi v.v... Các hoạt động mới lạ này khiến não bộ bị kích thích cực độ.

Vì sao thanh thiếu niên thích các hoạt động trên? Vào độ tuổi này, vùng não bộ (prefrontal cortex - vỏ não trước trán) có tác dụng lên kế hoạch mọi việc và phân tích rủi ro vẫn chưa phát triển hoàn toàn. Đó là lí do vì sao các thanh thiếu niên thích các hoạt động mang tính rủi ro cao như trên.

Thú vị thay, theo một cuộc điều tra, thanh thiếu niên khi lái xe sẽ cẩn thận hơn khi đi một mình. Nhưng nếu đi cùng một nhóm bạn bè, họ sẽ lái xe rất ẩu và "trẻ trâu". Lợi ích của việc này đối với họ là gì? Chính là sự đồng thuận từ những người bạn ngang hàng. Tương tự trong một cuộc khảo sát, gu nhạc của thanh thiếu niên sẽ thay đổi nếu họ không biết trước bạn bè của họ chọn loại nhạc gì để nghe.

Không giống như trẻ nhỏ và người lớn, sự cô lập sẽ làm cho thanh thiếu niên cảm thấy vô dụng và không xứng đáng, điều này kết hợp cùng với bản năng của con người sẽ dẫn đến việc họ thường ưu tiên bạn bè hơn gia đình. Cũng giống như động vật, bản năng giao du với những người không cùng dòng họ sẽ làm phong phú "giống loài" của chúng ta, ngăn ngừa khả năng cận giao (giao phối cận huyết). Thực tế, thanh thiếu niên có khả năng phân tích tính cách và biểu cảm khuôn mặt cao hơn các nhóm tuổi khác, giúp họ biết được cảm xúc của bạn bè dễ dàng hơn.

Hơn nữa, hoóc-môn Allopregnanolone não sản sinh ra để làm dịu người lớn và trẻ em khi xảy ra stress lại có tác dụng ngược đối với thanh thiếu niên. Nó làm họ cực kì hoảng loạn và lo lắng. Cùng với việc đồng hồ sinh học bị thay đổi khiến họ thức khuya và dậy trễ hơn bình thường.

Mặt khác, các thanh thiếu niên trong độ tuổi này rất khỏe mạnh. Họ có hệ miễn dịch mạnh mẽ hơn bình thường, chịu sự thay đổi nhiệt độ lớn hơn và khả năng mắc bệnh ung thư cực kì thấp. Tuy nhiên, các khảo sát cho thấy ở độ tuổi này tỉ lệ tử vong cao hơn 200-300% so với trẻ em, nguyên nhân chính vì tai nạn giao thông và tự tử. Các nhà khoa học cho rằng sự thay đổi chất xám, chất trắng và các hoóc-môn trong não chính là thủ phạm của tính cách "trẻ trâu" trong thanh thiếu niên, gây ra những tai nạn vì tính cách "bất chấp rủi ro".

Một "trẻ trâu" điển hình.

Tuy vậy, các kết nối và độ mềm dẻo của khớp thần kinh khiến thanh thiếu niên có khả năng tiếp thu kiến thức khá nhanh và ghi nhớ chúng cực lâu. Điều này giúp ích cho các hoạt động xã hội và giao tiếp bên ngoài và khả năng chấp nhận rủi ro cao thường đem đến các bài học cùng trải nghiệm quý giá cho thanh thiếu niên, và nếu ai vượt qua giai đoạn này một cách an toàn, đó chính là bước đệm lớn để họ bước vào đời.

Vậy mới hiểu, làm "trẻ trâu" tuy dễ mà rất khó!