Nhiều gia đình Việt đã mua xe máy, ô tô điện thay xe xăng: Giải pháp thực tế hay xu hướng nhất thời?

Xu hướng chuyển đổi phương tiện toàn cầu đang tăng tốc

Chuyển đổi sang phương tiện không phát thải đang là một trong những mục tiêu chiến lược của nhiều quốc gia nhằm giảm lượng khí nhà kính và hướng đến trung hòa carbon. Tính đến giữa năm 2025, hơn 20 quốc gia đã công bố lộ trình hạn chế hoặc dừng bán xe sử dụng động cơ đốt trong mới từ năm 2030 đến 2040. Trong đó, Liên minh châu Âu đặt mục tiêu dừng bán hoàn toàn xe chạy xăng và diesel mới từ năm 2035. Anh và bang California (Mỹ) cũng điều chỉnh mục tiêu về mốc năm 2035. Nhật Bản hiện chưa ban hành lệnh cấm cụ thể, nhưng đã đề ra kế hoạch tăng nhanh tỷ lệ xe điện và hybrid trong giai đoạn tới.

Theo báo cáo từ BloombergNEF, năm 2024, xe điện chiếm khoảng 18% tổng lượng xe du lịch mới bán ra toàn cầu, tương đương 13,6 triệu chiếc. Dự báo đến cuối năm 2025, con số này sẽ vượt 17 triệu xe, chiếm khoảng 25% thị phần. Trong phân khúc xe hai bánh, Trung Quốc đã đạt mức hơn 50% xe điện trong tổng lượng bán ra, trong khi Ấn Độ tiến gần mốc 40%. Tại khu vực Đông Nam Á, Thái Lan, Indonesia và Singapore đang triển khai nhiều chính sách ưu đãi, phát triển hạ tầng sạc và hỗ trợ sản xuất trong nước.

Ở Việt Nam, thị trường xe điện vẫn đang trong giai đoạn phát triển nhưng đã ghi nhận mức tăng trưởng nhanh trong vài năm gần đây. Theo các báo cáo từ hãng sản xuất và truyền thông trong nước, doanh số ô tô điện đã vượt mốc 30.000 xe mới trong năm 2024, chủ yếu từ các thương hiệu nội địa. Với xe máy điện, nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước như VinFast, Yadea, Dat Bike, Selex Motor cũng đạt mức tăng trưởng hai chữ số mỗi năm. Hệ thống hạ tầng sạc đang được mở rộng dần tại các đô thị lớn.

Chuyển đổi từ sớm, người dùng phản ánh gì sau vài năm sử dụng?

Không đợi đến khi xu hướng trở nên phổ biến, một số người tiêu dùng cá nhân tại Việt Nam đã chủ động lựa chọn phương tiện điện trong sinh hoạt hàng ngày. Chị Bích Phương, hiện đang làm việc tại một công ty truyền thông ở Hà Nội, cho biết gia đình chị đã bắt đầu sử dụng cả ô tô điện và xe máy điện từ vài năm trước.

“Ban đầu chỉ đơn giản là thấy xe điện đang phổ biến dần, mà mẫu mã ở Việt Nam cũng khá tốt nên 2 vợ chồng tò mò muốn thử. Vậy mà sau một thời gian dùng đã thấy rất phù hợp với nhu cầu đi lại hàng ngày” - chị Phương chia sẻ.

Theo chị, một trong những lý do chính khiến gia đình không muốn quay lại xe xăng là vì sự tiện lợi trong sử dụng và chi phí bảo dưỡng thấp. Xe điện không yêu cầu thay dầu định kỳ, ít hỏng vặt do có ít chi tiết cơ khí chuyển động hơn. Chi phí bảo trì hằng năm theo chị đánh giá là “rất nhẹ”, chủ yếu là vệ sinh hệ thống phanh và kiểm tra pin định kỳ.

Về hạ tầng sạc, chị cho biết khu nhà đang sinh sống có sẵn trụ sạc chung nên việc nạp điện không gây khó khăn. Khi cần đi vào các khu trung tâm nơi có thể khó tìm chỗ sạc cho ô tô, vợ chồng chị có thể chuyển sang dử dụng xe máy điện. Việc chuyển đổi giữa hai phương tiện giúp giải quyết được bài toán đỗ xe và tiết kiệm thời gian di chuyển, phù hợp với tình hình giao thông tại Hà Nội.

“Thật ra không phải lúc nào cũng cần đi ô tô. Với các quãng đường ngắn hoặc đi đâu gần nhà hay vào phố nhỏ, xe máy điện vẫn là lựa chọn tối ưu hơn. Dễ di chuyển, không tốn xăng lại không phải lo tìm chỗ đỗ xe” - chị nói thêm.

Từ trải nghiệm cá nhân đến chuyển đổi xã hội

Dù số lượng người dùng như chị Phương chưa chiếm tỷ lệ lớn, nhưng các câu chuyện thực tế cho thấy quá trình chuyển đổi sang phương tiện điện hoàn toàn có thể diễn ra theo cách tự nhiên, bắt đầu từ nhu cầu sử dụng hàng ngày chứ không chỉ là hiệu ứng nhất thời.

Về phía hạ tầng, các nhà sản xuất xe điện và đơn vị vận hành trạm sạc tại Việt Nam đã triển khai 1 lượng lớn trụ sạc trên toàn quốc, chủ yếu tập trung tại Hà Nội, TP.HCM, Hải Phòng và Đà Nẵng. Một số trung tâm thương mại, văn phòng và khu dân cư mới cũng đã tích hợp sẵn trạm sạc ngay từ giai đoạn thiết kế ban đầu.

Chính phủ hiện đang trong quá trình xây dựng chiến lược phát triển phương tiện giao thông điện hóa đến năm 2040, với các định hướng như hỗ trợ sản xuất nội địa, mở rộng mạng lưới sạc công cộng, chuyển đổi đội xe công vụ, xe taxi và xe vận tải sang sử dụng điện.

Việc chuyển sang xe điện không chỉ xuất phát từ nhận thức về môi trường hay ảnh hưởng từ xu hướng toàn cầu, mà đang dần trở thành một lựa chọn hợp lý với nhiều người tiêu dùng tại Việt Nam. Câu chuyện từ thực tế sử dụng của những người như chị Phương cho thấy xe điện có thể đáp ứng tốt nhu cầu đi lại đô thị, đồng thời giảm chi phí bảo dưỡng và vận hành.

Mặc dù việc chuyển đổi quy mô lớn sẽ cần thêm thời gian, song những thay đổi từng bước này là dấu hiệu cho thấy phương tiện xanh hoàn toàn có chỗ đứng thực tế trong cuộc sống hàng ngày, và có thể sẽ trở thành xu hướng chủ đạo trong tương lai gần.