Nhìn lại Windows Vista, liệu có phải là một hệ điều hành tệ như chúng ta từng nghĩ?

Đối với nhiều người lớn lên khi sử dụng Windows XP, thật khó chịu khi thấy Vista chậm hơn biết bao. Nhưng Windows Vista có thực sự tệ đến thế không? Sau 17 năm hệ điều hành này ra mắt, hãy cùng nhìn lại và phân tích nó một cách trực quan, để xem Vista đã mang lại điều gì cũng như đóng góp như thế nào cho tương lai của Windows.

Windows Vista thật sự rất đẹp

Windows Vista có thể nhận rất nhiều chỉ trích, nhưng hầu hết mọi người đều không thể phủ nhận vẽ đẹp của nó. Windows XP trông rất đẹp, nhưng hiệu ứng kính và ánh sáng của Windows Aero chắc chắn giúp hệ điều hành này trông rất hiện đại và vẫn hợp thời tính cho đến ngày nay. Microsoft đã khá kỹ lưỡng trong việc triển khai ngôn ngữ thiết kế mới này, về cơ bản tất cả các yếu tố chính của hệ điều hành đều kết hợp với phong cách mới để mang lại sự hoàn chỉnh xuyên suốt hệ điều hành.

Windows Aero cũng cung cấp một số tùy chỉnh chưa từng có trong các bản Windows trước đó. Có nhiều màu sắc để bạn lựa chọn nhằm làm cho Windows trông cá nhân hóa hơn, trong khi XP dựa nhiều hơn vào phần mềm của bên thứ ba nếu người dùng muốn bất kỳ màu nào khác ngoài màu xanh lá cây, xanh lam hoặc bạc.

Vista cũng được cài sẵn những game có đồ họa tiên tiến hơn nhiều so với XP, với các phiên bản làm lại của trò chơi như Hearts và Solitaire, cùng với các trò chơi hoàn toàn mới như Chess Titans và Purble Place. Windows Vista được thiết kế dựa trên Windows Display Driver Mode mới để tận dụng phần cứng đồ họa mới và DirectX 10, do đó, có rất nhiều thứ trong HĐH dựa vào các khả năng đồ họa nâng cao hơn.

Có rất nhiều tính năng mới

Mặc dù Windows Vista có thể bị coi là cồng kềnh nhưng nhiều tính năng bổ sung cũng rất hữu ích và nhiều trong số đó đã trở thành những phần chủ yếu của Windows ở các thế hệ sau. Đơn cử như Windows Sidebar, với các tiện ích (widget) như nguồn cấp dữ liệu RSS, đồng hồ và thư viện ảnh.

Các widget sau này sẽ trở thành một tính năng cốt lõi trong không chỉ Windows mà còn cả các hệ điều hành khác. Windows 11 hiện có cả bảng Widgets, macOS còn có Widget thậm chí có thể đặt trên màn hình chính, và tất nhiên, cả Android và iOS đều đã có chúng trong nhiều năm.

Một số tính năng mới trong Vista thật sự rất đáng hoan nghênh. Windows Update được tích hợp vào hệ điều hành và giúp việc cập nhật dễ dàng hơn một chút. Vista cũng giới thiệu Disk Management Utility để thay đổi kích thước và quản lý các phân vùng, Shadow Copy để tạo bản sao lưu các tệp và thư mục một cách thường xuyên và nhiều tính năng bảo mật như mã hóa ổ đĩa BitLocker, Windows Defender như tuyến phòng thủ đầu tiên chống lại phần mềm nguy hiểm, User Account Control giúp ngăn chặn những thay đổi không mong muốn đối với tập tin hệ thống.

Windows Search cũng được cải tiến hoàn toàn để giúp tìm tệp và ứng dụng trên Windows dễ dàng hơn. Nhiều tính năng trong số này, đặc biệt là những tính năng hướng đến bảo mật, vẫn còn tồn tại và là một phần quan trọng của Windows ngày nay.

Vista cũng là một hệ điều hành rất tập trung vào các phương tiện giải trí với các ứng dụng mới như Windows Photo Gallery, Windows Media Player 11 được cập nhật và Windows Media Center trở thành một phần nổi bật hơn của HĐH.

Điều gì khiến Windows Vista bị ghét bỏ?

Đòi hỏi cấu hình cao và hiệu suất kém

Vấn đề lớn đầu tiên nhiều người sẽ đề cập đến với Windows Vista là hiệu năng. Trong khi WIndows XP chỉ chạy trên 64 MB RAM thì Windows Vista yêu cầu ít nhất 512 MB, ngoại trừ Starter Edition yêu cầu 384 MB và chỉ có ở một số thị trường. Dù sao đi nữa, đó là một bước nhảy vọt lớn về mặt cấu hình tối thiểu. Và cấu hình khuyến nghị lên đến 1GB.

Nhưng một vấn đề lớn hơn nữa là ngay cả những yêu cầu tối thiểu đó cũng không thực sự phù hợp với hệ điều hành. Nhiều PC Windows XP được bán dưới dạng tương thích với Windows Vista, nhưng trải nghiệm chạy Vista trên những PC đó rất tệ và nhiều tính năng, như Windows Aero, yêu cầu phần cứng mà những PC đó không có, vì vậy việc nâng cấp có vẻ không đáng giá.

Vista cũng đưa ra những thay đổi lớn về mặt đồ họa, với Windows Display Driver Model và DirectX 10 mới đại diện cho một bước tiến lớn về chơi game và đồ họa, nhưng kết quả là quá trình chuyển đổi không diễn ra tốt đẹp với nhiều tựa game DirectX 9 ban đầu chạy kém trên Windows Vista. Ngoài ra, một lần nữa, nhiều tính năng của Vista dựa trên đồ họa tiên tiến hơn, vì vậy các máy cũ không thể xử lý nhiều tính năng mới mặc dù được quảng cáo là tương thích. Ví dụ: các theme Windows Aero yêu cầu phần cứng cao cấp hơn, do đó việc tùy chỉnh sẽ bị hạn chế nhiều nếu máy không đủ sức mạnh.

Tuy nhiên, mọi thứ đã được cải thiện theo thời gian. Hiệu suất tổng thể đã được cải thiện với các bản cập nhật như Service Pack 1, và tất nhiên, khi phần cứng hiện đại ngày càng phổ biến, trải nghiệm sẽ tốt hơn. Tuy nhiên, điều đó không giúp cải thiện được tai tiếng của Vista sau thời gian ra mắt thảm họa.

User Account Control (UAC)

Một điểm gây tranh cãi khác là UAC, một tính năng được Microsoft xây dựng để giúp ngăn chặn những người dùng ngẫu nhiên tự thay đổi cài đặt PC. Về cơ bản, UAC khiến một chương trình không thể âm thầm chạy với quyền admin mà người dùng không thể nhận ra, do đó về mặt lý thuyết là tăng tầm bảo mật. Vấn đề là Vista ban đầu yêu cầu người dùng cấp quyền admin cho hầu hết mọi thứ họ làm trên máy tính, khiến đây trở thành trải nghiệm mệt mỏi khi phải liên tục chọn chấp nhận mọi thứ.

Cũng như những phàn nàn về hiệu suất, Microsoft đã lắng nghe người dùng về vấn đề này và mọi thứ đã được cải thiện với bản cập nhật Service Pack 1, giúp giảm số lượng lời nhắc UAC. Bất chấp phản ứng dữ dội ban đầu đó, UAC vẫn là một phần quan trọng của Windows ngày nay, mặc dù nó đã được điều chỉnh để bớt khó chịu hơn nhiều.

Windows 7 thực chất là Vista 2

Dù Vista có thể bị ghét bỏ, nhưng nó chắc chắn đã đặt nền móng cho các phiên bản Windows sắp tới và phiên bản tiếp theo là WIndows 7 đã trở thành một trong những bản Windows được yêu thích nhất mọi thời đại.

Windows 7 giữ lại rất nhiều thứ mà Vista đã giới thiệu, bao gồm ngôn ngữ thiết kế và hầu hết các tính năng giống nhau. Thanh tác vụ đã được thay đổi đáng kể, nhưng mặt khác, Windows 7 thực sự giống như Vista "tái sinh", và sự phổ biến của nó cho thấy Microsoft đã có tầm nhìn khá tốt với hệ điều hành đó, nhưng họ đã vấp phải một quá trình chuyển đổi khó khăn do có sự thay đổi lớn về yêu cầu phần cứng.

Và điều đáng chú ý là Windows 7 cũng tăng gấp đôi yêu cầu về RAM so với Vista, điều này giúp đảm bảo nó chạy mượt mà hơn nhiều. Một vấn đề lớn với Windows Vista chính là yêu cầu cấu hình tối thiểu thường không thể đáp ứng được tính năng của hệ điều hành, từ đó khiến người dùng có trải nghiệm không tốt dù về lý thuyết máy của họ chạy được hệ điều hành này. Nhưng bản thân Vista không tệ, đặc biệt là với những bản cập nhật sau đó.

Windows Vista có thể không thành công nhưng với góc nhìn từ hiện tại, nó cũng xứng đáng được đánh giá cao hơn thời điểm ra mắt. Phần lớn những gì Vista mang đến đã trở thành một phần quan trọng của Windows ngày nay, đặc biệt là về mặt bảo mật.