Nhìn từ khả năng “Space Zoom” chụp trăng của Galaxy S23 Ultra, câu chuyện thật - giả giữa AI và nhiếp ảnh

Mới đây, câu chuyện về những bức ảnh mặt trăng được chụp bằng tính năng Space Zoom lại một lần nữa thu hút sự chú ý của nhiều người khi xuất hiện bài thử nghiệm mới trên Reddit chứng minh Samsung thực sự đang làm giả kết quả. Cụ thể, tài khoản u/ibreakphotos đã sử dụng một hình ảnh mặt trăng rõ nét và áp dụng hiệu ứng Gaussian Blur để làm mờ các chi tiết, sau đó hiển thị trên màn hình và chụp bằng "Space Zoom" của Samsung.

Kết quả thu được lại là hình ảnh trăng rõ nét, khác với những gì đúng ra sẽ thấy. Từ đây, tài khoản này kết luận những hình ảnh chụp mặt trăng từ Samsung là giả mạo và là một sản phẩm từ AI. Vậy điều này có thực sự chính xác hay không?

Camera điện thoại và AI

Lật lại lịch sử đôi chút, có thể thấy rằng nhiếp ảnh nói chung đã có những bước chuyển mình đáng kinh ngạc kể từ khi bước sang thời đại số. Về nguyên tắc, chụp ảnh ở hiện tại vẫn sử dụng đúng cơ chế cảm biến (thay thế cho tấm film) thu nhận ánh sáng từ môi trường thông qua ống kính và chuyển hóa chúng thành các hình ảnh thấy được.

Điểm khác nhau cơ bản, chính là bước chuyển hóa này trên film hoàn toàn mang tính "thủ công" bằng các tác động của chất hóa học, còn trên ảnh kỹ thuật số, việc này nhờ vào các thuật toán xử lý được áp dụng để tái tạo màu sắc, tương phản, ánh sáng…. Như vậy, việc chụp ảnh kỹ thuật số, dù bằng máy ảnh hay với điện thoại đều đã có sự can thiệp nhất định bằng phần mềm ngay từ khâu đầu tiên.

Nhất là với điện thoại, khi mà giới hạn vật lý của cảm biến vẫn còn hạn chế khả năng chụp thiếu sáng cũng như zoom xa, thì việc nhắc đến AI với những chiếc điện thoại mới vẫn là điều không tránh khỏi. Gần như mọi nhà sản xuất trên thế giới, từ Apple, Goolge, Samsung hay rất nhiều cái tên khác đều sử dụng AI để cải thiện chất lượng ảnh do người dùng chụp và nó tỏ ra khác hữu dụng trong một số trường hợp.

Một ví dụ điển hình chính là việc Apple đã giới thiệu Deep Fusion cũng như Chế độ chụp đêm trên iPhone 11 và không ngừng nâng cấp chúng trên các thế hệ tiếp sau. Bản chất của cả hai công nghệ đều là khả năng nhận biết đối tượng sau đó phân tích và kết hợp các thành phần tốt nhất với AI để tạo ra một bức ảnh đẹp hơn trong điều kiện thiếu sáng. Bên cạnh đó, các chế độ như chụp chân dung, Smart HDR … cũng đều sử dụng AI cho nhiều mục đích khác nhau, nhưng tựu chung lại vẫn là để cho ra một kết quả hình ảnh đẹp hơn.

Không riêng gì Apple, mà hầu hết các hãng điện thoại khác đều như vậy, chỉ có khác nhau giữa việc ứng dụng AI nhiều hay ít khi chụp. Và sự thật là hầu như tất cả các bức ảnh mà chúng ta chụp bằng smartphone trong thời gian gần đây đều có những chỉnh sửa nhất định được thực hiện bằng AI. Có nghĩa là chúng ta không thực sự chụp những gì chúng ta thấy bằng mắt mà là những gì được chiếc điện thoại cho là đẹp nhất với một bức ảnh ở không gian đó.

Ảnh chụp trăng với Space Zoom của Galaxy S23 Ultra

Phải khẳng định rằng chụp mặt trăng chưa bao giờ là một đề tài dễ với ngay cả những chiếc máy ảnh thông thường. Khoảng cách rất xa, cần phải có các ống kính tele chuyên dụng mới có thể thực hiện được. Đó là chưa kể đến việc lấy nét cũng như cài đặt các thông số ánh sáng để có thể lấy được trọn vẹn các chi tiết, vì vậy chụp trăng gần như là "không tưởng" với điện thoại.

Một số những smartphone có chế độ chụp thủ công như iPhone vẫn có thể cho phép người dùng chụp được mặt trăng, tuy nhiên chất lượng thường không đẹp vì khoảng cách xa cùng với đó là việc thiếu đi ống kính tele. Không biết trong các phiên bản tiếp theo của iPhone có được trang bị các ống kính tiềm vọng hay không, nhưng ở hiện tại, ống kính tele 3x khó có thể đáp ứng được nhu cầu chụp ảnh xa như vậy.

Trong khi đó, Galaxy S23 Ultra lại được Samsung giới thiệu với ống kính tele tiềm vọng có thể phóng đại quang học tới 10x. Và khi kết hợp với phần mềm còn mang tới khả năng zoom xa tới 100x giúp chiếc máy dễ dàng chụp được trăng. Vậy những bức ảnh mặt trăng có phần sắc nét chụp với Galaxy S23 Ultra có phải giả mạo hay không?

Cách Galaxy S23 Ultra chụp trăng

"Không hẳn như vậy" sẽ là câu trả lời phù hợp cho câu hỏi trên. Khác với suy nghĩ của một số người, Samsung đã không thay thế ảnh chụp của người dùng bằng một bức ảnh mặt trăng có chất lượng cao hơn. Mặc dù phương pháp này đã từng được Huawei áp dụng trên những điện thoại dòng P trước đây, tuy nhiên ở hiện tại, Samsung lại sử dụng AI để có được một bức ảnh chụp trăng tốt hơn.

Trong một bài chia sẻ vào năm ngoái, Samsung đã công bố cách mà hãng sử dụng để chụp những bức ảnh mặt trăng. Từ Galaxy S21, AI có thể nhận ra mặt trăng từ các dữ liệu đã được học, khả năng tổng hợp đa khung và học sâu dựa trên công nghệ AI khi chụp. Khả năng này sẽ làm tăng cường chi tiết hình ảnh khi được áp dụng.

Theo đó, khi chụp ảnh với ống kính tiềm vọng, Samsung sẽ sử dụng công nghệ "Siêu phân giải", biến những bức ảnh có độ phân giải thấp thành ảnh chất lượng cao với việc tăng cường các chi tiết, loại bỏ nhiễu và cải thiện độ sắc nét bị suy giảm do zoom kỹ thuật số quá xa. Với trường hợp mặt trăng được phát hiện trong chế độ tối ưu bối cảnh, bên cạnh "Siêu phân giải" thì AI sẽ cải thiện các chi tiết dựa trên khả năng học sâu để hoàn thành bức ảnh mặt trăng sáng và rõ ràng.

Cơ chế này hoạt động khá giống với ML Super Resolution của Pixelmator và Neural Telephoto của Halide. Chính xác là nó không thay thế ảnh bằng một ảnh khác mà thay vào đó sử dụng một loạt các thuật toán để tái tạo lại ảnh với chất lượng tốt hơn.

Việc nhận dạng mặt trăng cũng được tạo ra bằng cách cho AI "học" các hình dạng mặt trăng khác nhau từ trăng tròn cho đến lưỡi liềm theo các mô hình học sâu. Chính điều này dẫn đến khả năng chụp trăng có thể không khả thi nếu có vật thể như mây…che khuất 1 phần mặt trăng khiến máy không nhận diện được. Sau khi phát hiện mặt trăng là chủ thể trong ảnh, máy sẽ tự động chuyển về lấy nét vô cực, cũng như tối ưu độ sáng và đồng thời bật khả năng chống rung để hỗ trợ người dùng khi chụp.

Cây viết Filipe Espósito của 9TO5Mac đã tự kiểm chứng với chiếc Galaxy S22 Ultra, có một ống kính tiềm vọng tương đương S23 Ultra. Với việc chụp bằng ứng dụng RAW và zoom 10x với chụp bằng ứng dụng camera của Samsung, kết quả về hình dạng mặt trăng cả hai đều không có gì khác biệt. Tuy nhiên, phiên bản chụp bằng ứng dụng Samsung camera được xử lý AI cho nhiều chi tiết và hình ảnh đẹp hơn.

Câu chuyện ảnh Thật và Giả

Filipe Espósito cho biết anh đã viết bài này sau khi xem video mới nhất của MKBHD, trong đó MKBHD đã đặt câu hỏi "Một bức ảnh là như thế nào?". Như đã nói ở trên, tất cả các điện thoại hiện thời kể cả iPhone đều sử dụng thuật toán để nâng cao chất lượng hình ảnh, chi khác nhau là ít hay nhiều mà thôi. Khi viết về Smart HDR đã làm cho ảnh trông quá sắc nét cùng màu sắc rực rỡ trên iPhone đời mới, Filipe cũng đã tự đặt câu hỏi rằng vậy những bức ảnh được chụp bằng iPhone có phải giả hay không. Và anh ta không nghĩ vậy, nhưng chắc chắn rằng những bức ảnh đó không giống như tự nhiên 100%.

Bên cạnh đó, ngay bản thân tôi (người viết) đã có nhiều trải nghiệm với việc chụp trăng bằng Galaxy S23 Ultra cũng cho rằng AI đã đóng góp một phần rất quan trọng trong việc giúp cho hình ảnh mặt trăng trở nên đẹp hơn nhưng không hẳn là tạo ra một bức ảnh giả mạo. Bằng chứng là rất nhiều ảnh trăng được tôi chụp với các thời điểm khác nhau, đều cho ra hình dạng trăng cũng khác nhau tương ứng với thời gian, chứ không hẳn là một hình ảnh thay thế nào khác. Chưa kể đến việc các chi tiết trên bề mặt cũng có sự thay đổi nhất định với góc chụp khi mặt trăng chuyển động.

Vậy những bức ảnh có sự can thiệp của AI như thế này, có được coi là giả hay không? Điều đó, có lẽ dựa vào nhận định của mỗi người. Với trường hợp này, mặc dù Samsung không sử dụng một bức ảnh khác để thay thế cho ảnh chụp nhưng cũng không thể phủ nhận rằng AI đã đem lại nhiều dữ liệu hơn giúp cải thiện chất lượng ảnh ngay từ đầu vào.

Filipe Espósito cho rằng "không hiểu tại sao đây lại là một điều tồi tệ khi mà hầu hết người dùng đều chỉ muốn chụp những bức ảnh đẹp, chẳng có vấn đề gì cả".

"Tôi chắc chắn rằng nếu Apple cuối cùng giới thiệu một tính năng sử dụng AI để chụp ảnh mặt trăng tốt hơn, thì nhiều người sẽ thích nó mà chẳng có một thắc mắc nào cả. Và như MKBHD đã nói, nếu chúng ta bắt đầu đặt câu hỏi về AI được sử dụng để cải thiện hình ảnh chụp mặt trăng, thì chúng ta cũng sẽ phải đặt câu hỏi về bất cứ cải tiến hình ảnh nào được thực hiện bởi AI" - Filipe Espósito chia sẻ.

Tham khảo 9to5mac, Reddit, Samsung.