Những tiếng ho, cú chạm điện thoại và chiếc iPhone đời đầu: Cách hai nữ sinh Phenikaa viết nên bài hùng biện viral nhất cuộc thi Green Voices

Bắt đầu từ một tiếng ho và màn hình điện thoại sáng màu tím

Sáng hôm diễn ra cuộc thi, Thu Diệu và Kim Thanh mở điện thoại kiểm tra thời tiết như thói quen hằng ngày. Trên màn hình là chỉ số AQI tím, mức cảnh báo không khí ô nhiễm nghiêm trọng. Một trong hai bạn khụ khụ vài tiếng vì mới đi qua đoạn đường đông xe. Mọi thứ diễn ra rất đời thường, nhưng chính khoảnh khắc ấy khiến hai bạn sinh viên nhận ra chủ đề hùng biện hôm nay không đơn thuần xoay quanh xe điện, mà còn là câu chuyện về bầu không khí chung mà mỗi người chúng ta đang hít thở mỗi ngày.

Trong buổi trò chuyện, hai bạn kể rằng không có chi tiết nào trong bài hùng biện được "thêm thắt" cho văn vẻ. Từ tiếng ho khi kẹt xe đến nỗi sợ cháy nổ, từ lo lắng đi đường dài đến việc bố mẹ ở Tuyên Quang ngại đổi xe vì "về quê mấy trăm cây rồi sạc ở đâu?", tất cả đều là những câu nói được nhắc lại nguyên văn từ cuộc sống hằng ngày của hai bạn. "Chúng em chỉ nói lại những gì mình đã thấy và đã trải qua," một bạn chia sẻ. "Chính vì thật nên khi đứng trên sân khấu, tụi em không phải cố diễn giải hay cố nhớ lời thoại".

Việc bắt đầu từ những điều chân thật ấy định hình toàn bộ sắc thái của phần hùng biện: giản dị nhưng có trọng lượng, cảm xúc nhưng không kịch tính, và đặc biệt là rất gần với trải nghiệm của những người trẻ đang sống dưới bầu không khí ngày càng ô nhiễm.

Câu chuyện iPhone đời đầu và khoảnh khắc "bật ý" thay đổi cả bài hùng biện

Phần ví von "xe xăng giống Nokia 1280 - xe điện giống iPhone đời đầu" gây ấn tượng mạnh với khán giả thực chất không phải là một "chiêu" được chuẩn bị từ trước. Khi cùng nhau viết bài, hai bạn ngồi bàn về nỗi sợ thay đổi, về việc tại sao một số người e ngại xe điện dù chưa từng dùng. Rồi bỗng nhiên, cả hai cùng bật cười vì nhớ lại thời điểm iPhone lần đầu ra mắt, khi ai cũng chê smartphone "yếu", "dễ vỡ", "không quen".

"Khoảnh khắc đó làm bọn em hiểu rằng con người không sợ công nghệ mới, họ chỉ sợ rời bỏ thứ đã quen thuộc quá lâu," Thanh nhớ lại. Chính sự tương đồng ấy tạo nên chiếc chìa khóa mở toàn bộ phần lập luận: xe xăng giống Nokia 1280, bền bỉ và quen thuộc đến mức không cần nghĩ ngợi; trong khi xe điện giống iPhone đời đầu, mới mẻ, dễ bị chê bai nhưng lại đại diện cho một tương lai hiển nhiên.

Từ hình tượng quen thuộc đó, hai bạn sinh viên mở rộng lập luận sang các vấn đề thực tế: số liệu NTSB cho thấy xe điện không hề kém an toàn như nhiều người vẫn nghĩ; quãng đường một lần sạc đã đủ cho phần lớn nhu cầu đi lại nội đô; và chi phí vận hành thấp hơn đáng kể so với xe xăng. Những phân tích ấy trở nên dễ hiểu hơn nhờ ví dụ "Nokia - iPhone", biến một chủ đề mang hơi hướng kỹ thuật thành câu chuyện ai cũng có thể liên hệ.

Từ nỗi sợ thật đến tư duy thật: Vì sao bài thi chạm được khán giả

Điều thú vị là chính hai bạn thừa nhận họ từng có đủ mọi nỗi sợ - từ cháy nổ, hết pin, bất tiện cho đến thiếu trạm sạc. "Sáu tháng trước, em cũng hoài nghi như mọi người thôi," Diệu thẳng thắn chia sẻ. "Nhưng khi tìm hiểu số liệu và đối chiếu với thực tế, tụi em nhận ra nhiều nỗi sợ chỉ là do mình tự hù chính mình."

Là sinh viên ngành Dược, hai bạn có điểm nhìn khác biệt khi nói về xe điện. Thay vì đi vào động cơ, công suất hay hiệu suất sạc, họ nói về bụi mịn, bệnh hô hấp, về ảnh hưởng lâu dài của môi trường độc hại lên sức khỏe cộng đồng. Đó là lý do họ nhìn xe điện không chỉ như phương tiện di chuyển, mà như một giải pháp sức khỏe. Tất cả tạo nên một góc tiếp cận hiếm gặp và khiến bài thi trở nên khác biệt trong dàn thí sinh.

Nếu có thêm thời gian trên sân khấu, cả hai cho biết họ muốn đề cập đến những quốc gia đang thành công với giao thông xanh như Na Uy hay Thâm Quyến, để khán giả thấy rõ rằng tương lai xanh không phải điều xa vời mà hoàn toàn có thể đạt được. "Điều quan trọng không phải là khi nào Việt Nam chuyển đổi xanh, mà là mỗi người trẻ dám thay đổi từ hôm nay."

Khi được hỏi nếu chỉ được giữ lại một câu duy nhất từ toàn bộ bài thi, hai bạn chọn câu: "Nâng cấp lên xe điện không chỉ là nâng cấp phương tiện, mà là nâng cấp tư duy dựa trên sự thật, và nâng cấp lá phổi của thành phố này." Câu nói ấy, theo hai bạn, gói gọn ba tầng ý nghĩa: tiến bộ công nghệ, tiến bộ tư duy và quan trọng hơn cả là tương lai môi trường nơi chúng ta đang sống.