Phát hiện mạch bạch huyết chưa từng thấy trong não người

Phát hiện này không chỉ thúc đẩy việc viết lại sách giáo khoa mà có thể dẫn đến một sự hiểu biết mới về cách thức mà hệ thống miễn dịch ảnh hưởng đến não bộ và hành vi của chúng ta.

Jonathan Kipnis, dẫn đầu nhà nghiên cứu từ trường đại học Virginia nói với Josh Barney từ tạp chí trường đại học cho biết “Tôi thực sự không tin rằng có những cấu trúc trong cơ thể mà chúng tôi không nhận thức đuợc. Tôi cho rằng cơ thể bị ánh xạ”.

Các mạch bạch huyết mới lần đầu tiên được công bố trên tạp chí Nature vào tháng Sáu năm ngoái nhưng hầu như không thu hút được sự chú ý của những người bên ngoài trừ giới chuyên môn về khoa học thần kinh.

Tuy vậy phát hiện được công bố rộng rãi vào tuần trước khi nhóm nghiên cứu đã cho thấy rằng hệ thống miễn dịch có thể thực sự đang kiểm soát hành vi xã hội thông qua các mạch trong cơ thể.

Hệ bạch huyết được tạo thành từ các mạch vận chuyển các tế bào máu trắng và các tế bào miễn dịch khác trong cơ thể của chúng ta. Nó hoạt động với chức năng như một sự kết nối giữa các mô và mạch máu, giúp loại bỏ các tế bào máu chết và các chất thải khác. Tuy nhiên trong nhiều thập kỉ các nhà khoa học đã bị thuyết phục rằng não không có bất kì mạch bạch huyết nào và vì vậy không có một kết nối trực tiếp với hệ thống miễn dịch.

Hình ảnh phát sáng của mạch bạch huyết, ảnh: trường Đại học Virginia.

Cùng với hàng rào máu não, mạch bạch huyết giữ cho cơ quan quan trọng nhất của chúng ta an toàn với các xâm nhập từ mầm bệnh bên ngoài. Thế nhưng năm ngoái các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng đó không phải là trường hợp tất cả, trong thực tế, các mạch bạch huyết chỉ đơn giản là được cất giấu trong màng não, lớp mô bao bọc não.

Để làm rõ điều này, các nhà nghiên cứu đã lấy toàn bộ màng não chuột và đặt chúng vào một bản kính duy nhất thay vì cắt chúng như cách nghiên cứu họ vẫn thường làm.

Khi nghiên cứu toàn bộ màng não dưới kính hiển vi, các nhà khoa học đã nhận thấy rằng các tế bào miễn dịch đã lây lan trên nhóm mẫu trong các mẫu giống như các mạch – một hiện tượng mà các nghiên cứu trước đó đã cho rằng không thể.

Nhóm nghiên cứu sau đó đã tiêm thuốc nhuộm vào những con chuột đã được gây mê để họ có thể quan sát làm thế nào các mạch vận chuyển tế bào chất và miễn dịch từ dịch não tủy cùng tĩnh mạch ở các xoang vào các nốt hạch bạch huyết ở tử cung – một sự kết nối trực tiếp giữa hệ thống miễn dịch và não.

Nhóm nghiên cứu cũng tìm thấy các mạch tương tự khi khám nghiệm tử thi não bộ ở người nhưng họ vẫn cần thể hiện chính xác cách thức hoạt động và chức năng của chúng trên người. Họ phát hiện rằng đây có thể là chìa khóa để điều trị một loạt các bệnh từ tâm thần phân liệt đến Alzheimer.

Kipnis cho biết “Với căn bệnh Alzheimer, có một sự tích lũy của các khối protein lớn bên trong não bộ. Chúng tôi cho rằng sở dĩ có sự tích lũy này là do các mạch đã không loại bỏ được các khối protein này”.

Nghiên cứu mới nhất từ nhóm cũng cho thấy rằng bằng cách tắt đi một phân tử của hệ thống miễn dịch có thể gây ảnh hưởng rất nhiều đến hành vi của chuột và ngăn cản chúng tiếp xúc với những con chuột khác. Điều này cho thấy vai trò quan trọng giữa hệ thống miễn dịch và các trạng thái xã hội khác như bệnh tự kỷ.

Kipnis nói thêm “Chúng tôi tin rằng đối với mỗi căn bệnh liên quan đến thần kinh sẽ có một thành phần miễn dịch với nó, các mạch bạch huyết này có thể là chìa khóa quan trọng”.

Còn rất nhiều công việc cần được thực hiện và việc phát hiện ra các mạch bạch huyết mới sẽ đưa đến nhiều câu hỏi mà các nhà nghiên cứu sẽ tiếp tục để tìm ra câu trả lời. Tuy vậy phải thừa nhận rằng, thật thú vị để có được một cách tiếp cận mới về hệ thống thần kinh trung ương.

Kevin Lee, giám đốc Sở Khoa học Thần kinh tại trường đại học Virginia, người không tham gia vào nghiên cứu, nhớ lại khoảnh khắc khi Kipnis cho ông xem kết quả của mình. “Tôi chỉ nói duy nhất một câu: Họ sẽ phải viết lại sách giáo khoa”.

Lee nói với Barney “Chưa bao giờ có một hệ thống bạch huyết cho hệ thần kinh trung ương và nó đã cho thấy rất rõ ràng từ lần quan sát đầu tiên. Họ đã thực hiện nhiều nghiên cứu kể từ đó để củng cố phát hiện này và điều này sẽ thay đổi căn bản cách mọi người nhìn vào mối quan hệ giữa hệ thống thần kinh trung ương với hệ thống miễn dịch”.

Theo Tạp Chí Khám Phá