Ra mắt năm 1989, con chip huyền thoại này của Intel từng là 'giấc mơ' của dân tin học Việt hơn 30 năm trước

Ngày 27 tháng 3 năm 1989, Intel chính thức công bố bộ vi xử lý 80486 – hay còn gọi là i486. Đây là bước tiến lớn tiếp theo trong dòng vi xử lý x86 của Intel, kế nhiệm 80386, và là sản phẩm đầu tiên tích hợp bộ đồng xử lý toán học (FPU) ngay trên một con chip. Với hiệu năng được cải thiện rõ rệt, i486 không chỉ thúc đẩy tốc độ xử lý của máy tính cá nhân mà còn góp phần hình thành nên thế hệ PC hiện đại trong suốt thập niên 1990.

Trước i486, các dòng vi xử lý như 8086, 80286 và 80386 đã giúp đưa máy tính cá nhân đến gần hơn với người tiêu dùng và doanh nghiệp. Tuy nhiên, chúng vẫn còn nhiều giới hạn về khả năng xử lý toán học, đặc biệt trong các tác vụ khoa học, đồ họa hoặc tính toán kỹ thuật. i486 giải quyết bài toán đó bằng cách tích hợp sẵn bộ đồng xử lý dấu chấm động (Floating Point Unit - FPU) vào trong CPU, giúp tăng tốc đáng kể các phép tính phức tạp mà trước đây phải dựa vào chip FPU rời như 80387.

Sự tích hợp này không chỉ mang lại hiệu năng vượt trội mà còn giúp tiết kiệm không gian bo mạch, giảm chi phí sản xuất và tăng tính ổn định của hệ thống. Bên cạnh đó, i486 còn cải tiến kiến trúc pipeline và hỗ trợ bộ nhớ đệm (cache) trên chip, giúp tối ưu luồng dữ liệu và giảm độ trễ trong quá trình xử lý. Tốc độ xung nhịp của i486 vào thời điểm ra mắt dao động từ 20 đến 50 MHz – con số ấn tượng vào cuối những năm 1980, khi phần lớn PC gia đình vẫn vận hành ở mức dưới 16 MHz.

Một điểm nổi bật khác là i486 hỗ trợ tốt hơn cho môi trường đa nhiệm – yếu tố quan trọng trong việc phát triển hệ điều hành đa người dùng, đa tiến trình sau này. Bộ vi xử lý này cũng là một trong những nền tảng đầu tiên tương thích tốt với Microsoft Windows thời kỳ đầu (Windows 3.x), giúp trải nghiệm giao diện đồ họa trở nên mượt mà hơn, đồng thời mở ra giai đoạn tăng trưởng mạnh mẽ cho cả ngành công nghiệp phần mềm.

Trong thực tế sử dụng, i486 là trái tim của nhiều dòng máy tính huyền thoại đầu thập niên 90 như IBM PS/2, Compaq Deskpro, hay các máy clone tự lắp phổ biến ở thị trường Đông Âu và châu Á. Tại Việt Nam, những chiếc PC chạy i486 từng là niềm mơ ước của dân tin học, kỹ thuật, đặc biệt là trong thời kỳ đầu tin học hóa.

Bộ xử lý i486 cũng đánh dấu lần đầu tiên Intel mở rộng rõ nét hơn về dòng sản phẩm – với các biến thể như i486 SX (bị vô hiệu hóa FPU để giảm giá), i486 DX2 (gấp đôi xung nhịp nội bộ) và i486 DX4 (gấp ba xung nhịp). Cách đặt tên này sau đó trở thành tiền lệ cho cách Intel đặt tên các thế hệ CPU tiếp theo, trước khi chuyển sang dòng Pentium vào giữa thập niên 1990.

Dù ngày nay hiệu năng của i486 đã trở nên khiêm tốn so với bất kỳ smartphone nào, nhưng vai trò lịch sử của nó là không thể phủ nhận. Đây là chiếc CPU đặt nền móng cho khái niệm "PC mạnh mẽ", là chất xúc tác cho kỷ nguyên Windows, và là bước chuyển mình quan trọng của Intel từ nhà sản xuất chip máy tính sang định hình cả ngành công nghiệp vi xử lý toàn cầu.