Siêu ký sinh trùng sốt rét lây lan mạnh ở Đông Nam Á, các nhà khoa học lo sợ lịch sử xấu lặp lại

Siêu ký sinh trùng sốt rét kháng thuốc đang lây lan mạnh ở một số nước Đông Nam Á, theo nghiên cứu mới công bố trên tạp chí Lancet. Các nhà khoa học cảnh báo: Nó có thể phát triển thành mối đe dọa toàn cầu nếu tình hình không sớm được kiểm soát.

Một nhân viên y tế cầm trên tay mẫu xét nghiệm sốt rét ở Đông Nam Á

Theo nghiên cứu, các siêu kí sinh trùng thuộc dòng P falciparum có thể đánh bại phương pháp điều trị sốt rét tốt nhất hiện nay, sử dụng thuốc artemisinin và piperaquine. Các nhà khoa học phát hiện chúng đang hiện diện ngày một nhiều ở khu vực miền Tây Campuchia, Nam Lào và Đông Bắc Thái Lan.

"Con người đang thua trong một cuộc đua nguy hiểm với các ký sinh trùng sốt rét", giáo sư Nicholas White đến từ tại Đại học Oxford cho biết. Ông đồng thời là trưởng nhóm nghiên cứu và cũng là một giáo sư tại Đại học Mahidol, Thái Lan.

Có một con đường đang vẽ sẵn cho các siêu ký sinh trùng sốt rét, khi chúng ta nhìn vào thực trạng kháng thuốc tại Ấn Độ và các nước Châu Phi khu vực cận sa mạc Sahara hiện nay. Nếu không sớm kiểm soát được tình hình ở Đông Nam Á, chúng sẽ theo đó lây lan để trở thành thảm họa toàn cầu.

Hơn một nửa dân số thế giới nằm trong nhóm có nguy cơ lây nhiễm sốt rét. Đối tượng nguy hiểm nhất là trẻ em dưới 5 tuổi, sống ở những vùng nghèo nhất Châu Phi, cận sa mạc Sahara.

Theo Tổ chức Y tế thế giới: Trong những năm gần đây, chúng ta đã có nhiều tiến bộ ấn tượng trong việc chống lại các bệnh truyền nhiễm do muỗi. Tuy nhiên, tình trạng kháng thuốc ở Châu Á hiện nay đang đe dọa những thành tựu mà chúng ta đạt được.

Mỗi năm, cả thế giới có hơn 420.000 ca tử vong gây ra bởi bệnh truyền nhiễm do muỗi. Nếu không kiểm soát tình hình ở Đông Nam Á, con số tử vong sẽ tăng lên trong những năm sắp tới.

Siêu ký sinh trùng sốt rét lây lan mạnh ở Đông Nam Á, các nhà khoa học cảnh báo

Quay lại một thời kỳ đen tối trước đây: khoảng cuối thập niên 1950 cho đến những năm 1970, nhiều chủng ký sinh trùng sốt rét kháng thuốc chloroquine, đã lây lan từ Châu Á đến Châu Phi. Nó làm bùng phát một đại dịch sốt rét và gây ra hàng triệu ca tử vong.

Chloroquine mất tác dụng, từ đó chúng ta đã phải chuyển sang điều trị sốt rét bằng hai loại thuốc kết hợp là sulphadoxine và pyrimethamine. Nhưng chẳng mấy chốc, ký sinh trùng sốt rét ở Campuchia lại có khả năng đề kháng hai loại thuốc này. Sau đó, chúng lại lây lan sang tận Châu Phi.

Ngày hôm nay, nghiên cứu trên tạp chí Lancet đang dự đoán một kịch bản tương tự. Dòng ký sinh trùng sốt rét kháng thuốc mới có thể lại hồi sinh một đại dịch đáng sợ như trong quá khứ.

“Bây giờ, chúng ta nhìn thấy sự nổi lên của một dòng ký sinh trùng kháng thuốc rất mạnh, nhăm nhe vượt qua đồng loại cũ của chúng trong quá khứ và đã lây lan trên một diện tích rộng”, đồng tác giả nghiên cứu, Arjen Dondorp cho biết.

Cả thế giới nói chung và các quốc gia Châu Á cần phải tăng cường kiểm soát sốt rét ngay lập tức, trước khi căn bệnh trở thành không thể chữa trị.

Giáo sư White cảnh báo thêm: "Sự bùng phát, và lây lan ký sinh trùng sốt rét kháng thuốc từ châu Á sang châu Phi đã từng xảy ra trước đây. Trong lần gần nhất, dịch bệnh đã giết chết hàng triệu người. Chúng ta cần hành động với những chính sách, nghiên cứu và các nguồn tài trợ để khẩn trương dập tắt mối đe dọa này ở châu Á, tránh cho lịch sử ấy một lần nữa lặp lại"

Đăng trên tạp chí Lancet Infectious, nghiên cứu phân tích kết quả xét nghiệm máu của bệnh nhân sốt rét tại 4 quốc gia Đông Nam Á: Campuchia, Lào, Thái Lan và Myanmar. Các nhà khoa học phát hiện ra một dòng ký sinh trùng đột biến nguy hiểm gọi là PfKelch13 C580Y. Nó đang lây lan mạnh tại miền Tây Campuchia, Nam Lào và Đông Bắc Thái Lan.

Đột biến ký hiệu là C580Y khiến ký sinh trùng sốt rét dễ dàng lây lan và trở nên nguy hiểm hơn. Nó cũng kháng thuốc và làm tăng tỷ lệ điều trị thất bại với bệnh nhân sốt rét.

Tham khảo Reuters, Medicalxpress