‘Startup khủng long’ một thời Uber: Nhà đầu tư rót 21 tỷ USD, chờ đợi 14 năm mới lần đầu báo lãi bèo bọt, tương lai ra sao vẫn là dấu hỏi lớn

Hành trình đầu tư vào Uber, công ty điều hành dịch vụ gọi xe lớn nhất thế giới, đã trải qua nhiều biến động kể từ khi công ty này được niêm yết vào năm 2019. Trong 6 tháng đầu tiên sau khi niêm yết, giá cổ phiếu của Uber đã sụt giảm tới 1/4 khi có nhiều nghi ngờ xoay quanh việc liệu công ty luôn thua lỗ này có bao giờ đạt được lợi nhuận hay không.

Sau đó, giá cổ phiếu Uber đã biến đổi đầy biến động, tăng mạnh trong giai đoạn đại dịch do sự cuồng nhiệt đối với cổ phiếu công nghệ, sau đó lại lao dốc khi lãi suất tăng đang làm mất đi sự hứng thú của nhà đầu tư đối với các doanh nghiệp phụ thuộc vào nguồn vốn rẻ.

Kể từ điểm thấp nhất vào tháng 7 năm ngoái, dấu hiệu về những quy định tài chính cứng rắn hơn đã đẩy giá cổ phiếu của Uber trở lại mức mà họ đã giao dịch lần đầu vào năm 2019. Công ty hiện đã kiểm soát được việc chi phí giảm xuống, giá cước thì tăng lên. Tháng này, công ty đã báo cáo lãi vận hành 326 triệu USD cho quý hai năm nay, đánh dấu lần đầu tiên có lãi.

Niềm vui của Uber còn được nâng lên vào ngày 8/8 khi đối thủ cạnh tranh trong nước của họ, Lyft, báo cáo thêm một khoản lỗ khác lên đến 159 triệu USD. Giá trị thị trường của Lyft vẫn đang ở trong tình trạng ảm đạm, giảm 85% so với mức giá mà cổ phiếu của họ bắt đầu giao dịch công khai vào năm 2019, sáu tuần trước Uber.

Tuy nhiên, với Uber, việc đạt được mức hoà vốn là một mục tiêu quá thấp cho sự thành công. Ngay cả khi tính cả lợi nhuận mới nhất, công ty đã ghi nhận tổng cộng 31 tỷ USD lỗ ròng kể từ khi có kết quả kinh doanh đầu tiên vào năm 2014. Nhà đầu tư hiện tại đã đầu tư tổng cộng 21 tỷ USD vào công ty. Đối chiếu với lợi nhuận vận hành quý gần đây nhất theo năm, tỉ suất sinh lời trên số vốn đó là khoảng 5% sau thuế. Điều này chỉ bằng chưa đến một nửa so với mức chi phí vốn hiện tại của công ty. Điều đó rõ ràng cho thấy rằng tiền của các nhà đầu tư có thể được sử dụng một cách hiệu quả hơn ở nơi khác.

Tất nhiên, hy vọng là lợi nhuận của Uber, sau lần đầu tiên đạt được, sẽ tiến xa hơn nữa. Tuy nhiên, tờ The Economist cho rằng cần phải kiên nhẫn. Trong năm năm qua, hơn 60% tăng trưởng doanh thu của công ty đã đến từ các lĩnh vực kinh doanh khác ngoài dịch vụ đặt xe. Quan trọng nhất là dịch vụ giao thức ăn, tăng mạnh trong thời kỳ đại dịch. Lãi suất lợi nhuận của Uber - trước lãi, thuế và khấu hao – trong hoạt động giao thực phẩm chỉ bằng không nhiều hơn một nửa so với khi họ làm dịch vụ vận chuyển người.

Uber hứa hẹn rằng doanh nghiệp sẽ tiếp tục trở nên có lợi nhuận hơn khi phát triển. Tuy nhiên, nhìn vào biên lợi nhuận của DoorDash, công ty vốn tạo ra gần ba lần doanh số giao thức ăn của Uber tại Mỹ, cũng không khá hơn là mấy. Trong lĩnh vực vận tải hàng hóa, là ngành kinh doanh thứ ba của Uber, công ty đang gặp thua lỗ khi chiến đấu để giành chỗ đứng trong một ngành công nghiệp đang trong giai đoạn suy thoái và cạnh tranh dữ dội.

Một vấn đề khác nữa là sự tập trung mở rộng của Uber ra ngoài nước Mỹ, nơi họ hiện tại gần như không còn tăng trưởng. Mặc dù công ty không chia sẻ lợi nhuận theo vùng địa lý, lợi nhuận tại Mỹ có lẽ là tốt nhất, nơi mà họ chiếm gần ba phần tư doanh số bán hàng trong thị trường điều hành dịch vụ đặt xe. Ở những nơi khác, Uber đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt từ các đối thủ cục bộ: Bolt và FreeNow ở châu Âu, Gojek và Grab ở khu vực Đông Nam Á, và Ola tại Ấn Độ. Điều này sẽ kiềm chế mạnh biên lợi nhuận.

Việc đầu tư vào Uber của các nhà đầu tư dựa trên ý tưởng rằng dịch vụ đặt xe là winner-takes-all business (Thị trường người chiến thắng lấy hết). Điều này đã giải thích việc đốt hàng tỷ USD trong cuộc đua giành thị phần, mà Uber đang thực sự thắng - ít nhất là tại nước nhà. Tuy nhiên, việc có thể biến Uber thành một cỗ máy in tiền khổng lồ như những gì các nhà đầu tư từng hy vọng hay không vẫn là một câu hỏi lớn.

Nguồn: The Economist