Suy thận giai đoạn cuối khi mới 27 tuổi

Cuối tháng 8/2024, Nguyễn Trần Hoàng thấy cơ thể có tín hiệu lạ. Lúc đầu là vài cơn chuột rút thoáng qua ở tay và chân, anh nghĩ chỉ là mệt mỏi do làm việc quá sức.

Vài tuần sau, anh bị chuột rút liên tục, kèm theo chán ăn, buồn nôn, mệt mỏi, đau đầu và đau lưng. Khám tại bệnh viện địa phương, Hoàng chết lặng khi biết bị suy thận giai đoạn cuối.

Suy thận ở tuổi 27

"Tôi không tin nổi nên đến TP.HCM khám lại, hy vọng kết quả nhầm lẫn, nhưng vẫn vậy” , Hoàng nói.

Vài ngày sau, khi cơ thể có dấu hiệu nguy hiểm, anh nhập viện cấp cứu. Nằm viện khoảng một tuần thì anh về nhà, theo dõi thêm. Một tháng sau, anh được chỉ định mổ cầu tay để chuẩn bị chạy thận lâu dài.

Cầu tay hay còn gọi là đường dẫn máu nhân tạo, sau mổ mất khoảng 6-8 tuần để lành và sử dụng được. Trong thời gian đó, Hoàng không thể lọc máu định kỳ, phải chạy đôn đáo nhiều bệnh viện xin lịch. Các nơi đều trả lời quá tải, không còn máy trống. Hoàng bắt đầu nghĩ bản thân sẽ không còn sống được bao lâu nữa. Anh suy sụp hoàn toàn.

Sự thay đổi ập đến nhanh chóng khiến cuộc sống gia đình Hoàng đảo lộn. Trước đó, hai vợ chồng anh có thu nhập ổn định từ công việc kinh doanh online, giờ một tuần hai buổi lọc máu, thời gian còn lại mệt mỏi, uể oải, không đủ sức tập trung cho bất kỳ việc gì. “Trước kia, tôi là trụ cột gia đình, còn bây giờ phải vay mượn, bán đất, bán xe để lo chi phí điều trị”, Hoàng nói.

Tại cơ sở y tế ở địa phương, mỗi ca chạy thận giá khoảng 600.000 đồng. Dù có bảo hiểm chi trả gần như toàn bộ theo diện hộ nghèo nhưng vì bệnh viện không đủ máy, anh chỉ được sắp xếp chạy hai buổi mỗi tuần, thay vì ba buổi như phác đồ tiêu chuẩn.

“Chạy thận thì đau, mệt, nhưng không chạy thì nguy hiểm. Nhiều lần tôi tự nhủ phải cố lên vì còn gia đình, nhưng lòng nặng trĩu”, anh tâm sự.

Hoàng không đổ lỗi cho may rủi mà thừa nhận lối sống thiếu lành mạnh từ thời niên thiếu là nguyên nhân chính của bệnh. Từ năm 16 tuổi, Hoàng bắt đầu thức khuya làm việc, có đêm không ngủ, làm đến sáng. Mỗi lần vậy, Hoàng uống nước ngọt, ăn mì tôm, không ăn cơm, không uống nước lọc. Thức dậy Hoàng không tập thể dục. Lâu lâu đau đầu anh tự mua thuốc uống, không đi khám.

Thói quen kéo dài gần chục năm ấy tưởng chừng vô hại, nhưng lại âm thầm phá hủy chức năng thận. Bác sĩ chẩn đoán Hoàng bị tăng huyết áp kéo dài, lý do chính dẫn đến suy thận mạn tính. Khi phát hiện thì thận mất gần như toàn bộ chức năng.

Hiện cuộc sống của Hoàng xoay quanh các buổi lọc máu và giấc mơ ghép thận. Muốn ngừng chạy thận thì phải ghép thận nhưng chi phí không hề nhỏ. Anh không mong gì nhiều, chỉ hy vọng mình đủ sống để nhìn con khôn lớn, phụ giúp vợ một phần và chăm sóc mẹ khi bà già yếu hơn.

Thói quen đẩy người trẻ suy thận

Theo các chuyên gia, suy thận mạn tính giai đoạn cuối là bản án nặng nề cả về sức khỏe, tinh thần và tài chính. Đặc biệt, với người trẻ - lực lượng lao động chính của xã hội, căn bệnh này đồng nghĩa với việc mất khả năng làm việc, mất thu nhập, kéo theo gánh nặng đè lên vai gia đình và hệ thống y tế.

Thống kê của Hội Thận học Thế giới cho thấy, tỷ lệ người trẻ mắc bệnh này đang có xu hướng tăng nhanh.

Ở giai đoạn cuối của bệnh thận mạn tính, bệnh nhân buộc phải điều trị thay thế thận bằng lọc máu hoặc ghép thận. Trong đó, lọc máu dù còn nhiều hạn chế về hiệu quả vẫn là biện pháp phổ biến nhất tại Việt Nam hiện nay.

Tuy nhiên, mỗi ca lọc máu không chỉ tốn kém về chi phí mà còn đòi hỏi nhân lực y tế, máy móc chuyên dụng và cả người thân chăm sóc. Với những người dưới 40 tuổi, điều này đồng nghĩa với hàng chục năm gắn chặt cuộc đời với bệnh viện.

Việt Nam hiện có hơn 10 triệu người mắc bệnh thận mạn. Mỗi năm khoảng 8.000 ca mắc mới. Trong số đó, 800.000 người cần chạy thận nhân tạo, nhưng chỉ 5.500 máy chạy thận phục vụ được cho 33.000 bệnh nhân. Cung không đủ cầu khiến nhiều cơ sở y tế phải chạy thận ngoài giờ, thậm chí xuyên lễ Tết.

Bệnh nhân không có bảo hiểm y tế hoặc không đủ khả năng chi trả chi phí ngoài danh mục rất dễ buông xuôi, ngưng điều trị và dễ dẫn đến tử vong. Với bệnh nhân có điều kiện điều trị, chất lượng sống cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng như đau đớn thể xác, kiệt quệ tài chính và khủng hoảng tinh thần.

Bệnh thận mạn là hậu quả của nhiều yếu tố tích tụ, trong đó có chế độ ăn uống và sinh hoạt kém lành mạnh. TS.BS Nghiêm Trung Dũng, Giám đốc Trung tâm Thận tiết niệu và Lọc máu, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, thói quen ăn mặn, uống rượu bia, lạm dụng thực phẩm tiện lợi, thức khuya, lười vận động… đang đẩy người trẻ đến gần suy thận hơn bao giờ hết.

“Giai đoạn đầu, suy thận tiến triển rất âm thầm. Đến khi xuất hiện triệu chứng rõ rệt thì bệnh đã nặng, thậm chí phải lọc máu. Khám sức khỏe định kỳ là cách duy nhất để phát hiện và kiểm soát bệnh kịp thời”, TS.BS Nguyễn Văn Thanh, Đại học Y Hà Nội khuyến cáo.

Hiện suy thận mạn tính chưa có cách điều trị khỏi hoàn toàn. Khi vào giai đoạn muộn, bệnh nhân chỉ còn lựa chọn sống phụ thuộc vào lọc máu chu kỳ, lọc màng bụng hoặc ghép thận. Trong đó, ghép thận dù chi phí ban đầu cao lại là biện pháp lâu dài hiệu quả hơn về mặt kinh tế và chất lượng sống.

WHO khuyến cáo sàng lọc định kỳ cho các nhóm nguy cơ cao như người mắc tiểu đường, tăng huyết áp, béo phì, bệnh lý tim mạch, tự miễn… chỉ với các xét nghiệm đơn giản như đo huyết áp, xét nghiệm máu và nước tiểu, siêu âm thận tiết niệu.

Về lâu dài, việc giảm gánh nặng suy thận mạn đòi hỏi mỗi người dân phải chủ động bảo vệ thận bằng lối sống lành mạnh như ăn uống điều độ, giảm muối, tránh thực phẩm chế biến sẵn, uống đủ nước, không hút thuốc, hạn chế rượu bia, vận động đều đặn và không tự ý dùng thuốc.