Tàu thăm dò Sao Hỏa phát hiện dấu hiệu nghi là của dạng sống cổ đại tại đáy hồ cạn nước

Một nghiên cứu mới được đăng tải trên tạp chí Nature nêu bật một phát hiện gây chấn động: tàu thám hiểm Perseverance đã tìm thấy dấu hiệu sinh học tiềm năng trong mẫu đá cổ đại tại miệng hố Jezero, nơi từng là lòng hồ cách đây hơn 3 tỷ năm. Dấu hiệu sinh học, hay nói cách khác, là bằng chứng cho thấy nơi đây có thể từng diễn ra hoạt động của sinh vật sống.

Quyền Giám đốc NASA, ông Sean Duffy nói tại cuộc họp báo rằng các nhà khoa học của cơ quan này đã phân tích dữ liệu suốt một năm và đi đến kết luận: “Chúng tôi không thể tìm thấy lời giải thích nào khác, nên rất có thể đây là dấu hiệu rõ ràng nhất về sự sống từng được phát hiện trên sao Hỏa, điều này thực sự vô cùng phấn khích”.

NASA cũng công bố hình ảnh của mục tiêu được nghiên cứu: một khối đá cấu thành từ bùn kết hạt mịn, có màu đỏ như gỉ sét, với các vòng tròn giống như đốm báo và các vệt đen như hạt anh túc. Theo nhóm nghiên cứu, những đặc điểm này có thể hình thành trong quá trình đá kết lại nhờ các phản ứng hóa học sinh ra từ vi sinh vật.

Tuy nhiên, Nicky Fox, Phó giám đốc phụ trách khoa học của NASA, nhấn mạnh rằng phát hiện mới không tương đương với khẳng định “sự sống từng tồn tại trên Sao Hỏa”.

Từ năm 2021, tàu Perseverance đã thám hiểm miệng hố Jezero, nơi từng là lòng hồ cổ đại được hình thành khi các dòng sông tràn qua thành miệng hố. Mẫu vật được nêu trong nghiên cứu mới đã được tàu thăm dò Perseverance thu thập hồi tháng 7/2024, từ một khối đã có tên Cheyava Falls, nằm tại một nơi được cho là thung lũng sông cổ đại, rộng khoảng 400 mét.

Hai khoáng chất được phát hiện dường như hình thành từ phản ứng hóa học giữa bùn của cấu trúc Bright Angel và vật chất hữu cơ trong đó. Đó là vivianite (chứa sắt và phốt pho) và greigite (chứa sắt và lưu huỳnh).

“Những phản ứng này có vẻ xảy ra ngay sau khi bùn lắng đọng xuống đáy hồ. Trên Trái Đất, các phản ứng tương tự, kết hợp giữa vật chất hữu cơ và hợp chất trong bùn để tạo ra vivianite và greigite, thường được thúc đẩy bởi hoạt động của vi sinh vật”, nhà khoa học Joel Hurowitz công tác tại Đại học Stony Brook, tác giả chính của nghiên cứu, giải thích. “Vi sinh vật tiêu thụ vật chất hữu cơ trong môi trường này và tạo ra các khoáng chất mới như một sản phẩm phụ của quá trình trao đổi chất”.

Các thiết bị phân tích trên Perseverance phát hiện đá giàu carbon hữu cơ, lưu huỳnh, phốt pho và sắt ở dạng oxy hóa. Sự kết hợp này có thể đã tạo ra nguồn năng lượng phong phú cho hoạt động trao đổi chất của vi sinh vật.

Tuy vậy, phải tái khẳng định rằng nghiên cứu mới không phải bằng chứng khẳng định sự sống từng tồn tại trên Sao Hỏa. Hơn nữa, những nghiên cứu trên mới chỉ dựa trên sự sống ta đã biết: không thể loại trừ khả năng dạng sống khả thi trên Sao Hỏa không giống những gì được mô tả trong sách giáo khoa. Giới khoa học cần tiếp tục phân tích những mẫu vật này để có khẳng định chắc chắn nhất.

“Những kiểm chứng cuối cùng chỉ có thể thực hiện khi lõi mẫu Sapphire Canyon được đưa về Trái Đất”, tác giả nghiên cứu Hurowitz nhận định.