Thảm kịch chìm phà MS Estonia: Vết thương chưa lành trên biển Baltic

Rạng sáng ngày 29/9/1994, biển Baltic chứng kiến một trong những thảm kịch hàng hải đau lòng nhất trong lịch sử châu Âu hiện đại, khi chiếc phà MS Estonia bất ngờ chìm xuống làn nước lạnh giá, cướp đi sinh mạng của hơn 850 người.

MS Estonia là chiếc phà chở khách và ô tô hiện đại vào thời điểm bấy giờ, được đưa vào khai thác vào năm 1980 và thường xuyên vận hành trên tuyến đường từ Tallinn (Estonia) đến Stockholm (Thụy Điển).

Vào tối 28/9/1994, con tàu rời cảng Tallinn với khoảng 989 người trên khoang, bao gồm hành khách và thủy thủ đoàn. Khi hành trình bắt đầu, mọi thứ đều diễn ra bình thường, hành khách tận hưởng một đêm êm đềm trên biển. Nhưng vài giờ sau, bầu không khí yên bình nhanh chóng bị thay thế bằng sự hỗn loạn và kinh hoàng.

Theo báo cáo chính thức, khoảng sau nửa đêm, hệ thống khóa cửa mũi tàu bị hỏng do sóng mạnh, khiến nước biển ồ ạt tràn vào boong xe. Chỉ trong vòng chưa đầy một giờ, MS Estonia mất ổn định nghiêm trọng. Con tàu nghiêng dần sang mạn phải, khiến việc di tản trở nên gần như bất khả thi.

Trong đêm tối và gió mạnh, nhiều hành khách mắc kẹt trong cabin, không thể thoát ra ngoài. Một số ít người may mắn kịp nhảy xuống biển hoặc leo lên xuồng cứu sinh, nhưng nhiệt độ nước chỉ khoảng 10 độ C khiến họ khó có thể cầm cự lâu.

Lực lượng cứu hộ các nước trong khu vực nhanh chóng được huy động sau tín hiệu khẩn cấp. Tuy nhiên, biển động dữ dội và việc tàu chìm quá nhanh khiến công tác cứu hộ gặp vô vàn khó khăn.

Cuối cùng, chỉ có 137 người sống sót, trong khi 852 người được xác nhận đã thiệt mạng hoặc mất tích vĩnh viễn dưới lòng biển Baltic. Đây được coi là thảm họa hàng hải thời bình tồi tệ nhất châu Âu trong thế kỷ 20, chỉ đứng sau những tai nạn xảy ra trong thời chiến.

Sau thảm kịch, một cuộc điều tra quốc tế được tiến hành với sự tham gia của Thụy Điển, Phần Lan và Estonia. Kết quả chỉ ra nguyên nhân chính là lỗi thiết kế của cửa mũi tàu, vốn không đủ chắc chắn để chống chọi với điều kiện thời tiết khắc nghiệt trên biển.

Vụ việc cũng làm bùng lên tranh cãi về tiêu chuẩn an toàn hàng hải, công tác huấn luyện thủy thủ đoàn và khả năng phản ứng trong tình huống khẩn cấp. Nhiều chuyên gia cho rằng, số người tử vong có thể giảm đáng kể nếu quy trình sơ tán được thực hiện hiệu quả hơn.

Ngoài nguyên nhân kỹ thuật, thảm họa MS Estonia còn để lại những bí ẩn chưa có lời giải. Một số giả thuyết cho rằng con tàu có thể đã chở theo hàng hóa nhạy cảm hoặc thiết bị quân sự, làm dấy lên nghi ngờ về khả năng xảy ra nổ bên trong. Dù vậy, chính phủ các nước liên quan đều bác bỏ các giả thuyết này, nhấn mạnh rằng tai nạn là kết quả của yếu tố thiết kế và điều kiện thời tiết khắc nghiệt.

Sau sự cố, nhiều biện pháp cải cách đã được đưa ra nhằm siết chặt tiêu chuẩn an toàn hàng hải. Quy định về thiết kế cửa mũi tàu, hệ thống báo động và công tác huấn luyện khẩn cấp được nâng lên mức nghiêm ngặt hơn.

Thảm kịch MS Estonia trở thành hồi chuông cảnh tỉnh, nhắc nhở rằng dù công nghệ có tiên tiến đến đâu, yếu tố con người và sự chuẩn bị kỹ lưỡng vẫn đóng vai trò quyết định trong việc bảo vệ sinh mạng trên biển.

Đến nay, hơn ba thập kỷ đã trôi qua, ký ức về MS Estonia vẫn chưa phai mờ trong tâm trí người dân vùng Baltic. Tại nhiều nơi ở Estonia, Thụy Điển và Phần Lan, những đài tưởng niệm được dựng lên để tưởng nhớ các nạn nhân xấu số.

Hàng năm, vào ngày 29/9, các buổi lễ tưởng niệm long trọng được tổ chức, không chỉ để cầu nguyện cho những người đã mất mà còn để nhắc nhở thế giới về bài học an toàn hàng hải.

Thảm kịch MS Estonia là một vết thương sâu khó lành, nhưng cũng là động lực để ngành công nghiệp hàng hải toàn cầu nhìn lại và thay đổi. Nó cho thấy cái giá khủng khiếp của sự chủ quan và bất cập trong thiết kế, đồng thời khẳng định tầm quan trọng của việc không ngừng nâng cao an toàn trên những chuyến hành trình vượt biển.