Thập diện mai phục chuyện "newbie" đu trend đầu tư coin, nghe chuyên gia khuyên gì để tránh bị lừa đảo?

Khác với thế hệ ông bà cha chú, thay vì đầu tư vào mảng tài chính như cách truyền thống, thế hệ Gen Z (sinh từ cuối những năm 1990 đến đầu những năm 2010) đa phần đều chọn đầu tư vào tiền điện tử như Bitcoin, Ethereum, Dogecoin… hay các tài sản kỹ thuật số NFT, Metaverse...

Ngay cả khi giao dịch tiền điện tử vẫn chưa được pháp luật Việt Nam thừa nhận và bảo vệ, giới trẻ vẫn đang dốc tiền nhiều hơn cho kênh đầu tư này với mộng làm giàu nhanh chóng. Theo khảo sát của Triple A, blockchain là xu hướng đầu tư của thế hệ Gen Z (sinh từ cuối những năm 1990 đến đầu những năm 2010) và Gen Y (sinh từ 1980-1995) tại Việt Nam.

Là thế hệ mang cả tư duy lẫn lối sống có nhiều khác biệt so với thế hệ đi trước, Gen Z vô cùng nhạy bén với những kênh đầu tư mới mẻ, liều lĩnh hơn và sẵn sàng mạo hiểm hơn. Đây vừa là một điểm cộng, nhưng cũng vừa là một điểm trừ cực kỳ nguy hiểm, nhất là trong thế giới đầy cạm bẫy như trading.

Chúng tôi đã có dịp gặp gỡ và phỏng vấn các chuyên gia trong lĩnh vực tiền mã hóa nói riêng, blockchain nói chung tại Việt Nam. Bài viết đặc biệt này là những lời chia sẻ hết sức chân thành từ anh Phạm Xuân Hà - Giám đốc GenK, anh Đào Huỳnh Phương - nhà đầu tư tiền mã hoá và anh Nguyễn Thế Vinh - đồng sáng lập và CEO Coin98 Finance, một nền tảng cung cấp giải pháp tài chính phi tập trung, cho phép người dùng kiếm, trao đổi và giao thương tài sản số.

Với những vốn kiến thức sâu rộng về blockchain, tiền điện tử cũng như trading, các chuyên gia sẽ chia sẻ cho chúng ta kinh nghiệm để đầu tư vào thị trường này một cách hợp lý và hiệu quả nhất.

Bẫy lừa “thập diện mai phục”, trực chờ “đánh gục” Gen Z

- Blockchain nói chung và tiền mã hóa nói riêng tại Việt Nam còn vướng phải nhiều lầm tưởng. Với chuyên môn của mình, anh Hà - Giám đốc GenK có thể cho biết đầu tư vào tiền số có đúng là cơ hội kiếm tiền nhanh chóng như suy nghĩ của nhiều Gen Z hiện nay?

Thực tế cho thấy đầu tư vào tiền số đúng là có thể giúp bạn kiếm tiền nhanh chóng, thậm chí nhanh hơn bất kỳ hình thức đầu tư nào trên thế giới, vượt xa chứng khoán, trái phiếu… Lấy ví dụ, nếu bạn mua đồng Shiba Inu vào tháng 11 năm 2020 thì hiện nay bạn sẽ thu lời 50.000.000% (50 triệu phần trăm, tức là gấp 500 nghìn lần vốn ban đầu, bỏ 1 USD - 23.000 VNĐ mà thu về tới hơn 11 tỷ).

Tuy nhiên, đi kèm với cơ hội làm giàu không tưởng đó lại là những rủi ro cũng nhiều hơn bất kỳ nền tảng đầu tư nào khác. Bạn hoàn toàn có thể mất trắng số tiền đã bỏ ra và tỷ lệ này rất cao. Những ai được lãi x10, x20 thực ra chỉ là thiểu số. Còn đa phần là chia 10 chia 20 lần tài khoản, tới mức chẳng còn gì mà cắt lỗ.

Nhiều người cứ nói đầu tư vào “coin tiềm năng” sẽ không sợ. Nhưng thực tế thì rất nhiều coin tiềm năng khi thị trường xuống cũng cứ chia 5 sẻ 7 như thường. Đến lúc đó, Gen Z mới ngậm ngùi “biết thế” nhưng đã muộn rồi.

- Với thành công của Axie Infinity vào giữa năm 2021, nhiều dự án GameFi của đội ngũ người Việt Nam mọc lên như nấm sau mưa. Các quỹ đầu tư tiền số tại Việt Nam cũng xuất hiện ngày một nhiều khi Bitcoin tăng phi mã. Tuy nhiên, nhiều quỹ đầu tư tiền số, dự án GameFi tại Việt Nam lại hoạt động thiếu minh bạch, có dấu hiệu "lùa gà". Là đồng sáng lập của dự án có giá trị vốn hóa thị trường cán mốc hơn 1 tỷ USD vào tháng 8/2021, anh Vinh - đại diện Coin98 nhìn nhận về vấn đề này như thế nào khi số lượng người tham gia vào thị trường tiền số ngày một tăng cao?

Đây là một thực trạng đáng buồn khi nhiều người đang nhìn nhận không đúng và hành xử không đúng như vậy. Điều này mang đến rất nhiều tiếng xấu cho 1 ngành công nghệ còn rất non trẻ. Tuy nhiên đây là điều khó tránh khỏi khi mà những thị trường chính quy cũng còn tình trạng này.

Điểm sáng là những năm gần đây ngày càng nhiều các quỹ đầu tư, ngân hàng và tập đoàn công nghệ lớn nhất thế giới đang tham gia vào ngành, cũng như số lượng các nhiều các Builders - những người tâm huyết xây thực, làm thực đang gia tăng rất nhanh. Ngoài ra nhiều quốc gia cũng đang nghiên cứu nghiêm túc để tìm ra cách quản lý và thúc đẩy ngành này phát triển. Tất cả những các yếu tố này sẽ giúp thị trường phát triển lành mạnh và ổn định hơn.

- Thời gian gần đây, xuất hiện không ít trường hợp những người nổi tiếng dùng sức ảnh hưởng của mình để “shill coin” (cò mồi), vậy theo anh phải làm thế nào để Gen Z tránh được chiếc bẫy đầy hào nhoáng này?

Tôi sẽ không bàn về góc độ cụ thể người nổi tiếng nào “shill” hay các vấn đề liên quan. Tuy nhiên tôi có 1 số lời khuyên cho những ai đang tham gia vào thị trường đặc biệt là những nhà đầu tư mới, những người tham gia vì thấy đây là mảng tăng trưởng nóng thì rủi ro của họ có thể đến từ rất nhiều lý do.

Trong đó, thiếu kiến thức là vấn đề lớn nhất, dễ khiến họ trở thành mục tiêu của các tổ chức, dự án không uy tín, scam (lừa đảo)… Mặt khác, khi không hiểu rõ, họ cũng không biết bảo toàn vốn hoặc đưa ra các quyết định đầu tư bất hợp lý, dễ bị “lùa gà”, càng cố đầu tư lại càng lỗ.

Một trong những ngộ nhận phổ biến nhất là suy nghĩ: Chơi Crypto kiếm tiền nhanh và dễ. Ai cũng cho rằng mình sẽ lời to ngay lập tức nên mạnh tay vay mượn, gom tiền và kết quả là thua lỗ lớn. Không một thị trường đầu tư tài chính nào giúp bạn thành tỷ phú trong ngày một ngày hai, trừ một số trường hợp cực kỳ may mắn.

- Trong thế giới đầy cạm bẫy như trading, anh Hà (Giám đốc GenK) có lời khuyên nào cho Gen Z để tránh bẫy lừa đảo, FOMO?

Trước khi bỏ tiền ra mua 1 đồng coin nào đó, hãy bỏ công sức nghiên cứu nó thật kỹ: Dự án này sinh ra để làm gì, có ai hậu thuẫn, có quỹ lớn nào đứng đằng sau không (cần phải tìm hiểu kỹ về các quỹ đó nữa, nên nhớ quỹ lớn như Binance Labs hay Coinbase vẫn có những danh mục lỗ nặng, thậm chí là mất trắng nhưng ít ra nếu họ đã quyết định đầu tư thì hẳn phải có nghiên cứu nhất định, vì vậy chính chúng ta cũng giảm thiểu rủi ro), quan trọng hơn là dự án này đang có giá trị thị trường là bao nhiêu, tổng cung trên thị trường đang có là bao nhiêu (circulating supply).

Tôi thấy rất nhiều bạn trẻ hò hét mua Raca và hô hào “hold to die” lên 1 USD. Nhưng nếu nhìn tổng cung, Raca có gần 200 tỷ token đang lưu hành, tức là muốn lên 1 USD, giá trị vốn hóa của nó sẽ lên tới 200 tỷ USD, gấp 3 lần Binance Coin (BNB) - 1 con số hết sức vô lý.

Nhiều bạn Gen Z giờ cũng rất giỏi, họ có thể đọc whitepaper (sách trắng) của dự án rất tốt, hiểu rõ dự này sinh ra giải quyết vấn đề gì, có tiềm năng hay không sau đó mới xuống tiền đầu tư. Đây là cách làm tôi cho là hợp lý nhất vì về lâu dài, những dự án có chất lượng vẫn sẽ có giá trị. Học cách phân tích kỹ thuật khung dài hạn (khung ngày, khung tuần…) cũng sẽ giúp bạn tìm được điểm vào dự án một cách hợp lý. Phân tích kỹ thuật còn có thể giúp bạn thu được lợi nhuận ngắn hạn rất tốt nữa.

- Còn theo anh Phương, là một người đầu tư tiền số, anh có lời khuyên gì cho các nhà đầu tư mới gia nhập thị trường?

Đầu tiên, tôi nghĩ là nên trang bị cho mình những kiến thức cơ bản trước, ai cũng thế thôi, đầu tiên là nghe anh em bạn bè cô dì chú bác “phím hàng” (giới thiệu cho nhau những đồng tiền, dự án có cơ hội lợi nhuận cao để mua), hiện tại giờ Việt Nam cách này là phổ biến nhất.

Tuy nhiên, điều quan trọng nhất là nhà đầu tư cần phải tìm hiểu, nghiên cứu xem dự án có đáng tin cậy hay không, hệ sinh thái thế nào. Bởi nếu chỉ nghe xong mà không kiểm tra, nhà đầu tư có thể mất trắng nếu dính phải các dự án lừa đảo. Tóm lại, bạn có thể nghe từ nhiều nguồn để tham khảo nhưng quan trọng nhất là phải kiểm tra lại dự án xem có uy tín không.

Để kiểm tra mức độ uy tín của một dự án, bạn có thể chú ý đến các yếu tố cơ bản như: Social media hoạt động năng nổ không. Xây dựng cộng đồng chuyên nghiệp không. Quan trọng nhất là những cá nhân, tổ chức nào đứng sau, đủ uy tín về danh tiếng lẫn tiềm lực tài chính, chuyên môn hay không, thông tin minh bạch không, roadmap các thứ phải đầy đủ.

- Nhiều bạn trẻ có tâm lý “liều ăn nhiều”, “có gan làm giàu” nhưng lại ngại tìm hiểu, vậy theo anh Vinh vai trò của kiến thức, sự hiểu biết quan trọng như thế nào trước khi đầu tư? Làm thế nào phân biệt Lời Nào Là Lời Thật?

Khi có kiến thức bạn có thể ra quyết định tự tin hơn, tâm lý vững vàng hơn, nâng cao tỷ lệ thành công của bản thân cũng như tránh được những cám dỗ sai lầm. Và trong ngành hiện tại chỉ cần bạn muốn đọc và học thôi thì nguồn uy tín không hề thiếu. Như C98 của mình còn có hẳn bộ cẩm nang luôn cơ mà haha.

- Vậy anh có lời nào để cảnh tỉnh các nhà đầu tư Gen Z ôm mộng làm giàu nhanh từ tiền số?

Làm giàu là 1 mong muốn chính đáng của mỗi cá nhân, mỗi cá nhân giàu có sẽ có thể giúp xây dựng quê hương mình tốt đẹp hơn, hỗ trợ gia đình và những người xung quanh tốt hơn nên tôi ủng hộ việc này. Nhưng đừng vì làm giàu mà bất chấp rủi ro cho tài sản bản thân và gia đình. Nói vui là hãy các bạn hãy cố gắng tạo sự nghiệp, đừng tạo nghiệp nhé.

Đầy tiềm năng nhưng cần cẩn trọng

- Dưới góc nhìn chuyên môn, anh Vinh có thể cho Gen Z lời khuyên gì về việc mở ví?

Đầu tiên chúng ta cần giúp bạn đọc hiểu rõ ví tiền mã hóa là gì, vì đây là phần cơ bản nhưng cực kỳ quan trọng nếu bạn muốn bước chân vào thế giới Blockchain và Crypto. Ví tiền điện tử là một phần mềm giúp lưu trữ, gửi, nhận và theo dõi số dư các đồng tiền điện tử như coin/token bên trong đó. Hiểu đơn giản thì ví tiền điện tử cũng giống như một tài khoản ngân hàng. Điểm khác biệt chính là ví này có tính bảo mật cao hơn nhờ cơ chế mã hóa thông tin, không định danh người sở hữu ví và tiền lưu trữ trong ví là tiền điện tử.

Khi mọi người muốn tham gia đầu tư các mảng GameFi, DeFi, NFTs… thì cần các ví này để có thể kết nối với các nền tảng, các Dapps để chơi game hoặc đầu tư. Tuy nhiên khi chọn 1 ví để sử dụng lâu dài thì mọi người cần chú ý đến sự tiện dụng, an toàn, được tối ưu tốt nhất cho các trải nghiệm đầu tư cũng như có đội ngũ hỗ trợ mạnh mẽ.

Ví dụ như với Coin98, ví đã có hơn 1 triệu người dùng toàn cầu. Và với tầm nhìn về sự thay đổi rất nhanh của ngành cũng như giúp người dùng sử dụng thuận tiện nhất thì vừa qua Coin98 wallet đã chuyển đổi thành Coin98 Super App - siêu ứng dụng chứa tất cả dịch vụ crypto. Người dùng có thể trải nghiệm giao dịch và khám phá các dịch vụ DeFi ở tầm cao mới.

- Khi các vụ lừa đảo nhắm vào nhà đầu tư tiền mã hoá ngày càng gia tăng, các anh có thể đưa ra lời khuyên bảo mật gì cho các Gen Z?

Khi sử dụng ví non-custodial thì nghĩa là toàn bộ tài sản do bạn kiểm soát nên bạn sẽ là người chịu trách nhiệm chính cho tài sản của mình. Do đó cần nhớ:

Luôn luôn backup và lưu trữ passphrase của mình (đây là chuỗi ký tự sinh ra khi bạn tạo ví). Tuyệt đối không để người khác biết, không lưu trữ online hoặc các nơi dễ bị lộ vì khi bị lộ thì người khác có thể khôi phục ví của bạn trên máy của họ và lấy tiền của bạn.

Khi giao dịch trong thế giới DeFi (hay còn gọi swap) chỉ chọn những nơi giao dịch (AMM) uy tín, giao dịch các token uy tín, không tự tiện giao dịch những token lạ “tự nhiên” xuất hiện trong ví hoặc những token lạ không uy tín...

Giao dịch xong thì nên revoke các quyền của token hoặc sàn để tránh vấn đề về sau.

- Anh Phương có thể chia sẻ về phương thức bảo mật mà nhà đầu tư mới cần biết để tránh nguy cơ bị hack?

Nói về bảo mật ví, lời khuyên đầu tiên dành cho bạn là nhớ giữ cho kỹ mã Seed Phrase (có thể hiểu là mật mã ví). Mã Seed Phrase còn là tiền còn, nếu mất là tiền cũng mất theo.

Để an toàn, nhà đầu tư không nên lưu trữ mã Seed Phrase trên smartphone, máy tính để tránh nguy cơ bị hack. Bạn có thể ghi ra một tờ giấy và để trong ví của mình. Ngoài ra, khi có ai đó tự xưng là nhân viên hỗ trợ, thành viên thuộc đội ngũ phát triển dự án,… và đòi mã Seed Phrase thì đây chắc chắn là lừa đảo 100%.

- Với kinh nghiệm lâu năm trong lĩnh vực blockchain, tiền số, theo anh Vinh những lời khuyên về việc chọn lựa đầu tư, học hỏi, gia tăng kiến thức cần thiết nhất là gì?

Chọn đúng nguồn uy tín để học - bình tĩnh từ từ thu nạp kiến thức - bắt đầu thực hành để có trải nghiệm. Ban đầu không cần đi quá nhanh nhưng khi đã vững vàng thì có thể tăng tốc mạnh mẽ.

- Để hạn chế nhất có thể nguy cơ bị “lùa gà”, “úp sọt”, anh có thể cho những nhà đầu tư trẻ lời khuyên cần xem xét những yếu tố nào để biết đâu là 1 dự án tốt, nên đầu tư?

Để là 1 nhà đầu tư trong thị trường này bạn cần có kiến thức về:

- Kinh doanh: Nhìn dự án dưới góc độ của 1 người làm kinh doanh thì các team như marketing, vận hành… có hoạt động tốt không? Các chỉ số của dự án có tăng trưởng ổn định không? Ý tưởng dự án có khả thi để hoạt động dài hạn? Trong hệ sinh thái chung thì vai trò của dự án là gì, có thực sự cần thiết? Đội ngũ chính của dự án mạnh về mảng nào, còn thiếu mảng nào? Các Angel/ Seed investor, Partner và Backer/ Advisor của họ có đủ mạnh để hỗ trợ dự án khi cần?

- Tài chính: Cách họ raise fund ra sao, cách họ dùng tiền để tăng trưởng như thế nào. Dòng tiền chung thị trường đang chảy ra sao? Các yếu tố chính trị, thời điểm… đang ảnh hưởng đến dòng tiền toàn thị trường và dự án thế nào…

-Công nghệ: Đây là yếu tố quan trọng do bạn đang đầu tư trong lĩnh vực Tech nên kiến thức về Tech là 1 lợi thế để có thể nhìn thấy xu hướng, đánh giá được chính xác hơn các dự án đang làm gì, liệu có hợp lý không, cách xây sản phẩm của họ liệu đi lâu dài có ổn không…

- Nhận định về thị trường tiền số nói riêng xu hướng blockchain nói chung trong năm 2022 của các chuyên gia ra sao?

Thị trường ngắn hạn đang có những điều chỉnh để đưa mọi thứ về đúng giá trị hơn sau những đợt tăng trưởng nóng. Các dự án không tốt, không có định hướng lâu dài sẽ được thanh lọc dần. Các dự án tốt sẽ phát triển mạnh mẽ lúc này vì khi thị trường điều chỉnh là cơ hội tập trung vào chính bản thân để xây dựng chờ thời điểm tăng trưởng. Và nhìn về dài hạn cả thị trường vẫn đang đi lên.

2022 này sẽ là 1 năm phát triển của Defi, NFTs, GameFi… sẽ có những ý tưởng mới, những yếu tố mới được ra đời giúp thị trường tiếp tục phát triển và mang lại nhiều giá trị hơn cho người dùng.

Xin cảm ơn các chuyên gia về cuộc trò chuyện ý nghĩa!

Kết

Lao vào cuộc chơi tiền mã hoá, đồng nghĩa phải chấp nhận rủi ro lớn, ngoài yếu tố may rủi là những cạm bẫy bủa vây. Nhiều bạn trẻ dễ bị tâm lý FOMO (Fear of missing out - sợ bỏ lỡ cơ hội), dẫn đến những quyết định nóng vội và phải trả giá đắt.

Do đó, nhà đầu tư Gen Z trước khi đưa ra quyết định cần phải có chiến lược đầu tư rõ ràng, phù hợp và đừng nên tin vào những lời hứa hẹn có cánh của các nhà phát triển dự án, bởi “miếng phô mai thường chỉ có sẵn trên chiếc bẫy chuột” mà thôi!