Thế giới sắp bước vào kỷ nguyên được trả tiền để dùng điện: Điện dư thừa tràn ngập, các công ty phải khuyến khích người dùng 'lấy bớt điện'?

Gần như toàn bộ mùa xuân và mùa hè vừa qua, Jeroen van Diesen được trả tiền để dùng điện. Đôi lúc, hàng xóm của anh cũng đến để dùng điện và họ còn nhận được nhiều tiền hơn.

Những gì Van Diesen trải qua cho thấy một điều có thể sẽ sớm trở thành “bình thường mới” đối với nhiều nơi trên thế giới. Hoạt động khai thác năng lượng gió và năng lượng mặt trời được thúc đẩy mạnh mẽ đã khiến giá điện bán buôn ở nhiều nước xuống mức 0 hay mức âm trong nhiều giờ vào năm vừa qua.

Tại châu Âu, hầu hết người dân trả một mức giá cố định cho mỗi kWh điện mà họ tiêu thụ trong suốt cả ngày. Giá do công ty điện lực mà họ sử dụng dịch vụ đặt ra và chỉ thay đổi theo lịch như 1 tuần 1 lần, 1 lần tháng hay thậm chí là 1 lần 1 năm.

Van Diesen gần đây đã đăng ký sử dụng điện từ 2 nhà cung cấp tính phí theo giờ trên thị trường điện bán buôn của Hà Lan, thay vì dùng mức giá cố định đặt ra theo tháng hay năm. Khi giá điện giảm, đồng hồ đo thông minh tại nhà anh bắt đầu chuyển sang chế độ sạc cho 2 chiếc ô tô điện.

Ở những nước này, giá điện bán buôn dao động mạnh theo từng giờ trong ngày và thậm chí còn mạnh hơn khi lượng điện lớn hơn được truyền tải từ các cơ sở điện gió và điện mặt trời. Do chi phí sản xuất điện từ các trang trại đó không lớn nên giá thị trường sẽ xuống gần bằng 0, khi có đủ điện tái tạo để đáp ứng hầu hết nhu cầu điện của 1 khu vực.

Các nhà sản xuất năng lượng tái tạo không ngừng cung cấp điện cho lưới điện, thường là nhờ trợ cấp của chính phủ. Khi đó, lưới điện có thể ghi nhận công suất dư thừa và đẩy giá xuống mức âm. Các công ty sản xuất điện có thể tính giá âm để khuyến khích khách hàng dùng điện tránh quá tải hệ thống.

Khách hàng có thể dùng điện miễn phí vào buổi tối khi nhu cầu giảm và gió thổi nhiều hơn. Tương tự như vậy, ở những khu vực có nhiều năng lượng mặt trời, việc sạc xe điện vào buổi sáng thường đắt hơn so với sạc vào giữa trưa.

Van Diesen cho biết anh đã kiếm được 30 euro trong 5 tháng qua khi sạc xe, đủ để trả phí dịch vụ từ 2 nhà cung cấp mà anh sử dụng.

Tại Mỹ, hầu hết các tiểu bang hiện không cho phép định giá theo thời gian thực như vậy, nhưng nhiều người cho rằng điều đó sẽ thay đổi. Hiện tại, tại một số nền kinh tế lớn từ Tây Âu đến California, tình trạng giá điện bán buôn bằng 0 và âm đang diễn ra nhanh chóng.

Theo dữ liệu do Entso-E - nhóm các nhà điều hành hệ thống truyền tải của châu Âu, thu thập, giá bán buôn trên khắp “lục địa già” đã giảm xuống còn 0 hoặc thấp hơn trong 6% tổng số giờ trong năm nay, tăng mạnh so với mức 2,2% vào năm 2023 và chỉ 0,3% vào năm 2022.

Tại các thị trường có nhiều công suất năng lượng tái tạo, con số của năm nay cao hơn: 8% ở Hà Lan, 11% ở Phần Lan và 12% ở Tây Ban Nha. Các nhà phân tích dự đoán những con số đó sẽ tăng lên khi có nhiều tấm pin mặt trời và tua-bin gió được lắp đặt hơn.

Tại một số thị trường của Mỹ như California, khu Đại Bình Nguyên và Texas, giá điện bằng 0 và giá âm đã trở nên phổ biến hơn. Giá bán buôn ở Nam California là âm gần 20% tổng số giờ trong năm nay do sự bùng nổ của các công trình lắp đặt tấm pin mặt trời. Con số này cao hơn khoảng 5% vào năm ngoái, theo dữ liệu do Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ thu thập.

Tham khảo WSJ