Thế giới trả giá đắt khi quá phụ thuộc vào chỉ một doanh nghiệp sản xuất chip

Chip của tập đoàn TSMC Đài Loan xuất hiện ở khắp nơi, dù rằng phần lớn người tiêu dùng không biết đến điều này.

TSMC sản xuất phần lớn các loại chip tinh vi nhất của thế giới và cả nhiều loại chip đơn giản nữa. Chip của TSMC được sử dụng trong hàng tỷ loại sản phẩm, bao gồm sản phẩm điện tử như iPhone, máy tính cá nhân và ô tô, tất nhiên chẳng có dấu hiệu nào cho thấy chip này được sản xuất bởi TSMC. TSMC hiện đang sản xuất chip cho nhiều doanh nghiệp lớn như Apple và Qualcomm.

Trong vài năm qua, TSMC đã nổi lên trong vị thế của doanh nghiệp sản xuất sản phẩm bán dẫn hàng đầu thế giới, tầm ảnh hưởng của TSMC lên kinh tế toàn cầu đã ngày một lớn dần. Với giá trị vốn hóa thị trường ước tính 550 tỷ USD, TSMC hiện là doanh nghiệp có giá trị vốn hóa thị trường lớn thứ 11 trên thế giới.

Công viên Khoa học Hsinchu nhìn từ trên cao.

Sự thống trị của TSMC trong ngành bán dẫn toàn cầu khiến cho thế giới gặp khó. Khi mà ngày một nhiều loại công nghệ yêu cầu các loại chip tinh vi, ngày một nhiều chip đến từ một doanh nghiệp trên một hòn đảo hiện đang là tâm điểm của căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc.

Theo các chuyên gia phân tích, các nhà sản xuất khác sẽ khó theo kịp TSMC trong một ngành cần đến sự đầu tư rất lớn. TSMC cũng không thể sản xuất đủ chip để đáp ứng cho nhu cầu của mọi người, thực tế này đã trở nên ngày một rõ ràng trong bối cảnh toàn cầu thiếu hụt chip, tình trạng gián đoạn chuỗi cung ứng ngày một tồi tệ hơn, giá bán cho người tiêu dùng và người lao động ngày một cao hơn, đặc biệt trong ngành ô tô.

Câu chuyện thế giới quá phụ thuộc vào một doanh nghiệp sản xuất chip cũng giống như cách mà thế giới phụ thuộc vào dầu của khu vực Trung Đông, bất kỳ bất ổn nào tại khu vực này cũng sẽ gây ra hiệu ứng dây chuyền lên nhiều ngành khác. Các doanh nghiệp tại Đài Loan, trong đó có nhiều doanh nghiệp nhỏ, chiếm khoảng 65% doanh thu sản xuất chip trong quý đầu tiên của năm nay, theo tính toán của TrendForce. TSMC trong khi đó chiếm khoảng 50% doanh thu của ngành sản xuất sản phẩm bán dẫn toàn cầu.

Tổ chức nghiên cứu Capital Economics khẳng định việc quá phụ thuộc vào chip của Đài Loan tiềm ẩn rủi ro với kinh tế toàn cầu.

Tập đoàn TSMC niêm yết cổ phiếu trên sàn New York trong năm ngoái công bố 17,6 tỷ USD lợi nhuận tính trên doanh thu khoảng 45,5 tỷ USD.

Với lợi thế công nghệ vượt trội, Capital Economics tính toán rằng TSMC hiện đang sản xuất ước tính khoảng 92% các loại chip có công nghệ hiện đại nhất thế giới. Samsung sản xuất chỗ còn lại. Phần lớn trong tổng số 1,4 tỷ bộ xử lý điện thoại trên toàn thế giới được sản xuất bởi TSMC.

TSMC đồng thời sản xuất ước chừng khoảng 60% các bộ vi xử lý mà xe ô tô cần khi mà các phương tiện của họ ngày một dịch chuyển theo hướng tự động hóa, theo IHS Markit.

Mỹ, châu Âu và Trung Quốc hiện đang cố gắng để giảm sự phụ thuộc vào chip của Đài Loan. Dù rằng Mỹ vẫn dẫn đầu thế giới trong thiết kế chip và bản quyền trí tuệ với nhiều doanh nghiệp như Intel, Nvidia hay Qualcomm, Mỹ hiện chỉ đang chiếm 12% trong tổng số hoạt động sản xuất chip của toàn cầu, giảm đáng kể so với con số 37% vào năm 1990, theo Boston Consulting Group.

Chính quyền Tổng thống Joe Biden mới đây cũng đã đưa ra kế hoạch 50 tỷ USD nhằm phát triển hoạt động sản xuất chip nội địa. Trung Quốc đã đặt mục tiêu độc lập về sản xuất chip trong chiến lược của quốc gia này. Liên minh châu Âu (EU) trong khi đó đặt mục tiêu tự sản xuất ít nhất 20% trong tổng số chip của toàn cầu trong năm 2030 trong tổng thể kế hoạch 150 tỷ USD phát triển các ngành công nghiệp số.

Đợt hạn hán tồi tệ nhất trong hơn nửa thế kỷ hiện đang ảnh hưởng xấu đến Đài Loan, như vậy nó tạo ra thêm căng thẳng cho hòn đảo hiện đang là nơi sản xuất khoảng 2/3 lượng chip trong ngành bán dẫn toàn thế giới trong thời kỳ khủng hoảng sản xuất chip tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ.

Cho đến nay, tác động của đợt hạn hán lên các công ty sản xuất chip vốn khá hạn chế bởi chính quyền địa phương ưu tiên nguồn nước cho các công ty này. Tuy nhiên, bản thân các doanh nghiệp cũng đang phải có những sự điều chỉnh, giới chức địa phương trong khi đó cảnh báo rằng tình trạng thiếu nước sẽ có thể trở nên tồi tệ hơn.

Các nhà máy sản xuất chip tại Đài Loan, hiện đang sản xuất khoảng 65% tổng lượng chip trên toàn cầu, theo tính toán của công ty TrendForce. Phần lớn hoạt động sản xuất chip tập trung vào công ty TSMC, hãng sản xuất chip lớn nhất thế giới.

“Đài Loan là trung tâm của ngành sản xuất chip trên toàn cầu. Chính vì vậy, tình hình vốn đã cấp bách sẽ lại càng gấp rút hơn”, trưởng bộ phận sản xuất chip tại công ty Accenture, ông Syed Alam, nhận xét.

Thông thường, các cơn bão sẽ giúp cho Đài Loan có đủ dự trữ nước cần thiết. Tuy nhiên trong năm ngoái, Đài Loan không có bão, chính vì vậy nguồn cung nước trở nên hạn chế hơn, chính quyền địa phương buộc phải điều chỉnh nguồn nước cung cấp cho hơn một triệu doanh nghiệp và cư dân địa phương.

Rủi ro tăng cao khi mà cuộc khủng hoảng cung cấp chip trên toàn cầu chịu ảnh hưởng nặng nề bởi nhiều thảm họa thiên nhiên, nhu cầu đối với các sản phẩm bán dẫn của nhóm các doanh nghiệp ngành ô tô và hàng điện tử tăng chóng mặt trên khắp thế giới.

Thời tiết tồi tệ tại Texas vào đầu năm nay đã buộc Samsung Electronics đóng cửa hai nhà máy sản xuất chip tại Austin. Công ty sản xuất chip ô tô Renesas Electronics tại Nhật trong khi đó phải chịu ảnh hương bởi động đất trong tháng 2 và hỏa hoạn vào tháng 3, hoạt động sản xuất tại nhà máy phải mất nhiều tháng mới phục hồi trở lại.

Tình trạng thiếu chip đã buộc toàn ngành ô tô phải cắt giảm sản lượng, Ford thông báo tình trạng thiếu hụt này sẽ khiến cho sản lượng của hãng giảm ước tính 1,1 triệu xe trong năm nay. Hãng xe Jaguar Land Rover Automotive Plc, Volvo Group và Mitsubishi Motors gần đây cũng đã phải ngừng hoạt động một phần dây chuyền sản xuất. Apple đồng thời cảnh báo về hạn chế của nguồn cung và việc doanh số bán iPad và máy tính Mac giảm sâu.

Trong khi đó, chủ tịch công ty sản xuất chip hàng đầu thế giới TSMC – ông Mark Liu cho biết ông đã biết về tình trạng thiếu chip từ cuối năm ngoái và đã cố gắng mở rộng quy mô sản xuất để phục vụ cho các doanh nghiệp ô tô. Cũng theo ông Liu, giờ đây hoạt động sản xuất đã nhanh hơn 2 tháng so với tiến độ thông thường và dự kiến sẽ có thể đáp ứng được nhu cầu tối thiểu của khách hàng trước thời điểm cuối tháng 6/2021.