Thiên tài lịch sử Việt: Thông thạo 26 thứ tiếng khi mới 25 tuổi

Đó chính là nhà bác học Trương Vĩnh Ký (1837-1898). Cha ông là nhà Nho học, được bổ nhiệm làm lãnh binh dưới triều Minh Mạng của nhà Nguyễn.

Theo lược sử ghi lại, ông Ký 3 tuổi đã thuộc làu Tam tự kinh, 4 tuổi học viết, 5 tuổi cắp sách đến trường học chữ Nho, chữ Nôm với thầy giáo. Sau vài năm, ông thông suốt Minh Tâm Bửu Giám, đọc Tứ thư, Ngũ kinh, thuộc nhiều thơ Đường, thơ Tống...

Sau khi cha mất, Trương Vĩnh Ký được gửi cho người Pháp tên Borelle (tên Việt là Thừa Hòa) ở Vĩnh Long để học tiếng Latin và tiếng Pháp. Sau đó, ông Thừa Hòa phải đi xa nên nhờ người Pháp tên là Bouilleaux (tên Việt là Cố Long) lo hộ việc nuôi dưỡng và học hành của cậu Ký.

Năm Vĩnh Ký 11 tuổi, ông được Cố Long gửi đến học tại Pinhalu, Phnom Penh, Campuchia cùng hơn 20 học sinh đến từ nhiều nước khác nhau. Cũng tại đây, ông thông thạo hầu hết các thứ tiếng của các bạn học cùng như: Campuchia, Lào, Thái Lan, Myanmar, Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ...

Ngoài việc học từ các bạn, ông còn tự học ở sách, từ điển trong thư viện của nhà trường. Các nhà ngôn ngữ học đương thời cho rằng, Trương Vĩnh Ký tự tìm ra những quy luật ngữ pháp giống nhau, khác nhau của các tiếng nước bạn để học nhanh và dễ dàng.

Năm 14 tuổi, Trương Vĩnh Ký tiếp tục được gửi vào trường ở Poulo Penang (hòn đảo nhỏ trên vùng Nam Dương, thuộc Malaysia). Trong khoảng thời gian 7 năm tại đây, ông theo học chuyên ngữ Latin và Hi Lạp. Ngoài ra, ông còn tự học nâng cao các thứ tiếng khác như Ấn Độ, Anh, Tây Ban Nha, Malaysia, Nhật, Hi Lạp, Thái Lan, Pháp, Ý…

Do thông thạo và nắm vững quy luật học các ngoại ngữ của các quốc gia trong khu vực, nên khi mới 25 tuổi, Trương Vĩnh Ký biết đến 26 thứ tiếng khác nhau.

Vào cuối thập niên 1880, ông xuất bản sách dạy tiếng Thái Lan, Campuchia. Đến năm 1892, ông soạn được ba bộ sách dạy tiếng Miến Điện (tức Myanmar ngày nay). Từ năm 1893, ông tiếp tục xuất bản sách dạy tiếng Lào, Malay, Tamil, Chàm.

Năm 1874, Trương Vĩnh Ký được thế giới bình chọn là nhà bác học về ngôn ngữ, nằm trong danh sách 18 nhà bác học thế giới của thế kỷ XIX, được ghi tên vào các danh nhân thế giới trong Bách khoa Tự điển Larousse.

Émile Littré - nhà văn Pháp từng viết: "Trên trái đất này rất khó tìm ra người thứ hai say mê ngôn ngữ như Trương Vĩnh Ký. Gặp người Anh, Trương Vĩnh Ký nói bằng tiếng Anh nhuần nhị như người Luân Đôn. Tiếp xúc với người Ý Đại Lợi, người Y Pha Nho, người Bồ Đào Nha hay người Nhựt Bổn, Mã Lai, Xiêm... Trương Vĩnh Ký đều nói đúng theo âm luật của kinh đô nước đó. Sự hiểu biết tới 26 ngoại ngữ của Trương Vĩnh Ký đủ để loài người tôn vinh anh như nhà bác ngữ học vào bậc nhất của thời nay".