Thu tiền tải nhạc số: Cuộc chơi không ai muốn tham gia? (Phần 1)

Đúng một tuần trôi qua kể từ ngày quyết định thu phí tải nhạc có hiệu lực. Trước đó, các cư dân mạng vốn đã quen miễn phí hốt hoảng và thậm chí một số còn tranh thủ download nốt vào thời điểm trước 0h 1/11. Hai tháng trôi qua kể từ ngày đó nhưng có vẻ như cuộc sống của cư dân mạng vẫn không có ảnh hưởng gì đáng kể.

Ngay cả đơn vị đi đầu trong phong trào này, MV Corp cũng thừa nhận không ngờ việc thu tiền nhạc khó đến vậy. Và mới đây, tôi chợt nhận ra rằng thu tiền download nhạc là cuộc chơi không ai muốn tham gia và ngay cả một số đơn vị đi đầu cũng đang tìm cách "né" việc dấn quá sâu vào cuộc chơi, lợi thì có nhưng không trực tiếp này. 

Hãy cùng xem xét bản chất thực sự của vấn đề và vì sao tất cả, có lẽ trừ MV Corp không muốn hay ít nhất là chưa muốn tham gia sâu vào cuộc chơi đầy rủi ro này.

Tóm tắt "luật chơi"

Điểm chính của việc thu tiền này là như sau: người dùng sẽ phải trả 1000đ/bài hoặc 1 khoản phí cố định hàng tháng để có quyền download nhạc 320kbps (chất lượng âm thanh tương đối cao) với đầy đủ thông tin về bài hát. Còn nếu không, người dùng vẫn được quyền nghe miễn phí nhạc 128kbps (hiểu đơn giản thì bitrate càng cao thì file mp3 càng thực và càng hay).

Không ai muốn chơi và cũng có vẻ là chưa sẵn sàng

Trước hết phải khẳng định rằng người dùng hầu hết (tôi không dám nói tất cả) đều không khoái tham gia cuộc chơi này. Xét cho cùng việc phải bỏ thêm một khoản tiền là không ai thích. Còn các nhà phân phối nhạc, hay gọi một cách dân dã hơn là các website nghe nhạc trực tuyến, họ có vui với cuộc chơi này?

Nhiều người cho ràng họ rất vui vì tự nhiên được một khoản doanh thu thêm và tôi có nghe điều gì đó liên quan đến "ý thức người dùng"... Có vẻ như vậy nhưng sự thật thì chính họ mới là những người buồn nhất trong cuộc chơi này.

Để làm rõ hơn, trước hết hay tìm hiểu doanh thu của các dịch vụ nghe nhạc trực tuyến đến từ đâu. Tất nhiên, họ cho nghe nhạc miễn phí, download miễn phí không phải là không có doanh thu (không có tiền và không hấp dẫn thì còn lâu mới có nhiều người lao vào thị trường này như vậy).

Mô hình kiếm tiền của các dịch vụ nghe nhạc trực tuyến hay nói một cách "chuyên ngành" hơn, revenue model của họ về cơ bản có điểm giống vớiGoogle. Các website này cung cấp dịch vụ miễn phí nhằm kéo về một lượng người dùng lớn nhất có thể và họ kiếm tiền dựa trên việc bán quảng cáo trên lượng người dùng khổng lồ đó. Và điểm chính của mô hình này là số lượng người dùng tỷ lệ thuận với doanh thu.

Thu tiền tải nhạc chính là việc họ buộc phải tự giảm bớt lượng khách hàng sử dụng dịch vụ của mình. Và tất nhiên, bạn đã thấy mâu thuẫn.

Lợi ích các doanh nghiệp có được từ việc thay đổi này tạm tính bằng: Số tiền nhạc bản quyền thu được - số tiền mất do giảm người dùng (giảm sức hấp dẫn của việc quảng cáo). Và vì thế có thể hiểu được các trang nhạc như Zing, Nhaccuatui,... không khoái vài triệu kiếm thêm từ tải nhạc bản quyền đến vậy.

Bản chất do người dùng

Thật ra, phương trình lợi ích kia âm hay dương phụ thuộc hoàn toàn vào người dùng. Nói một cách vĩ mô và chung chung, người dùng có ý thức càng cao thì phương trình càng dương và ngược lại. Tất nhiên, tôi không muốn thừa nhận ý thức của người dùng chúng ta còn thấp và tư duy: cứ không phải trả tiền là tốt, nhưng đó là sự thật và mọi chuyện đang diễn ra như vậy.

Tạm chưa nói đến câu chuyện tiết kiệm được 15000 ngàn đồng mỗi tháng hay 1000 mỗi lượt tải, hãy nói đến chuyện ý thức dùng sản phẩm có bản quyền. Tôi đã từng nghe thấy một người bạn của tôi bị chê cười vì... bỏ tiền ra mua key IDM (sản phẩm có khá nhiều "thuốc). Anh bạn này giải thích hành động của mình là: "thuốc" cho IDM có thể gây thiệt hại lớn hơn 500.000 đồng tiền mua bản quyền phần mềm này. 

Nhạc cũng vậy. Nếu như tư duy dùng chùa vẫn cứ còn thì còn lâu chúng ta mới nên nói đến câu chuyện thu tiền nội dung số, và trong đó, nhạc là một phần.

Tất nhiên, cũng không thể đổ hết cho người dùng. Trách nhiệm và vai trò của các nhà cung cấp chúng ta sẽ bàn tại phần 2 của bài viết này: Câu chuyện lách luật và cách hành xử của các trang nghe nhạc.

(còn tiếp)