Trên bầu trời Nam Mỹ là một khu vực dị biến làm yếu từ trường Trái Đất, và nó chuẩn bị tách ra làm hai

Dữ liệu vệ tinh do Cơ quan Vũ trụ Châu Âu (ESA) thu được cho thấy một khu vực dị thường vốn vẫn ảnh hưởng tới từ trường Trái Đất đang phát triển, và những quan sát mới nhất cho thấy chúng ta đang đối mặt với tận hai hiện tượng lạ.

Khu vực dị thường Nam Đại Tây Dương - South Atlantic Anomaly (SAA) là khu vực có tác động làm giảm từ tính của từ trường Trái Đất, trải dài từ Nam Mỹ cho tới Tây Nam Phi. Từ trường Trái Đất đóng vai trò như tấm lá chắn tự nhiên chặn đứng bức xạ vũ trụ và gió Mặt Trời, bên cạnh đó chỉ chính xác vị trí của hai cực từ tính Trái Đất; sức mạnh từ trường giảm đi sẽ mang theo những thay đổi đáng kể lên hành tinh ta đang sống, vì thế giới khoa học liên tục để mắt tới SAA và các ảnh hưởng của nó.

Hiện tại, ta chưa phải lo lắng gì. ESA nhận định rằng ảnh hưởng lớn nhất do SAA gây ra hiện tại là hiện tượng đoản mạch trên vệ tinh và tàu vũ trụ; khi những thiết bị này bay qua khu vực SAA ở vùng trời Nam Mỹ và Nam Đại Tây Dương, lượng hạt mang điện ở quỹ đạo thấp tăng cao đột ngột sẽ làm sai lệch các chỉ số máy móc đo được.

Tuy vậy, vẫn không thể đánh giá thấp diện tích của khu vực SAA cũng như những ảnh hưởng chưa rõ từ nó. Trong hai thế kỷ trở lại đây, từ trường Trái Đất đã yếu đi 9%; với sự “trợ giúp” của SAA, cường độ cảm ứng từ (đơn vị đo: Tesla) của từ trường Trái Đất giảm từ 24.000 nanotesla xuống còn 22.000 nanotesla trong vòng 50 năm qua. 

Khoa học chưa có lời lý giải cho hiện tượng lạ. Từ trong lõi Trái Đất, lượng sắt lỏng di chuyển tạo ra dòng điện và sinh ra từ trường Trái Đất; mặc dù hiện tượng này ổn định ở mọi thời điểm đo đạc, chúng không hề ngừng chuyển động trong suốt lịch sử tồn tại dài.

Nghiên cứu chỉ ra từ trường Trái Đất luôn trong trạng thái biến đổi, và cứ khoảng vài trăm ngàn năm (theo ước tính), hai cực sẽ đảo chiều một lần. Các nhà khoa học vẫn chưa rõ chu kỳ đảo cực ra sao, vấn đề gây tranh cãi này tiếp tục khiến giới nghiên cứu phải đau đầu đưa ra những dự đoán kém chính xác.

Ta cũng chưa rõ việc đảo cực có liên quan gì tới khu vực dị biến SAA không. Những gì ta chắc chắn được hiện tại là SAA không nằm im một chỗ. Tính từ năm 1970 tới nay, SAA tăng kích cỡ và di chuyển về hướng Tây với tốc độ khoảng 20 km/năm.

Chưa hết, những chỉ số đo được do vệ tinh của ESA thu được cho thấy trong vòng 5 năm qua, SAA xuất hiện thêm một tâm điểm mới. Điều này cho thấy khu vực SAA chuẩn bị tách ra làm hai, với “nhân” đầu tiên nằm giữa khu vực Nam Mỹ, và “nhân” thứ hai nằm gần bờ biển Tây Nam Phi.

Quan sát cho thấy SAA đang dần tách ra làm hai.

“Tâm SAA mới xuất hiện trong thập kỷ qua, và thời gian gần đây, nó phát triển với tốc độ chóng mặt”, nhà địa vật lý Jürgen Matzka tới từ Trung tâm nghiên cứu Khoa học Trái Đất Đức cho hay. “Thử thách trước mắt là hiểu được những ảnh hưởng của lõi Trái Đất lên những thay đổi này”.

Ta không rõ khu vực dị biến này sẽ phát triển ra sao, nhưng những nghiên cứu trước đây chỉ ra rằng các điểm lạ trong từ trường (tương tự như SAA hiện tại) xuất hiện với chu kỳ vài trăm năm một lần, nên có thể đây lại là một hiện tượng thiên nhiên có chu kỳ khác mà ta chưa rõ câu trả lời. Giới khoa học đang theo dõi sát sao SAA và những ảnh hưởng có thể có của nó tới Trái Đất, chúng ta kiên nhẫn chờ những diễn biến tiếp theo.

Tham khảo ScienceAlert