Trí tuệ nhân tạo có thể khiến hơn 3 tỷ người thất nghiệp

Theo một nhà khoa học máy tính cho biết, mối đe dọa từ trí thông minh nhân tạo với nền kinh tế là không thể phủ nhận. Theo ông, máy móc có thể khiến một nửa dân số toàn cầu lâm vào cảnh thất nghiệp trong 30 năm nữa.

Chuyên gia Moshe Vardi nói với Hiệp hội vì sự tiến bộ của khoa học Mỹ (AAAS) : “Chúng ta đang ở gần thời điểm khi máy móc có thể làm tốt hơn con người ở hầu hết các tác vụ.” Ông nêu lên câu hỏi. “Tôi tin rằng xã hội cần đối mặt với câu hỏi này trước khi nó tác động đến chúng ta : Nếu máy móc có khả năng làm hầu hết những việc con người có thể làm, con người sẽ làm gì ?”

Nhà vật lý Stephen Hawking, những nhà tỷ phú công nghệ Bill Gates và Elon Musk đã đưa ra những cảnh báo tương tự vào năm ngoái. Ông Hawking cảnh báo rằng Trí tuệ nhân tạo AI “có thể đánh dấu chấm hết cho nhân loại”. Trong khi, ông Musk cho rằng AI đại diện cho “mối đe dọa lớn nhất đến sự tồn tại của chúng ta”.

Nỗi lo lan rộng.

Quả thật, nỗi sợ về trí thông minh nhân tạo đã lan đến Liên Hiệp Quốc, khi vào năm ngoái, một nhóm có tên gọi “Cuộc vận động ngăn chặn Robot giết người” đã gặp gỡ các nhà ngoại giao để đưa ra cảnh báo của mình AI.

Cuộc vận động ngăn chặn robot giết người.

Vardi, một giáo sư tại Đại học Rice và từng đạt giải thưởng Guggenheim Fellow cho biết, công nghệ này đại diện cho mối đe dọa tinh vi hơn những máy bay không người lái vô chủ mà các nhà hoạt động lo sợ. Ông cho rằng AI có thể đẩy tỷ lệ thất nghiệp toàn cầu lên đến 50%, xóa sổ tầng lớp trung lưu và làm trầm trọng thêm sự bất bình đẳng.

Không giống như cuộc cách mạng công nghiệp, ông Vardi cho rằng “Cuộc cách mạng AI” sẽ không phải là vấn đề giữa sức mạnh vật lý của máy móc và sức lao động của con người, thay vào đó, là cuộc đua giữa trí thông minh của con người và trí tuệ và sức mạnh của máy móc. Tại Trung Quốc, câu hỏi này đã tác động đến hàng ngàn việc làm, khi những nhà sản xuất thiết bị điện tử như Foxconn và Samsung phát triển các robot chính xác để thay thế lao động con người.

Trong bài nói chuyện của mình, nhà khoa học máy tính này ám chỉ tầm nhìn lạc quan thái quá của nhà kinh tế học John Keynes về máy móc. Theo Keynes, với những máy móc thông minh trong tương lai, hàng tỷ người sẽ chỉ cần làm việc một vài giờ mỗi tuần là có được cuộc sống dễ dàng. Ý tưởng này cũng được Ray Kurzweil, giám đốc kỹ thuật của Google ủng hộ. Ông tin rằng “điểm kỳ dị” của một siêu AI có thể mang đến điều không tưởng về một tương lai kết hợp giữa người và máy (máy móc trở thành một phần của cơ thể người) cho nhân loại.

Tương lai u ám.

Vardi nhấn mạnh rằng, ngay cả khi máy móc làm cuộc sống dễ dàng hơn, nhân loại sẽ phải đối mặt với một thách thức hiện sinh. “Tôi không thấy điều này là một tương lai hứa hẹn, như khi tôi không thấy những triển vọng về một cuộc sống chỉ vui chơi thư giãn là hấp dẫn.” Ông cho biết. “Tôi tin rằng lao động là cần thiết cho sự hạnh phúc khỏe mạnh của con người.”

Trong khi đó, ông Vardi dự báo việc lái xe sẽ hầu như được tự động hóa toàn bộ trong 25 năm tới, và đặt câu hỏi, với tất cả những lợi ích của công nghệ “Con người sẽ làm những gì khi máy móc có thể làm hầu hết mọi việc ?”

Ông cho rằng công nghệ đã thay đổi nhanh chóng nền kinh tế Mỹ trong vòng 50 năm qua. “Chúng ta đều vui mừng khi nghe thấy tỷ lệ thất nghiệp đã giảm xuống 4,8%” trong tháng này, nhưng “tập trung vào báo cáo việc làm hàng tháng sẽ che giấu đi thực tế rằng đất nước này vẫn ở tình trạng khủng hoảng kinh tế trong 35 năm gần đây.”

Trích dẫn các nghiên cứu của Đại học MIT, ông lưu ý rằng cho dù GDP của nước Mỹ tiếp tục được thúc đẩy bằng cách tăng năng suất, số việc làm đã đạt đỉnh điểm vào năm 1980 và lương trung bình của các hộ gia đình đã giảm xuống. “Đó là tự động hóa” Vardi cho biết.

Ông cũng dự đoán tác động của sự tự động hóa đến thất nghiệp sẽ gây ra những hậu quả chính trị nặng nề, dẫn đến việc các chính trị gia sẽ lờ chúng đi. “Chúng ta đang ở trong năm bầu cử tổng thống và vấn đề này đã không còn hiện diện trên màn hình nữa rồi.” Ông nhấn mạnh rằng hầu như không có nghề nghiệp nào của con người hoàn toàn không ảnh hưởng bởi công nghệ này : “Bạn có dám cược rằng sẽ từ chối những robot tình dục không ? Tôi thì không.”

Những ý kiến trái chiều.

Nhà khoa học máy tính, giáo sư trường Đại học Cornell, Bart Selman nói với các phóng viên tại buổi hội thảo rằng, khi ô tô tự lái, “các robot nội trợ, robot phục vụ” và các hệ thống thông minh khác trở nên phổ biến, con người sẽ trở nên “một dạng cộng sinh với những máy móc đó, chúng ta sẽ bắt đầu tin tưởng chúng, và bắt đầu làm việc với chúng.”

Cộng sinh giữa người và máy móc.

Ông cho biết “Máy tính về cơ bản sẽ bắt đầu nghe và thấy được cách con người làm việc” nhờ vào tiến bộ trong công nghệ phân tích dữ liệu lớn và “học sâu” (deep learning).

Năm ngoái, công ty tư vấn McKinsey công bố nghiên cứu về những công việc nào sẽ chịu nhiều rủi ro do các máy móc thông minh, và họ thấy nhiều công việc – hay ít nhất những công việc được có thu nhập cao, như bác sỹ và quản lý quỹ đầu tư – tránh được rủi ro này nhiều hơn các công việc khác. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cũng kết luận rằng, các công việc thu nhập thấp, như trồng cây hay trợ giúp sức khỏe, dường như cũng ít có thay đổi.

Ngược lại, họ kết luận rằng 20% thời gian làm việc của các CEO sẽ được tự động hóa với những công nghệ hiện tại, và gần 80% các công việc của một thư ký có thể được tự động hóa. Nghiên cứu này tương đồng với kịch bản tồi tệ nhất theo dự đoán của Vardi, tuy nhiên, họ cho rằng khoảng 45% số người làm việc có thể được tự động hóa bởi công nghệ hiện tại.

Vardi cho biết ông muốn tập hợp các nhà khoa học để xem xét vấn đề “Liệu công nghệ chúng ta đang phát triển, cuối cùng có lợi cho nhân loại không ?” “Nhân loại sắp phải đối mặt với thách thức lớn nhất từ trước đến nay, đó là đi tìm ý nghĩa trong cuộc sống sau khi kết thúc thời kỳ “đổ mồ hôi sôi nước mắt để có bánh mỳ”,” ông cho biết “Chúng ta cần chớp lấy cơ hội và đối đầu với thử thách này.”

Tại Mỹ, Bộ trưởng Bộ lao động Mỹ, ông Thomas Perez cho rằng các cảng biển nên cân nhắc việc sử dụng những robot cần cẩu và xe tự động để cạnh tranh với các cảng trên thế giới, bất chấp sự phản ứng của các nghiệp đoàn. Trong năm 2013, hai giáo sư của Đại học Oxford dự đoán rằng có khoảng 47% lao động Mỹ, từ nhân viên tiếp thị qua điện thoại đến thư ký pháp lý và đầu bếp, sẽ bị thay thế bằng máy móc tự động hóa.

Tuy nhiên, không phải không có người phản đối dự báo thảm khốc của ông Vardi, như phóng viên từng đoạt giải Pulitzer, ông Nicholas Carr và nhà khoa học trường Stanford Edward Geist. Ông Carr lập luận rằng sự sáng tạo và trực giác của con người khi đối mặt với những vấn đề phức tạp là không thể thay thế, và đó là lợi thế so với sự chính xác của máy tính.

Đứng giữa hai xu hướng lạc quan và bi quan, ông Martin Ford, tác giả của cuốn “Sự nổi dậy của máy móc : Công nghệ và Đe dọa cho một tương lai thất nghiệp“ cho rằng tự động hóa sẽ tác động đến chính trị ngày nay, nếu các nhà khoa học và chính phủ không giải quyết vấn đề “cho rất nhiều người không phải hàng đầu về kinh tế, tương lai sẽ rất đen tối.”

Tham khảo The Guardian