Từ chai kombucha ủ trong phòng ngủ, cậu thiếu niên 15 tuổi “tận dụng” vi khuẩn để dựng đế chế đồ uống gần 1 tỷ USD

Không quá khó để phát hiện vi khuẩn ở khắp mơi nơi xung quanh chúng ta, từ những đồ dùng đã lâu không sử dụng chất đống trong nhà kho đến những món đồ ăn thừa bị bỏ quên đâu đó. Người ta thường coi vi khuẩn là thứ gì đó vô ích, thậm chí không sạch sẽ. Thế nhưng, giữa những năm 1990, chàng thiếu niên 15 tuổi, George Thomas Dave, đã cố tình phát triển vi khuẩn lên men trong những chiếc bình bình thủy tinh lớn xếp đầy quanh phòng ngủ để ủ đồ uống kombucha của riêng mình. Và cũng chính từ đó, Dave tạo dựng lên một đế chế trị giá gần một tỷ USD.

Dave sở hữu 100% công ty trị giá gần một tỷ USD.

Dave, hiện 42 tuổi, người sáng lập, CEO của GT’s Living Foods, anh là người đầu tiên đưa kombucha, một loại đồ uống lên men có ga còn gọi là trà giấm lên men có mặt tại khắp những cửa hàng tạp hóa ở Mỹ. Hiện anh đang điều hành công ty sản xuất đồ uống đóng chai kombucha bán chạy nhất nước Mỹ, ước tính trị giá hơn 900 triệu USD, Dave xác nhận với CNBC Make It.

Dave sở hữu 100% công ty trị giá gần một tỷ USD này, nhưng anh chia sẻ không sản xuất kombucha cho riêng mình để đạt vận may hay danh tiếng.

“Đây thực sự là việc mà tôi yêu thích, và tôi hy vọng có thể giúp được nhiều người khác”, Dave nói. Ảnh: GT’s Living Foods.

Bắt đầu sản xuất kombucha tại nhà

Kombucha là loại thức uống có ga, lên men với các vi sinh vật sống có lịch sử cách đây hơn 2.000 năm ở châu Á và mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Nhưng từ vựng “kombucha”, thực sự không tồn tại trong từ điển của người Mỹ khi Dave bắt đầu hoạt động sản xuất thức uống này tại nhà 25 năm trước, anh nói với CNBC Make It.

Lớn lên trong khu phố Bel Air giàu có ở Los Angeles, Mỹ, bố Dave là một luật sư, mẹ làm việc tại cửa hàng bách hóa, gia đình anh ảnh hưởng khá nhiều từ văn hóa phương Đông, thậm chí họ còn có những kỳ nghỉ tâm linh tại Ấn Độ. Gia đình họ cũng thường xuyên sử dụng những loại thực phẩm từ châu Á tốt cho sức khỏe.

“Tôi đã ăn đậu phụ và cỏ lúa mì và... nước ép trái nhàu của Ấn Độ và tất cả là một phần của chế độ ăn uống hàng ngày của tôi khi đó”, Dave nói.

Cha mẹ của Dave, Laraine và Michael Dave, đã được tặng một ít con giống Scoby, thứ vi khuẩn tạo nên kombucha. Sau đó, họ đã sớm bắt đầu pha chế kombucha của riêng mình, quá trình bao gồm sự kết hợp của trà (xanh, đen hoặc cả hai), cộng với đường và Scoby.

Lúc đầu, Dave thấy đồ uống quá chua so với vị giác thời bấy giờ của mình. Nhưng cha mẹ anh vẫn tiếp tục tự chế kombucha và tin rằng nó giúp cải thiện sức khỏe, giấc ngủ và hệ tiêu hóa.

“Họ say mê với việc tạo ra loại đồ uống lên men đó”, anh nói.

Sau đó, quan điểm ​​của Dave về kombucha đã thay đổi hoàn toàn vào năm 1994 sau khi mẹ anh bị chẩn đoán mắc một dạng ung thư vú. Theo GT’s Living Foods, các bác sĩ của mẹ Dave đã rất ngạc nhiên khi thấy căn bệnh ung thư của bà không lan rộng, sau đó hồi phục hoàn toàn. Khi các bác sĩ hỏi liệu bà có sử dụng bất cứ thứ gì khác thường không, mẹ anh đã nói với họ về kombucha.

“Tôi trở nên tò mò và đầy động lực để tìm hiểu về loại trà kỳ lạ này. Tôi không bao giờ nói rằng nó đã chữa khỏi cho mẹ tôi, nhưng nó chắc chắn đã giúp bà ấy”, anh nói với CNBC Make It.

Dave bắt đầu uống thử kombucha, nhưng anh cảm thấy cha anh đã để quá lâu khiến nó trở nên chua chát. Vì vậy, anh bắt đầu tạo ra kombucha của riêng mình.

Trong vòng một năm, Dave đã đóng chai kombucha tại nhà với ý định giới thiệu cho mọi người về loại đồ uống mà anh cảm thấy là “một thứ gì đó mà thế giới cần”, anh nói.

Dave sử dụng phòng ngủ và bếp của gia đình để ủ kombucha. Ảnh: GT’s Living Foods.

Xây dựng doanh nghiệp

Năm 1995, Dave rời trường trung học sớm, và tập trung vào nghiên cứu kombucha toàn thời gian và thành lập lên GT’s Kombucha. Dave nói rằng anh có được vài nghìn USD từ thẻ tín dụng của cha mình và sử dụng phòng ngủ và bếp của gia đình để ủ kombucha.

“Tôi đi ngủ lúc 4 giờ chiều và thức dậy lúc nửa đêm để có thể sử dụng nhà bếp trong khi mọi người ngủ”, Dave nói.

Khi Dave bắt đầu gửi những chai kombucha đầu tiên đến một vài cửa hàng thực phẩm sức khỏe địa phương, cha mẹ Dave cũng đã giúp đỡ anh. Mẹ Dave trở thành người giới thiệu sản phẩm tại cửa hàng tạp hóa mà bà làm việc, bà kể về cách bà đã sống sót như thế nào sau căn bệnh ung thư và cho khách hàng uống thử.

Là một luật sư, cha tôi đưa ra những lời khuyên pháp lý miễn phí và dạy tôi cách quản lý, Dave nói.

Laraine Dave, mẹ của Dave, tạo dáng với phiên bản đầu của GT’s Kombucha vào giữa những năm 1990. Ảnh: CNBC.

Năm 1995, Erewhon Natural Food, cửa hàng tạp hóa ở Los Angeles, đã trở thành khách hàng lớn đầu tiên của GT’s Kombucha, đơn hàng 24 chai.

Chẳng mấy chốc, sản phẩm kombucha đóng chai của GT’s Kombucha đã có mặt tại một số cửa hàng thực phẩm sức khỏe quanh thành phố. Giá Dave bán ra là 3,75 USD mỗi chai và các cửa hàng bán lẻ với giá khoảng 4,99 USD. Sau đó, GT’s Kombucha bắt đầu nhận được những đơn đặt hàng lớn hơn, từ khu Malibu giàu có đến các xưởng sản xuất phim và truyền hình quanh thị trấn.

Đặc biệt, ngôi sao phim hành động Steven Seagal đã rất yêu thích món đồ uống này. “Quản lý của Seagal, đã liên lạc với đường dây nóng GT’s Kombucha, khi đó chỉ là điện thoại trong phòng ngủ của tôi, và nói rằng họ muốn đặt hàng vì Steven là một fan hâm mộ lớn của loại đồ uống này”, Dave nói với CNBC Make It. Từ đó, Steven trở thành khách hàng ruột của GT’s Kombucha.

Có rất nhiều khách hàng ưa thích loại đồ uống kỳ lạ đó, họ sẵn sàng uống và truyền bá nó cho những người khác. Tất nhiên, không phải ai cũng yêu thích thức uống kombucha. “Một số người nói rằng nó thật kinh khủng”, Dave nói.

Một năm sau khi ra mắt công việc kinh doanh, GT’s Kombucha đã đạt doanh thu khoảng 150.000 USD, khiến Dave nghĩ đến việc thuê một trụ sở ở Los Angeles để tăng sản lượng và đổi tên công ty thành GT’s Living Foods.

Sản phẩm GT kombucha hiện bán tại hơn 30.000 cửa hàng trên khắp nước Mỹ. Ảnh: GT’s Living Foods.

Nhiều tiền hơn, nhiều vấn đề hơn

Năm 1999, thông tin về đồ uống kombucha của Dave đã đến tai Whole Foods, chuỗi bán lẻ với khoảng 100 cửa hàng rải rác trên khắp đất nước. Sau đó sản phẩm của GT’s Living Foods đã có mặt trên kệ của Whole Foods.

Dave thuê các cơ sở lớn hơn để tiếp tục tăng sản lượng và có thể sản xuất đủ kombucha để mang thương hiệu quốc gia GT vào năm 2005. Đến cuối thập kỷ, GT’s Living Foods đạt doanh thu hàng năm khoảng 35 triệu USD, theo báo cáo của Forbes.

Tuy nhiên, GT’s Living Foods cũng phải đối mặt với những trở ngại pháp lý, bao gồm một loạt các vụ kiện tập thể từ năm 2010 đến 2017 cáo buộc công ty đưa ra những tuyên bố sai lệch về lợi ích của thức uống kombucha. GT’s Living Foods đồng ý loại bỏ quảng cáo khỏi nhãn chai, nhưng không thừa nhận bất kỳ hành vi sai trái hoặc cáo buộc nào được đưa ra trong các vụ kiện. Nhưng dựa trên lời chứng thực GT nhận được từ người tiêu dùng thực sự, khẳng định kombucha giúp họ kiểm soát cân nặng, chống lão hóa, đem lại làn da khỏe mạnh, Dave nói.

GT’s Living Foods cũng gặp khó khăn khi Whole Foods giảm các sản phẩm kombucha khỏi kệ vào năm 2010 vì lo ngại thức uống này chứa nhiều nồng độ cồn hơn quảng cáo. Sau đó, Dave đã điều chỉnh quy trình sản xuất để đảm bảo nồng độ cồn của kombucha thấp hơn giới hạn pháp lý của FDA là 0,5%.

Ngày nay, một lần nữa, đồ uống kombucha của GT’s Living Foods được bán tại các cửa hàng Whole Foods trên toàn quốc. Và đã mở rộng sang các chuỗi cửa hàng tạp hóa quốc gia khác như Safeway, Kroger, Target và Walmart, bán tại hơn 30.000 cửa hàng trên khắp nước Mỹ, GT’s Living Foods nói với CNBC Make It.

GT’s Living Foods cũng cho biết năm ngoái, công ty có dự định mở rộng việc kinh doanh ra nước ngoài tại các quốc gia như Vương quốc Anh, Hà Lan và Iceland. Công ty không tiết lộ số liệu doanh thu, nhưng theo báo cáo từ Forbes năm 2019, GT’s Living Foods có doanh thu hàng năm ước tính 275 triệu USD.

Dave tại nhà máy sản xuất kombucha của mình. Ảnh: GT’s Living Foods.

Cuộc chiến nước giải khát

Khẩu vị của người Mỹ đang chuyển từ soda có đường sang các lựa chọn lành mạnh hơn như nước khoáng có hương vị, hay kombucha. Và trên thị trường cũng dần xuất hiện những đối thủ trong lĩnh vực này.

Sau khi kiểm soát phần lớn thị phần kombucha ở Mỹ vào đầu những năm 2000, GT’s Living Foods vẫn giữ vị trí dẫn đầu thị trường, nhưng phải chia sẻ không gian với các công ty khởi nghiệp như Health-Ade. Cũng có trụ sở tại Los Angeles, Health-Ade được thành lập vào năm 2012 và hiện đang bán sản phẩm của mình tại hơn 26.000 cửa hàng.

Trong khi đó, người khổng lồ PepsiCo cũng có mặt ở thị trường kombucha, mua lại thương hiệu KeVita vào năm 2016 với giá khoảng 200 triệu USD. Coca-Cola cũng mua lại Công ty kombucha Organic & Raw Trading Co. của Úc vào năm 2018.

Dave bắt đầu đa dạng hóa sản phẩm sang các loại đồ uống khác. Ảnh: GT’s Living Foods.

Nhưng có vẻ Dave đi trước đối thủ cạnh tranh bằng cách phân nhánh sang các lĩnh vực thực phẩm bổ sung khác, sản xuất thêm các sản phẩm như đồ uống sủi bọt, sữa chua kefir và sữa dừa lên men.

Dave cho biết anh không quá lo lắng, mối quan tâm chính của anh là tạo ra kombucha tốt nhất. Và GT’s Living Foods vẫn sử dụng Scoby ban đầu mà cha mẹ anh nhận được từ bạn bè của họ.

“Kombucha là một câu chuyện hay. Bạn biết đấy, nó đã được tạo ra trong nhiều thế kỷ. Nó tồn tại trước khi tôi được sinh ra và chắc chắn sẽ tồn tại sau khi tôi rời khỏi hành tinh này”, Dave nói.