Vì sao con người mất 7 năm mà không thể hoàn thành được con đập này, nhưng hải ly chỉ mất 2 ngày?

Năm 2018, tại công viên tự nhiên Brdy ở Cộng hòa Séc, một kế hoạch khôi phục hệ sinh thái đất ngập nước bị tổn hại đã được đề ra. Ý tưởng ban đầu không có gì quá phức tạp, đó là chỉ cần xây dựng một con đập nhỏ, dẫn nước từ thiên nhiên trở lại khu vực, giúp khôi phục môi trường sống cho các loài thực vật và động vật thủy sinh, trong đó có nhiều loài có nguy cơ tuyệt chủng. Đây thực tế là một kế hoạch đơn giản, nhân văn và cần thiết, nhưng trớ trêu thay, dù đã được thông qua, nó vẫn không thể thực hiện suốt bảy năm trời chỉ vì những rào cản hành chính.

Theo quy định của địa phương, để xây dựng một con đập nhỏ, các nhà chức trách phải trải qua hàng loạt thủ tục phức tạp. Trước hết, cần có một cuộc khảo sát địa chất để đảm bảo địa điểm phù hợp, sau đó là đánh giá tác động môi trường nhằm xác định những ảnh hưởng của dự án đối với khu vực xung quanh. Tiếp theo là việc xem xét các tiêu chuẩn kỹ thuật và lập kế hoạch xây dựng sao cho đáp ứng các quy định hiện hành. Tuy nhiên, luật lệ không ngừng thay đổi, khiến quá trình thực hiện kéo dài vô tận. Mỗi lần có điều chỉnh trong quy định, một số bước phải được làm lại từ đầu. Trải qua bảy năm, đã có hơn 50 cuộc họp được tổ chức để thảo luận về dự án này, nhưng vẫn chưa có gì cụ thể được triển khai.

Trong khi con người vẫn còn đang bận rộn với hàng tá giấy tờ và cuộc họp thì một nhóm hải ly đã bất ngờ xuất hiện và âm thầm bắt tay vào công việc. Những sinh vật nhỏ bé này, ước tính khoảng sáu đến tám con, không cần bất kỳ sự chấp thuận nào, không phải nộp đơn xin phép hay chờ đợi hàng loạt chữ ký xác nhận. Chỉ trong vòng hai ngày, chúng đã hoàn thành một con đập bằng những vật liệu đơn giản như cành cây, đất và đá. Đáng kinh ngạc hơn, vị trí và cách thức mà chúng xây dựng đập gần như trùng khớp với bản thiết kế mà con người đã mất bảy năm để tranh luận.

Kết quả của công trình thiên nhiên này ngoài sức tưởng tượng. Chỉ sau một thời gian ngắn, hệ sinh thái đất ngập nước tại khu vực đã nhanh chóng phục hồi. Nước từ con đập của hải ly đã chảy về vùng trũng khô cằn, tạo ra một môi trường thuận lợi cho nhiều loài động thực vật. Điều mà con người mất gần một thập kỷ vẫn không làm được, hải ly lại hoàn thành một cách dễ dàng chỉ trong 48 giờ. Sau khi quan sát hiệu quả của con đập tự nhiên này, các nhà chức trách quyết định hủy bỏ kế hoạch xây dựng nhân tạo ban đầu. Không phải vì nó không còn cần thiết, mà bởi vì hải ly đã làm tất cả những gì mà con người mong muốn, thậm chí còn làm tốt hơn cả dự kiến.

Câu chuyện về những con hải ly ở Brdy không chỉ gây ngạc nhiên mà còn trở thành một ví dụ hài hước về sự chậm trễ trong bộ máy hành chính. Nhiều người không khỏi bật cười khi so sánh tốc độ làm việc của hải ly với con người, thậm chí còn đùa rằng nếu một dự án bị trì hoãn quá lâu, có lẽ nên nhờ đến sự trợ giúp của loài động vật này. Tuy nhiên, câu chuyện này cũng khiến không ít người phải suy ngẫm. Trong khi con người mải mê với những quy trình rườm rà, thiên nhiên đã chứng minh rằng đôi khi, cách tiếp cận đơn giản và trực tiếp lại là hiệu quả nhất.

Tất nhiên, hải ly không xây dựng con đập này để giúp con người giải quyết vấn đề hay để chứng minh điều gì. Chúng đơn giản chỉ làm điều đó vì nhu cầu sinh tồn của chính mình. Hải ly là một trong những kỹ sư xây dựng tài ba nhất trong thế giới động vật. Việc xây đập là bản năng của chúng, một chiến lược sinh tồn đã được hoàn thiện qua hàng triệu năm tiến hóa. Chúng không chỉ thay đổi dòng chảy của nước mà còn tạo ra những điều kiện lý tưởng để sinh sống. Đập của hải ly giúp làm chậm tốc độ dòng chảy, giữ nước trong khu vực trũng, tạo ra một vùng nước tĩnh lặng và ổn định. Đây là môi trường lý tưởng để chúng kiếm ăn, trú ẩn và nuôi con.

Một trong những lợi ích lớn nhất mà con đập mang lại cho hải ly là giúp bảo vệ tổ của chúng khỏi kẻ săn mồi. Hải ly thường xây tổ ở giữa vùng nước sâu, với lối vào được thiết kế nằm dưới mặt nước. Điều này khiến những loài động vật ăn thịt như cáo, gấu hay sói không thể tiếp cận dễ dàng. Tuy nhiên, nếu mực nước xuống thấp, lối vào tổ sẽ bị lộ ra, khiến chúng trở nên dễ tổn thương. Vì vậy, hải ly xây đập để duy trì mực nước ổn định, đảm bảo rằng lối vào tổ của chúng luôn được bảo vệ. Điều này giúp chúng có một môi trường sống an toàn và ít bị đe dọa hơn.

Không chỉ có lợi cho bản thân, những con đập do hải ly xây dựng còn mang lại nhiều lợi ích to lớn cho hệ sinh thái. Chúng giúp ngăn chặn xói mòn đất, giữ lại nguồn nước quý giá trong mùa khô và tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của nhiều loài động thực vật thủy sinh. Các nhà khoa học đã ghi nhận rằng những khu vực có sự hiện diện của hải ly thường có độ đa dạng sinh học cao hơn, với nhiều loài cá, côn trùng và thực vật cùng tồn tại trong một môi trường cân bằng.