Vì sao ‘via’ lại là món đặc sản của Facebooker Việt?

Người chạy quảng cáo rất sợ bị khóa chức năng chạy ads, do đó họ thường xuyên phải dùng đến via

Nếu là một người làm về marketing trên Facebook , hẳn nhiều người đã nghe đến khái niệm ‘via’. Đây là một thuật ngữ ám chỉ các tài khoản thật, bị hack và sử dụng bởi người khác để chạy quảng cáo hoặc làm bất cứ việc nào khác trên nền tảng mạng xã hội Facebook.

Không rõ ai là ‘ông tổ’ đã khai sinh ra khái niệm này, nhưng có một điều chắc chắn đây là thuật ngữ chỉ sử dụng ở Việt Nam. Bởi nếu dù dùng mọi cách để tìm kiếm về cụm từ này trên bất cứ công cụ tìm kiếm nào, người dùng sẽ chỉ thấy các kết quả trả về bằng tiếng Việt, không giống bất cứ nơi nào trên thế giới.

Thực tế, via là cách viết tắt của ‘verify information account’, nghĩa là các tài khoản Facebook đã được xác thực. Như vậy, khác với clone, tài khoản via chính là tài khoản của người dùng Facebook thật với thông tin đã được xác thực, bảo mật hai lớp, đăng ký số điện thoại, xác nhận chứng minh nhân dân hoặc các giấy tờ cá nhân khác.

Vậy via dùng để làm gì? 

Tùy từng giai đoạn và từng thời kỳ khác nhau (mà có thể sẽ không còn đúng sau thời điểm viết bài), via được sử dụng cho những mục đích khác nhau. Chẳng hạn, trước đây via được dùng để lừa gạt chuyển khoản, lấy thẻ cào điện thoại, dùng để tăng tương tác cho bài đăng. Thỉnh thoảng nếu bắt gặp bạn bè đang kêu gào việc bị hack nick, đó rất có thể nick họ đã bị biến thành via cho người khác dùng.

Ngày nay, mục đích sử dụng via như vậy không còn quá phổ biến, mà thay vào đó nó được sử dụng để chạy quảng cáo, bắt nguồn từ nhu cầu chạy vi phạm chính sách và bán hàng online rất lớn của người kinh doanh, đặc biệt trong mùa Covid-19 này. Điểm đặc trưng của các loại via này là, chủ sở hữu vẫn dùng Facebook như bình thường, còn kẻ gian chiếm đoạt được tài khoản thì âm thầm chạy quảng cáo. Nôm na, loại via này là một nick [ít nhất] hai chủ nhân.

Một thế giới ai cũng có thể là via

Để một nick trở thành via là điều rất dễ dàng. Ngoài những cách lộ mật khẩu thông thường, việc cấp quyền truy cập vào app, tham gia những trò chơi bói toán, xem sự thay đổi của bạn cách đây 10 năm đều có thể tạo ra nguy cơ lộ token dẫn tới việc bị mất quyền kiểm soát tài khoản Facebook.

Một nguy cơ nữa là chấp nhận cookie và để lộ thông tin này ra ngoài. Cookie là phương thức ghi nhớ thông tin trình duyệt để người dùng không phải nhập mật khẩu mỗi lần đăng nhập vào Facebook.

Với tình trạng lộ mật khẩu, mật khẩu dùng chung hay mật khẩu lỏng lẻo, ít quan tâm đến an toàn thông tin cá nhân như hiện nay, người dùng Việt Nam rất có thể cũng đang là một via của ai đó.

Tài khoản Facebook bị hack là nguồn cung cấp via dồi dào nhất hiện nay

Điều này khiến Facebook thường xuyên phải tạo ra các checkpoint để người dùng xác minh lại các hoạt động bất thường trên nick của họ và bắt người dùng đổi mật khẩu cũng như thoát đăng nhập ở tất cả các thiết bị. Việc làm này diễn ra bất cứ lúc nào, gây khó chịu nhưng sẽ loại bỏ phần nào việc trở thành via mà chủ nhân tài khoản Facebook không hề hay biết.

Ngoài ra, Facebook cũng cung cấp công cụ để gỡ bỏ quyền truy cập của app, nhằm tránh việc bị lộ token. Người dùng Facebook cũng không nên ham hố tham gia những game cờ bạc, đồi trụy đòi cấp quyền truy cập Facebook, bởi rất có thể bạn đang tiếp tay cho kẻ xấu biến nick bản thân thành via cổ, via uy tín.

Sôi động thị trường via

Với những cách chiếm đoạt tài khoản nói trên, kẻ gian có thể lấy được các thông tin (dù đã được mã hóa) nhưng xác định về tài khoản Facebook của bạn như thời gian tạo nick, tài khoản chính chủ, bảo mật hai lớp, email. Đến đây, tài khoản Facebook chính chủ tưởng chừng như vẫn hoạt động nhưng đã hoàn toàn thuộc về tay kẻ gian.

Via được người Việt rao bán công khai rộng rãi

Điều này là không chỉ đúng với các tài khoản Việt, mà là bất cứ tài khoản Facebook nào cũng có thể nằm trong tầm tấn công của kẻ gian. Vì vậy, thị trường bán via ở Việt Nam hết sức sôi động với đầy đủ các loại via từ Âu sang Á, từ cổ cho đến mới lập, từ ít cho đến hàng nghìn bạn bè, ngân sách chạy quảng cáo từ có giới hạn đến gần như không giới hạn…

Chỉ với vài nghìn đến vài chục nghìn, người mua sẽ có ngay một via ưng ý với quảng cáo là bảo hành, cam kết hỗ trợ trọn đời. Có thể thấy, đây là một thị trường tưởng vô hại mà nguy hại khôn lường. Bởi nếu Facebook không mạnh tay dẹp bỏ, via có thể trở thành 'di sản' toàn cầu, biến mạng xã hội này trở thành một vùng đất bát nháo nơi không ai là người thật với ngập tràn quảng cáo xấu độc.