Việt Nam: Từ "nhà máy" gia công phần mềm đến trung tâm đổi mới AI toàn cầu

Tại sự kiện Biztech 2025 diễn ra vào ngày 3/6/2025 tại TP. Hồ Chí Minh, ông Andy Phạm, Nhà sáng lập và CEO của Lunabase.ai - một startup AI tại Việt Nam - đã chia sẻ tầm nhìn đầy tham vọng: đưa Việt Nam từ vị thế một "nhà máy gia công mã nguồn" trở thành trung tâm đổi mới trí tuệ nhân tạo (AI) toàn cầu.

Trong bài tham luận "Việt Nam và Trí Tuệ Nhân Tạo Toàn Cầu: Ngã Rẽ hay Tiếp Bước?", ông không chỉ phác họa những tiềm năng đang có của Việt Nam trong cuộc cách mạng AI mà còn nhấn mạnh vai trò tiên phong của những công cụ, nền tảng AI do người Việt xây dựng, đang sẵn sàng định hình tương lai công nghệ với sự hỗ trợ của AI Agent.

Làn sóng AI toàn cầu, cơ hội không thể bỏ lỡ

Mở đầu bài tham luận, ông Andy Phạm đã khẳng định "Thị trường AI toàn cầu đang bùng nổ một cách mạnh mẽ". Theo Precedence Research, giá trị thị trường AI dự kiến đạt 757,6 tỷ USD vào năm 2025 và tăng vọt lên 3,68 nghìn tỷ USD vào năm 2034. Khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, nơi Việt Nam đóng vai trò quan trọng, được dự báo sẽ tăng trưởng với tốc độ CAGR 19,8%.

Mặt khác, Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển đổi số mạnh mẽ, với nền kinh tế số dự kiến đạt 52 tỷ USD vào năm 2025, chiếm hơn 20% GDP (theo VnEconomy). Nghị quyết số 57 do Tổng Bí thư Tô Lâm ký đã xác định chuyển đổi số là "Đổi Mới lần hai" - chìa khóa vàng cho thịnh vượng. Có thể nói, Việt Nam đang hội tụ đầy đủ các yếu tố từ tăng trưởng thị trường, chính sách hỗ trợ cho đến sự chú ý toàn cầu cho thấy đây không chỉ là cơ hội mà là nền tảng thiết yếu để Việt Nam xác định vị thế trong nền kinh tế số mới.

Bên cạnh đó ngành gia công phần mềm, thế mạnh lâu nay của Việt Nam, với quy mô xuất khẩu hơn 4,5 tỷ USD mỗi năm thông qua các công ty như FPT, TMA, và KMS Technology, nhờ vào lực lượng kỹ sư tài năng và hệ thống giáo dục tốt là một trong những điểm sáng khẳng định vị thế Việt Nam trên bản đồ công nghệ. Tuy nhiên, ông Andy Phạm cũng nhấn mạnh: "Nếu chỉ dừng lại ở gia công, Việt Nam sẽ bỏ lỡ cơ hội dẫn đầu. AI đang chuyển đổi cách làm từ viết mã thủ công sang giải pháp tự động và sở hữu trí tuệ".

"Với các nền tảng AI, lập trình viên Việt Nam có thể phát triển nhanh hơn, tái sử dụng mã, và tạo ra giá trị thay vì chỉ cung cấp dịch vụ. Đây chính là cơ hội để Việt Nam chuyển mình từ "nhà máy mã nguồn" thành đối tác đổi mới toàn cầu trong nền kinh tế AI" - Nhà sáng lập Lunabase.ai chia sẻ.

Vai trò thiết yếu của AI Agent

Đương nhiên để hiện thực hóa tầm nhìn này cần có một chiến lược bài bản, rõ ràng giúp Việt Nam gia nhập chuỗi giá trị AI toàn cầu. Theo đó, ông Andy Phạm chỉ ra ba tầng giá trị trong lộ trình bước vào nền kinh tế AI bao gồm: Ứng dụng (phần mềm, sản phẩm đầu cuối), Hạ tầng (trung tâm dữ liệu, nền tảng tính toán), Bán dẫn (vi xử lý, chip).

"Cơ hội ngắn hạn và rõ ràng nhất của chúng ta là tầng ứng dụng, nơi Việt Nam đã có thế mạnh về gia công và phát triển phần mềm" - ông cho biết. Điều này giúp chúng ta có thể tận dụng thế mạnh gia công phần mềm để phát triển các công cụ và giải pháp AI, tạo giá trị ngay lập tức từ đó trở thành nền tảng giúp tăng cường động lực cũng như định hình cho nền kinh tế AI.

Trong thực tế, để có thể tối ưu hóa chuỗi giá trị AI, ông Andy đề xuất Việt Nam cần làm chủ câu chuyện của mình với 3 thông điệp chiến lược bao gồm: phần mềm được xây dựng trong vài giờ, không phải vài tháng; công cụ AI giải quyết các vấn đề thực tế và khẳng định được nền tảng do Việt Nam xây dựng, sẵn sàng cho thị trường toàn cầu.

"Cơ hội của chúng ta nằm ở việc tận dụng AI Agent để chuyển đổi mô hình gia công" - ông Andy nhấn mạnh đồng thời đưa ra ví dụ về Lunabase.ai, với AI Agent như Luna AI, có khả năng tự động hóa đến 90% quy trình phát triển phần mềm - từ viết code, sửa lỗi, đến tạo sản phẩm hoàn chỉnh trong vài phút. Điều này giúp lập trình viên Việt Nam phát triển nhanh hơn, tái sử dụng mã nguồn, và tạo ra giá trị trí tuệ thay vì chỉ cung cấp dịch vụ.

Mặt khác, sự phát triển của những AI Agent như Lunabase.ai xây dựng lại giúp xóa bỏ rào cản của chuyển đổi số, góp phần đẩy nhanh tốc độ số hóa nền kinh tế Việt Nam. Một ví dụ chính là chế độ Autopilot của nền tảng này có khả năng biến yêu cầu kinh doanh bằng ngôn ngữ tự nhiên thành phần mềm hoạt động chỉ trong vài giờ, thay vì vài tháng như cách làm truyền thống.

Điều đặc đặc biệt ở đây chính là Luna AI có thể xử lý khối lượng công việc lớn, tự viết và sửa code, cho phép một kỹ sư làm được công việc của cả một đội. "Lúc này, AI Agent đóng vai trò thiết yếu, rút ngắn công việc hàng tháng xuống chỉ còn vài giờ" - ông Andy chia sẻ.

Nền tảng này đặc biệt có ý nghĩa với 5,5 triệu doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMB) tại Việt Nam, vốn thường gặp rào cản về chi phí, thời gian, và thiếu hụt kỹ sư công nghệ. Với Lunabase.ai, các SMB có thể số hóa quy trình - từ xây dựng cửa hàng thương mại điện tử đến tự động hóa vận hành - mà không cần đội ngũ kỹ thuật hay ngân sách lớn.

Bản thân người viết cũng đã được trải nghiệm Lunabase.ai ngay tại Biztech 2025 với việc xây dựng một website cho phép đặt phòng khách sạn trực tuyến bằng cách nhập địa điểm du lịch. Với các câu lệnh đơn giản bằng tiếng Việt, Luna AI có thể tự tạo dựng bộ khung bằng cách tham khảo các dữ liệu sẵn có đồng thời phân tích hướng đối tượng, nhu cầu một cách chi tiết và tạo ra phiên bản website cơ bản chỉ trong khoảng 10 phút.

Việc cần làm lúc này chỉ là chỉnh sửa trên các module sẵn có với giao diện trực quan, rất dễ dàng thao tác với ngay cả người không biết lập trình. Đây có thể sẽ là một hướng đi khá mới mẻ dành cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong việc xây dựng thương hiệu, website hoặc thậm chí cả thương mại điện tử với chi phí thấp và dễ dàng trong khâu xây dựng, quản lý.

Xây dựng thương hiệu "AI Made-in-Vietnam"

Như đã nói ở trên, để AI Việt Nam có thể kể câu chuyện chính mình thì việc có một thương hiệu "AI Made-in-Vietnam" là điều vô cùng cần thiết. Dựa trên ý tưởng này, ông Andy Phạm cũng kêu gọi những hành động nhằm hiện thực hóa tầm nhìn táo bạo trên. Trong đó, tập trung đẩy mạnh các cuộc thi về AI và phát triển nhân tài, khuyến khích thế hệ trẻ sáng tạo. Đồng thời thành lập các trung tâm nghiên cứu và phát triển đổi mới AI để thu hút đầu tư cũng như nhân tài. Ngoài ra tăng cường thế mạnh nền tảng xuất khẩu toàn cầu, xây dựng các giải pháp AI trong các ngành then chốt như y tế, giáo dục, và nông nghiệp, sẵn sàng cạnh tranh quốc tế.

"Nếu không hành động, Việt Nam có nguy cơ bị "khóa" trong các công việc biên lợi nhuận thấp, trong khi giá trị thực sở hữu trí tuệ và nền tảng công nghệ thuộc về các quốc gia như Ấn Độ hay Singapore. Chúng ta phải làm chủ câu chuyện của mình, hoặc chấp nhận bị bỏ lại phía sau" - ông Andy cảnh báo.

Bên cạnh đó, đánh giá về tiềm năng phát triển đến năm 2030, CEO của Lunabase.ai tự tin: Việt Nam có thể trở thành trung tâm AI khu vực với hơn 1.000 startup AI và hơn 10.000 kỹ sư AI được đào tạo mỗi năm. "Thông qua chuyển đổi số toàn quốc và gia công dựa trên AI, chúng ta chuyển từ mô hình tính giờ sang cung cấp giải pháp tự động hóa giàu tài sản trí tuệ" - ông Andy nhấn mạnh. Với sự hỗ trợ của AI Agent như Luna AI, Việt Nam có thể dẫn đầu chính sách và hạ tầng AI trong ASEAN, không chỉ tham gia mà còn định hình tương lai khu vực.