Xu hướng "tiền mặt biến mất" và câu chuyện những người loay hoay giấu tiền vào lò vi sóng

Bạn đã từng tin rằng “có tiền là có tất cả", nhưng tại Thuỵ Điển và Hà Lan nếu bạn đi ra ngoài đường với hàng đống tiền trong tay chưa chắc bạn đã mua được gì. Bởi tại đây, tiền mặt đang dần tiến tới bờ vực  “tuyệt chủng". Rất nhiều cửa hàng ở Thụy Điển không dùng tiền mặt khi thanh toán. Công ty viễn thông khổng lồ Telia với 86 cửa hàng trên toàn quốc đã ngừng nhận tiền mặt từ năm 2013. Xe buýt của nước này không chấp nhận tiền mặt từ hành khách trong nhiều năm qua.

“Tiền mặt biến mất" là cụm từ để chỉ việc tiền mặt không còn xuất hiện trong các giao dịch thương mại, mua bán trên thị trường, thay thế vào đó là các hình thức thanh toán điện tử, thanh toán di động. Nghiên cứu của công ty tài chính Moody's đã chỉ ra hệ thống thanh toán điện tử có tác động tích cực đến tăng trưởng kinh tế, cụ thể là GDP và tiêu dùng. Ngoài ra, các yếu tố tích cực khác như tăng sự an toàn trong giao dịch, giảm bớt các chi phí không cần thiết… khiến các quốc gia ngày càng khuyến khích việc không dùng tiền mặt.

Bạn đã từng tin rằng “có tiền là có tất cả", nhưng tại Thuỵ Điển và Hà Lan nếu bạn đi ra ngoài đường với hàng đống tiền trong tay chưa chắc bạn đã mua được gì. Bởi tại đây, tiền mặt đang dần tiến tới bờ vực  “tuyệt chủng". Rất nhiều cửa hàng ở Thụy Điển không dùng tiền mặt khi thanh toán. Công ty viễn thông khổng lồ Telia với 86 cửa hàng trên toàn quốc đã ngừng nhận tiền mặt từ năm 2013. Xe buýt của nước này không chấp nhận tiền mặt từ hành khách trong nhiều năm qua.

Người dân tại đây loay hoay với đống tiền mặt họ vẫn còn đang sở hữu, bởi khi gửi tiền mặt vào ngân hàng sẽ bị tính phí cao, mua bán ở ngoài thì ít nơi nhận thanh toán. 

Tại đây, ngay cả người bán báo rong cũng chấp nhận thanh toán điện tử và di động. Những người bán lẻ cho rằng dùng tiền mặt không an toàn, tốn thời gian bảo quản, mất quá nhiều chi phí khi giao dịch với ngân hàng. Trong khi đó, hình thức thanh toán không tiền mặt được họ mô tả: “an toàn" và “sạch hơn".

Nhiều người Hà Lan cho biết họ gần như không nhớ được lần cuối cùng họ sử dụng tiền mặt là bao giờ. Có thể ở nơi khác, “Cash is King" (tạm dịch: tiền mặt là vua) thì ở Hà Lan, tiền mặt đôi khi là một thứ cực kỳ vô nghĩa. Từ của hàng bán đồ ăn, hàng cắt tóc, cho đến cửa hàng thuốc, bãi đỗ xe… tất cả đều sử dụng thanh toán điện tử và thanh toán di động.

Marielle Groentjes - quản lý công ty cho thuê căn hộ Hoen Property Management BV tại Hà Lan chia sẻ với phóng viên BBC, công ty của ông gần như không nhận tiền mặt thanh toán. “Chúng tôi không thích để tiền trong văn phòng vì chúng không an toàn, chưa kể ngân hàng còn tính phí khi bạn gửi tiền mặt”. Khi cố thanh toán một chiếc bánh sandwich tại chuỗi cửa hàng bánh nổi tiếng Vlaams Broodhuys bằng tiền mặt, phóng viên BBC đã bị từ chối. Thậm chí, anh còn loay hoay không thể trả được tiền đỗ xe vì mọi nơi đều gần như không dùng tiền mặt.

Tuy gia nhập vào làn sóng “không tiền mặt" chậm hơn nhiều nước châu Âu, nhưng tại Mỹ sự phát triển của xu hướng này ngày một mạnh mẽ. Theo nghiên cứu của GATE (công ty chuyên về lĩnh vực thanh toán điện tử) và tổ chức nghiên cứu YouGov, cứ 1 trong 5 năm người Mỹ được hỏi cho biết họ tin rằng các khoản thanh toán của họ sẽ không còn phải dùng đến tiền mặt trong thời gian tới. 48% người Mỹ cho rằng một xã hội không tiền mặt sẽ xảy ra chỉ trong vòng 5 năm tới. Những người tham gia khảo sát cho biết, việc không dùng tiền mặt đã giúp cải thiện cuộc sống của họ hơn bởi các lý do sau đây: không lo làm rơi tiền và nạn trộm cắp; thoát khỏi nỗi ám ảnh đi mua sắm mà không mang đủ tiền; cải thiện tốc độ thanh toán; quản lý tiền dễ dàng hơn.

Sự phát triển của nền kinh tế không dùng tiền mặt không chỉ gói gọn ở một vài quốc gia phát triển mà đã trở thành làn sóng được ủng hộ tại mọi quốc gia trên thế giới. 

 Với người dân bình thường đó là bởi sự tiện lợi, an toàn, còn với chính phủ các nước, “không tiền mặt" còn có ý nghĩa nhiều hơn thế. Hàng năm các nước đều phải chi một số tiền khổng lồ cho việc in ấn, thay thế các đồng tiền cũ. Tại Mỹ, chi phí để in tiền ngày một tăng. Theo trang CNN Money, chi phí in mỗi tờ tiền Mỹ đã tăng 50% so với năm 2008. Thanh toán không dùng tiền mặt giúp cắt giảm được rất nhiều cho khâu in ấn tiền, bảo quản, vận chuyển tiền, tiết kiệm được số tiền khổng lồ cho ngân sách các nước. 

 Các chuyên gia kinh tế nhận định, việc dùng không tiền mặt mang lại lợi ích rõ ràng cho nền kinh tế. Đầu tiên là việc nâng cao hiệu quả thanh toán, đẩy mạnh tốc độ luân chuyển vốn, lưu thông hàng hoá. Giảm lượng tiền mặt trong nền kinh tế, sẽ giảm được các chi phí, nhân công không cần thiết. Dòng tiền luân chuyển nhanh hơn sẽ thúc đẩy quá trình sản xuất, tiêu thụ hàng hoá dễ dàng hơn. Đặc biệt, công tác quản lý của các công ty, doanh nghiệp cũng trở nên đơn giản hơn rất nhiều.

Thuỵ Điển, Anh, Canada, Mỹ, Hàn Quốc… được dự đoán sẽ sớm trở thành những đất nước không tiền mặt trong vòng một vài năm tới đây. Trung Quốc, Nhật Bản, Đức, Pháp, Australia, Nga… cũng đang tích cực đẩy mạnh tiến trình này. Không chỉ có các nước phát triển mới góp mặt trong bảng xếp hạng này, Somali - một nước cộng hòa tự tuyên bố ở Đông Phi, đối mặt với nạn mù chữ cao và có một nền kinh tế bị tàn phá bởi cuộc nội chiến cũng đang trên đà trở thành xã hội “không tiền mặt". Người dân ở đây gần như không dùng tiền mặt bởi theo họ nó quá “bất tiện", họ thanh toán mọi giao dịch hoàn toàn qua điện thoại. Tờ BBC nhận xét không có nhiều điều mà đất nước nhỏ bé Somali có thể tuyên bố với thế giới rằng họ đứng nhất nhưng với việc thanh toán không dùng tiền mặt thì họ hoàn toàn có thể.

Hòa cùng xu thế phát triển này, các nước Đông Nam Á như Singapore, Indonesia, Thái Lan, Maylaysia và Việt Nam đã có những động thái rõ rệt trong việc thúc đẩy các hình thức thanh toán di động để thay thế cho việc dùng tiền mặt.

Với lợi thế dân số trẻ, nhanh chóng thích nghi với công nghệ mới, thanh toán di động tại các nước Đông Nam Á đang trở thành một điểm sáng, có sức phát triển vượt bậc so với các quốc gia khác. Tại Việt Nam, thanh toán “một chạm" qua điện thoại trở nên phổ biến hơn kể từ tháng 9/2017 khi SamsungPay gia nhập thị trường thanh toán di động. Sau một năm gia nhập thị trường, Samsung Pay đã có hơn nửa triệu người đăng ký sử dụng ứng dụng này và gần một triệu lượt giao dịch thành công. Tại thời điểm hiện tại, Samsung Pay đã cho phép người dùng kết nối smartphone với 17 ngân hàng và 3 tổ chức tín dụng (Napas, Visa, Mastercard), chiếm 75% thị trường thẻ thanh toán nội địa. Quotes: Samsung hướng tới mục tiêu trong năm 2020 cứ 3 người dùng smartphone sẽ có 1 người sử dụng thanh toán di động. 

 Sự tiện lợi, dễ dàng tích hợp các loại thẻ ATM cùng các loại thẻ thành viên, giảm giá ngay trên ứng dụng Samsung Pay là điểm đặc biệt nổi trội của ứng dụng thanh toán này. Việc thanh toán vì vậy trở nên dễ dàng hơn rất nhiều khi người dùng chỉ cần “chạm" nhẹ với máy POS. Hình ảnh những bạn trẻ thảnh thơi ra phố chỉ với một chiếc điện thoại di động trên tay đang ngày càng trở nên phổ biến hơn.

Một điểm khiến Samsung Pay ghi dấu trên thị trường thanh toán di động đó là nhờ 3 lớp bảo mật đặc biệt: công nghệ Tokenization, Samsung KNOX và bảo mật bằng sinh trắc học (vân tin, mống mắt hoặc mã pin). Tokenization mã hoá các thông tin quan trọng trên thẻ như số thẻ, số CVC/CVV thành dãy token, không thể truy xuất được thông tin thẻ gốc. Bảo mật đạt tiêu chuẩn Bộ quốc phòng Mỹ, Samsung KNOX găn chặn mọi hành vi xâm nhập. Lớp cuối cùng, bảo mật bằng sinh trắc học nhằm đảm bảo giao dịch được thực hiện bởi chính chủ, đảm bảo không lộ thông tin vào tay kẻ xấu. Chương trình tích điểm sau khi thanh toán cùng với tính năng chuyển khoản miễn phí Samsung Pay Card khiến thanh toán di động nhận được nhiều điểm cộng trong mắt người dùng. Các khách hàng của Samsung Pay liên kết với ngân hàng Shinhan có thể chuyển tiền đến các tài khoản ngân hàng khác hoàn toàn miễn phí, ngay cả trong ngày nghỉ hay khi đi công tác nước ngoài. 

Với một nền kinh tế đang phát triển và năng đông như Việt Nam, sự đơn giản, tiện lợi luôn được đặt lên hàng đầu. Đây là cơ hội và tiềm năng rất lớn để các hình thức thanh toán di động dễ dàng tiếp cận với người dân, thay đổi thói quen mua bán hiện tại. Trong tương lai gần, một xã hội không tiền mặt sẽ sớm xuất hiện tại Việt Nam, thúc đẩy sự phát triển toàn nền kinh tế. Trong đó, sự đóng góp của các ứng dụng thanh toán di động như Samsung Pay đóng vai trò ý nghĩa then chốt trong thời điểm dịch chuyển này.