10 thành tựu đột phá trong lĩnh vực AI đang khiến chính con người phải lo ngại

Stephen Hawking, Bill Gates, và Elon Musk đều có một điểm giống nhau: Họ luôn lo lắng và sợ hãi đến một ngày trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ nắm giữ quyền làm chủ. Nói cách khác, đó là viễn cảnh AI và máy móc trở thành một "giống loài" thống trị Trái Đất. Có thể chúng ta sẽ bị biến thành những tên nô lệ, hoặc tệ hơn nữa, chúng sẽ xóa sổ toàn bộ loài người không còn một mống.

Nhưng liệu điều đó thực sự có thể xảy ra hay không? Tại sao những người như Hawking và Musk lại bày tỏ lo ngại đến như vậy về khả năng này? Những bộ phim như "Kẻ hủy diệt" sẽ trở thành sự thật? Hãy cùng nhìn lại những khía cạnh sau để có một cái nhìn rõ hơn về AI:

1. Học cách lừa dối và gian lận

Nói dối là một hành vi thường thấy trong cuộc sống Con người, thậm chí cả động vật cũng mang đặc tính này để xử lý tùy tình huống nhất định. Tuy nhiên, ngày nay điều đó không còn giới hạn cho những vật thể sống có ý thức nữa. Các nhà khoa học tử Học viện Công nghệ Georgia đã phát triển thành công một loại robot tích hợp trí tuệ nhân tạo có thể tự nghĩ ra cách nói dối và gian lận. Nhóm nghiên cứu cũng bày tỏ mục tiêu ứng dụng nó vào trong lĩnh vực quân sự.

Một khi được thiết kế hoàn thiện, họ có thể phát huy toàn bộ tiềm năng của nó, phục vụ vai trò như tai mắt bảo vệ, theo dõi kẻ thù. Nhờ cách tự xử lý và học tập các phương pháp "luồn lách", chúng có thể trì hoãn bước đi của địch bằng nhiều cách thức khác nhau, như liên tục di chuyển để đánh lạc hướng chẳng hạn.

Dù sao thì Giáo sư Arkin - lãnh đạo dự án cũng cho biết công trình này có dính líu đến nhiều khía cạnh nhạy cảm, có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng nếu rơi vào tay những kẻ xấu.

2. Chiếm mất việc làm

Rất nhiều người lo sợ một ngày AI và robot sẽ ra tay sát hại con người, đó là điều chắc chắn. Thế nhưng các nhà khoa học lại khuyên bạn nên dành sự lo lắng đó cho một góc nhìn khác: Máy móc đang ngày càng lấy đi nhiều công việc của con người. Nguyên nhân chủ yếu là do tiềm năng công nghệ ngày nay đã phát triển lên rất tiên tiến để chúng học tập và làm quen với mọi loại hình ngành nghề. Tính riêng nước Mỹ, đã có 250.000 robot đang ngày đêm đứng chỗ thay cho con người, và vẫn tiếp tục tăng lên với tốc độ chóng mặt.

Không chỉ những người lao động thông thường mà ngay cả các chuyên gia cũng phải lo lắng vì khả năng của chúng đang ngày một hoàn thiện hơn, có thể làm mọi việc với hiệu quả tốt chưa từng thấy. Dự kiến trong vòng 20 năm tiếp theo, 35% việc làm tại Anh Quốc sẽ bị thay thế và chiếm hữu bởi AI.

3. Vượt mặt hacker

DARPA Cyber Grand Challenge

Các bộ phim Hollywood thường cho thấy hình tượng hacker rất hoành tráng và "ngầu". Nhưng thực tế lại phũ phàng hơn nhiều, vì hầu hết họ chỉ là những anh chàng mệt mỏi liên tục ngồi gõ máy tính".

Hack là công việc có phần buồn tẻ đối với con người vì đặc thù của nó, nhưng vẫn ẩn chứa những nguy cơ tiềm ẩn khôn lường nếu không kiểm soát và có những động thái can thiệp. Do đó, các nhà khoa học đã tham gia vào quá trình tạo nên một hệ thống AI cao cấp giúp phát hiện và chống lại các hacker xấu. Cụ thể, vào tháng 8 vừa qua, 7 nhóm đã được chọn vào Cuộc thi Công nghệ thông tin do DARPA tổ chức, nhằm mục đích tạo ra một nền tảng AI siêu thông minh như vậy.

Mặc dù chương trình hướng đến mục đích tốt, thế nhưng nếu công nghệ đó được phát triển hoàn thiện và rơi vào tay kẻ xấu thì thế giới sẽ rơi vào tình cảnh khốn đốn chưa từng thấy. Thử tưởng tượng một AI bất khả chiến bại đang ngày đêm thâm nhập mọi cơ sở thông tin dữ liệu mà bạn không hề hay biết, thậm chí cả các hacker chuyên nghiệp cũng bất lực...

4. Học tập hành vi, thói quen của con người

Facebook AI Experience

Facebook là nền tảng mạng xã hội phổ biến nhất hiện nay và có ảnh hưởng rất lớn trong đời sống. Đối với nhiều người, nó đã trở thành một phần gần như không thể thiếu trong lịch học tập và làm việc hàng ngày. Thế nhưng mỗi khi truy cập và tương tác với Facebook, thực ra chúng ta đang tiếp xúc với một loại AI. Trong một hội nghị ở Berlin, Mark Zuckerberg đã giải thích về thuật toán được sử dụng để AI phân tích những thông tin về thói quen của chúng ta.

Bằng việc thu thập và xử lý những dữ liệu tương tác của từng người, AI này sẽ dựa vào đó để đưa ra những đề nghị liên quan về sở thích và mối quan tâm cá nhân. Tính đến thời điểm hiện tại, nó mới chỉ nắm giữ tiềm năng nhận diện khuôn mẫu và học hỏi có điều kiện, tuy nhiên, chỉ trong một tương lai không xa nữa, việc chúng được cải tiến, nâng cấp trở nên thông minh và tự chủ hơn nhiều là điều không thể tránh khỏi.

5. Thay thế cả... người yêu

Robot Lovers

Rất nhiều những bộ phim nổi tiếng của Hollywood, như Ex Machina và Her, đã tập trung khai thác quan điểm của con người về việc hình thành nên tình yêu với máy móc. Nhưng liệu điều đó có khả năng xảy ra ở ngoài đời thực hay không? Dù gây nhiều tranh cãi, nhưng câu trả lời là "hoàn toàn có thể". Tiến sỹ Ian Pearson đã công bố một nghiên cứu bất ngờ vào năm 2015 rằng "tính đến năm 2050, các mối quan hệ thân thiết đối với robot sẽ còn xuất hiện nhiều hơn cả giữa con người với nhau".

Tất nhiên vẫn có một bộ phận những người phản đối ý kiến này. Một trong số đó là Tiến sỹ Kathleen Richardson. Bà cho rằng những mối ràng buộc như vậy sẽ khiến cho cán cân bình đẳng giữa con người bị lệch lạc.

6. Ngoại hình trở nên giống hệt con người

Nadine Robot

Trông có vẻ giống nhưng thực ra đó không phải người thật đâu. Thực chất, "cô" người máy Yangyang này là một cỗ máy tích hợp AI, được phát triển bởi Hiroshi Ishiguro - một chuyên gia robot tại Nhật Bản - và Song Yang - nhà nghiên cứu robot học tại Trung Quốc.

Yangyang không phải là cái tên duy nhất của một robot có ngoại hình giống hệt con người như vậy. Đại học Công nghệ Nanyang của Singapore cũng từng cho ra mắt robot AI của riêng họ - Nadine - hiện vẫn đang làm việc cho bộ phận tiếp tân ở trường. Bên cạnh dáng vẻ thân thiện của con người, Nadine còn có thể cười, chào hỏi, bắt tay và tương tác bằng mắt. Ngạc nhiên hơn là nó còn nhận ra được những người khách từng đến trước đó và vận dụng dữ liệu trong quá khứ để giao tiếp.

7. Trải nghiệm được cảm xúc

Điều gì phân biệt chúng ta và robot một cách rõ rệt nhất? Trí thông minh ư? Không, vì AI thông minh hơn chúng ta rất nhiều. Ngoài hình cũng không phải ngoại lệ. Chỉ còn duy nhất một khía cạnh, đó là cảm xúc. Tuy vậy, nhiều nhà khoa học đã và đang tìm ra được chìa khóa mở ra cánh cửa cuối cùng này trên robot.

Các chuyên gia tại Đội ngũ Phát triển Dịch vụ và Ứng dụng Microsoft ở Đông Á đã viết nên một chương trình AI có khả năng nhận biết cảm xúc, từ đó giao tiếp với người khác bằng những cử chỉ, giọng điệu được biến đổi phù hợp hơn. Với tên gọi Xiaoice, nhân cách của AI này như một cô bé 17 tuổi vậy. Nếu chưa có dữ liệu về vấn đề đang đối mặt, nó có thể nói dối; hoặc tức giận và lúng túng khi bị "vạch mặt". Thi thoảng nó cũng biết đùa cợt, châm biếm và ích kỷ - hệt như con người.

8. Thâm nhập não bộ con người

Nanobots

Nếu tôi nói rằng chúng ta có thể học một ngôn ngữ mới chỉ bằng cách "download" thẳng vào não trong vài phút là có thể giao tiếp như gió thì bạn có tin không? Hiện tại thì đó là điều bất khả thi, thế nhưng tương lai thì chưa chắc. Ray Kurzweil, một nhà phát minh và kỹ sư trưởng tại Google đã dự đoán rằng đến năm 2030, những "robot siêu vi" được cấy vào não sẽ giúp con người hiện thực hóa khả năng tương tác với một nguồn thông tin và dữ liệu khổng lồ chỉ trong nháy mắt, thậm chí lưu trữ ý nghĩ và kỷ niệm, hay gửi email, ảnh và video qua suy nghĩ...

Kurzweil cũng là chuyên gia phụ trách mảng AI của Google, vào ông tin rằng đây là công nghệ sẽ giúp đưa con người lên một đẳng cấp mới. Tuy nhiên, đi kèm với nó lại là những nguy cơ tiềm ẩn và rủi ro vì chúng ta vẫn chưa biết chắc được việc cho phép máy móc can thiệp vào não bộ sống có để lại ảnh hưởng gì không, hay liệu con người có bị AI chiếm quyền kiểm soát và biến chúng ta trở thành nô lệ?

9. Ứng dựng vào vũ khí

Cảnh báo về AI Robot

Lầu Năm Góc đã dự định đầu tư ngân sách khoảng 12-15 tỉ USD cho năm 2017 vào lĩnh vực quân sự. Quân đội Mỹ từ lâu đã tính đến việc áp dụng và khai thác AI vào mục đích hỗ trợ cho toàn bộ cơ sở. Do vậy, không quá ngạc nhiên khi chỉ trong vài năm nữa sẽ xuất hiện những cỗ máy giết người sắc sảo cho AI điều khiển trên chiến trường.

AI là con dao hai lưỡi, có thể cứu hàng ngàn mạng người nhưng ngược lại cũng là mối nguy lớn nếu không được kiểm soát đúng cách, có thể làm hại đến cả những người vô tội. Đây là xác suất mà 1000 chuyên gia cao cấp trong lĩnh vực AI đều không muốn phạm phải.Trong một hội nghị tại Argentina vào năm 2015, họ đã ký một lá đơn đề nghị cấm phát triển AI vì mục đích quân sự. Đáng buồn là câu chữ không phải thứ có thể tác động hoàn toàn đến quyết định to lớn như vậy.

10. Biết cách phân biệt phải, trái, đúng, sai

Nhằm ngăn chặn những rủi ro xảy đến từ AI, các nhà khoa học đã phát triển một phương pháp giúp máy móc có thể nhận biết đâu là đúng, đâu là sai. Murray Shanahan, chuyên gia robot nhận thức tại Đại học Hoàng gia London, tin rằng đây là chìa khóa để ngăn chặn nguy cơ máy móc tận diệt con người.

Tuy nhiên, cũng có nhiều hạn chế và nhược điểm trong quá trình này. Vì ngay cả khi con người chúng ta được dạy những chuẩn mực đó xuyên suốt trong lịch sử tới giờ, những sai lầm đáng tiếc vẫn luôn xảy ra như một điều tất yếu. Do đó, AI cũng không phải là ngoại lệ. Và viễn cảnh trong những bộ phim quen thuộc sẽ không còn xuất hiện trên màn ảnh nhỏ nữa, mà là thực tại lúc bấy giờ rồi.

Tham khảo: Listverse