20 năm sống sót diệu kỳ của Microsoft tại Trung Quốc: Hệ điều hành Windows chiếm hơn 80% thị phần, kiểm duyệt công cụ nghiêm ngặt hơn cả công ty nội địa

Theo nghiên cứu mới từ Citizen Lab, Đại học Toronto, các quy định kiểm duyệt đối với Bing ở Trung Quốc vô cùng nghiêm ngặt. Microsoft kiểm duyệt kết quả dịch thuật Bing nhiều hơn cả các dịch vụ hàng đầu Trung Quốc, bao gồm Baidu Translate và Tencent Machine Translation.

Bing trước đó đã trở thành dịch vụ dịch thuật và tìm kiếm nước ngoài lớn duy nhất có mặt ở Trung Quốc sau khi Google rút khỏi thị trường này vào năm 2010.

“Trong thử nghiệm của chúng tôi, Bing luôn kiểm duyệt toàn bộ đầu ra”, Jeffrey Knockel, cộng tác viên nghiên cứu cấp cao tại Citizen Lab, nói với Rest of World.

Báo cáo của Citizen Lab năm ngoái cho thấy bên cạnh dịch vụ dịch thuật của Bing, công cụ tìm kiếm có trụ sở tại Trung Quốc cũng kiểm duyệt rộng rãi hơn dịch vụ của các công ty nội địa. Knockel cho biết các hoạt động này của Microsoft có thể “làm tổn hại khả năng giao tiếp của mọi người với toàn bộ nhân khẩu học”.

Microsoft đã hoạt động ở Trung Quốc hơn 20 năm; hệ điều hành Windows đã chiếm hơn 80% thị phần trong nước. Theo Statcounter, Baidu dẫn đầu là công cụ tìm kiếm phổ biến nhất Trung Quốc với hơn 50% thị phần, trong khi Bing chiếm khoảng 25%. Cả hai dịch vụ đều tích hợp dịch vụ dịch thuật vào nền tảng tìm kiếm.

Các phát hiện của Citizen Lab có thể sẽ khiến các nhà hoạch định chính sách Mỹ giám sát chặt chẽ hoạt động của Microsoft tại Trung Quốc. Trước đó, đại diện Microsoft cũng thừa nhận xu hướng “lọc quá mức” các kết quả tìm kiếm ở Trung Quốc. Thượng nghị sĩ Mỹ Mark Warner từng kêu gọi rút Bing khỏi Trung Quốc.

Gần đây, chủ tịch Microsoft Brad Smith đã tham gia phiên điều trần quốc hội Mỹ để giải quyết những cáo buộc có liên quan đến việc Trung Quốc truy cập vào các email liên bang do Microsoft lưu trữ. Smith nói với ủy ban An ninh Nội địa rằng công ty đã từ chối yêu cầu bàn giao dữ liệu trước đây của chính phủ Trung Quốc.

Nghiên cứu của Citizen Lab là nghiên cứu đầu tiên so sánh mức độ kiểm duyệt giữa các dịch vụ phần mềm dịch tự động dành cho người dùng Trung Quốc. Bản dịch trực tuyến từ lâu đã phải tuân theo luật quản lý xuất bản văn bản, bao gồm luật năm 1997 về bảo vệ mạng máy tính có “kết nối quốc tế” và Luật An ninh mạng năm 2017, trong đó làm rõ trách nhiệm của các nhà khai thác mạng Trung Quốc trong việc tuân thủ luật an ninh quốc gia.

Microsoft từ lâu đã giữ vững quan điểm rằng việc rút các dịch vụ internet của mình ra khỏi Trung Quốc sẽ khiến người dân mất đi “một cách giao tiếp quan trọng”.

Bing là dịch vụ dịch thuật duy nhất có trụ sở tại Trung Quốc liên tục tạo ra các kết quả trống. Các bản dịch từ Baidu, Tencent và NetEase âm thầm bỏ qua các câu nhạy cảm. Cách tiếp cận của Microsoft phản ánh chính sách của công ty trên công cụ tìm kiếm Bing. Báo cáo của Citizen Lab vào năm 2023 cho thấy Bing tiến xa hơn trong việc kiểm duyệt so với các công cụ tìm kiếm lớn của Trung Quốc.

“Bing kiểm duyệt quá mức so với các công ty công nghệ Trung Quốc. Microsoft dường như không muốn dành nhiều thời gian vào việc phát triển các quy tắc kiểm duyệt như các đối thủ cạnh tranh”, Knockel nói. “Mặt khác, khi nói đến các bản dịch, Bing được cho là minh bạch hơn về việc kiểm duyệt”.

Benjamin Fung, giáo sư Đại học McGill kiêm chuyên gia về AI và công nghệ an ninh mạng, cho biết Microsoft dường như đang chơi trò an toàn để tránh phản ứng dữ dội của chính phủ Trung Quốc.

“Họ không cần phải phát hiện chính xác cụm từ nào là nhạy cảm. Phần mềm chỉ cần đưa ra quyết định dịch hay không dịch”, Fung nói với Rest of World và cho biết, các công ty Trung Quốc có khả năng truy cập vào nhiều dữ liệu tiếng Trung cho phép kiểm duyệt chính xác hơn. Họ cũng có thể phải đối mặt với nguy cơ “chọc giận khách hàng tại thị trường chính của họ” với những bản dịch không đầy đủ.

Bất chấp sự giám sát chính trị ngày càng cao, Microsoft gần đây mở rộng hoạt động kiểm duyệt ở Trung Quốc.

“Hiện tại, có rất nhiều sự giám sát từ Mỹ đối với các công ty như Microsoft. Đồng thời, chính phủ Trung Quốc cũng đang gây áp lực nhiều hơn lên việc kiểm soát nội dung của các công ty nước ngoài”, Samm Sacks, thành viên cấp cao tại Trung tâm Paul Tsai Trung Quốc, cho biết. “Microsoft đã tính toán rằng đó là điều họ phải làm để có thể ở lại Trung Quốc”.

Các công ty Internet Mỹ từ lâu đã phải chật vật hoạt động ở Trung Quốc. Sau khi thỏa hiệp các vấn đề kiểm duyệt để duy trì khả năng tiếp cận thị trường khổng lồ, Google và Yahoo! vẫn đành chấp nhận ngừng vận hành công cụ tìm kiếm của mình. Facebook, Snapchat và X (trước đây là Twitter) cũng không khả dụng.

Trong khi đó, Microsoft, tuân thủ các yêu cầu kiểm duyệt chặt chẽ của Bắc Kinh, vẫn thuận lợi duy trì phiên bản địa phương của Bing kể từ năm 2009. Người đồng sáng lập Bill Gates từ lâu đã ủng hộ việc hợp tác chặt chẽ với Trung Quốc nhằm khuyến khích đổi mới trong lĩnh vực y tế và khoa học, đồng thời bác bỏ những lo ngại xoay quanh vấn đề kiểm duyệt. Gates rời khỏi hội đồng quản trị Microsoft vào năm 2020 song vẫn tiếp tục ghé thăm Trung Quốc và gặp Chủ tịch Tập Cận Bình vào tháng 6 năm 2023. Trong cuộc gặp, ông Gates còn được gọi với cái tên ‘Người bạn cũ’.

Satya Nadella, Giám đốc điều hành của Microsoft trong thập kỷ qua đã lặp lại quan điểm của Gates về lợi ích của việc cung cấp dịch vụ Internet ngay tại những thị trường ‘khó tính’ nhất. Được biết trong năm 2020, Trung Quốc chỉ chiếm 1,8% doanh số toàn cầu của Microsoft.

Theo công cụ theo dõi dữ liệu StatCounter, Bing đã vượt qua Baidu, công ty dẫn đầu thị trường nói chung, để trở thành công cụ tìm kiếm trên máy tính để bàn hàng đầu trong khoảng thời gian 5 tháng vào năm 2023. Thành tích một lần nữa được lặp lại vào tháng 1 năm nay.

Ngoài mảng dịch thuật và tìm kiếm, Microsoft đã thiết lập quan hệ đối tác với hàng chục nghìn công ty Trung Quốc trong các lĩnh vực bán lẻ, sản xuất, chăm sóc sức khỏe, ô tô và năng lượng. Các hoạt động tại địa phương chính là một trong những cách giúp gã khổng lồ này tuyển dụng nhân tài cũng như đạt được một số mục đích nhất định.

Theo: Rest of World, The New York Times