Ấn Độ vừa công bố dự án Internet Banking cực kỳ tham vọng mà kể cả các cường quốc cũng chưa dám nghĩ tới

Tuy nhiên, vấn đề lớn nhất là ở chỗ với 1,2 tỷ dân mà nhiều người trong số đó thậm chí còn chưa bao giờ tiếp xúc với ngân hàng hay mở tài khoản riêng, Ấn Độ sẽ làm gì để người dân chi trả cho nhau bằng thanh toán điện tử?

Câu trả lời chính là Unified Payment Interface (UPI - Giao diện thanh toán đồng nhất) do chính phủ Ấn Độ khởi xướng. Ra mắt vào thứ Hai vừa qua, dự án được giới thiệu sẽ là một hệ thống khổng lồ giúp cho việc chuyển và nhận tiền trở nên dễ dàng như gửi email hay tin nhắn SMS.

Mục tiêu của dự án là phủ sóng dịch vụ ngân hàng điện tử tới toàn dân, kể cả những người nghèo hay sống trong khu vực bất ổn. Dự án được ngân hàng trung ương Ấn Độ chống lưng và thiết lập liên kết với hệ thống các ngân hàng bán lẻ trên cả nước. Hiện chính phủ đang rất tin tưởng vào thành công của dự án vì UPI được xây dựng trên nền tảng của Aadhaar – dự án Chứng minh nhân dân bằng Sinh trắc học thậm chí còn tham vọng hơn.

Hiện tại, Ấn Độ đang nỗ lực biến mục tiêu mỗi người dân đều sở hữu một mã chứng minh nhân dân 12 số biểu thị các đặc điểm nhận dạng như tròng mắt, vân tay hay biểu cảm gương mặt thành hiện thực. Mới tuần trước, Aadhaar đã cán mốc 1 tỷ người đăng ký. Với dữ liệu của 80% dân số cả nước từ Aadhaar, dự án thanh toán điện tử UPI chắc chắn đã có bước đệm vững chãi để phát triển.

Theo lời tỷ phú Vinod Khosla, nhà đầu tư và cũng là đồng sáng lập hãng công nghệ Sun Microsystems, dự án UPI sẽ mang ngân hàng điện tử đến với những khu vực ngân hàng dường như không tồn tại. Hiện vườn ươm khởi nghiệp Khosla Labs của ông cũng đang đầu tư vào startup Novopay với sản phẩm ngân hàng điện tử trên smartphone tại 44.000 cửa hàng tiện lợi trên khắp cả nước.

Theo số liệu của công ty kiểm toán PwC, có hơn 223 triệu người Ấn Độ chưa từng đến ngân hàng hoặc không có tiền trong tài khoản. Theo số liệu từ Ngân hàng dự trữ Ấn Độ, ngay cả khi là nước đông dân thứ hai trên thế giới, Ấn Độ cũng mới chỉ có khoảng 23 triệu người dùng thẻ tín dụng.

Trên thực tế, trước Ấn Độ, Kenya cũng đã từng áp dụng thành công dự án tương tự. Ra đời từ năm 2007, hệ thống M-PESA của Safaricom cho phép người dân gửi và nhận tiền qua điện thoại. Và thật ấn tượng và có tới 22 triệu người (một nửa dân số Kenya) đã sử dụng dịch vụ này. Hệ thống của Ấn Độ được thiết kế ở có thể hoạt động được ở mức cơ bản với giao dịch được chuyển qua điện thoại, ngân hàng hay các mạng liên kết khác.

Những điều trên cũng cho thấy ngân hàng điện tử có rất nhiều tiềm năng. Là thị trường smartphone tăng trưởng nhanh nhất thế giới, Ấn Độ được dự đoán sẽ có gấp đôi lượng người dùng smartphone trong vài năm tới, từ mức 220 triệu người hiện tại. Không còn lâu nữa người dân Ấn Độ sẽ chỉ cần một số điện thoại, một mã chứng minh thư Aadhaar và một địa chỉ thanh toán ảo là có thể thoải mái gửi và nhận tiền nhanh chóng.

Theo lời Nandan Nilekani, phụ trách thúc đẩy dự án Aadhaar và cũng từng là cố vấn cho nhiều ngân hàng về việc đưa các cổng thanh toán mới vào hoạt động thì “Hệ thống này được kỳ vọng sẽ đưa Ấn Độ nhảy vọt qua cả giai đoạn thanh toán bằng máy tính và thẻ tín dụng để trở thành nền kinh tế thanh toán trên điện thoại, thúc đẩy thương mại điện tử cũng như các dịch vụ tài chính khác”.

Tỷ phú Vinod Khosla

Thách thức lớn nhất có lẽ sẽ là kinh phí. Để hệ thống tiên tiến này có thể phổ biến rộng rãi trong toàn dân, chi phí giao dịch sẽ phải ở mức cực thấp do thu nhập trung bình của người dân Ấn Độ chỉ rơi vào khoảng 300 USD/tháng. Trong khi những người ủng hộ dự án tin là chi phí giao dịch chắc chắn sẽ giảm đi đáng kể, những người tỏ ra hoài nghi với UPI cho rằng các ngân hàng sẽ phải giữ phí giao dịch ở mức chấp nhận được. Theo Akanksha Sharma, chuyên viên phân tích của công ty GSMA Intelligence thì “Sự thành bại của dự án sẽ phụ thuộc vào mạng lưới hợp tác giữa các ngân hàng, các startup, trải nghiệm người dùng và hiểu biết về công nghệ của người dân”.

Srikanth Nadhamuni, CEO của Khosla Labs nhận định cách tốt nhất để đánh giá về dự án là so sánh nó với việc dầu gội đầu lần đầu được ra mắt ở Ấn Độ ra sao. Vài thập kỷ trước, hầu hết người dân không có đủ tiền chi trả cả một lọ dầu gội. Chính vì vậy, Unilever, P&G và các công ty khác đã bán sản phẩm của họ theo các túi nhỏ để ai cũng có thể mua, mở đường cho sự phổ cập của các sản phẩm giặt tẩy hay kem đánh răng tới các vùng nông thôn nghèo. Nadhamuni chắn chắn rằng hệ thống thanh toán điện tử này sẽ trở nên rẻ và được sử dụng trên diện rộng như một “cuộc cách mạng dầu gội trong ngành tài chính”.

Flipkart, hãng bán lẻ trực tuyến lớn nhất Ấn Độ cũng đang bắt đầu nhập cuộc. Ông lớn thương mại điện tử này đã mua lại PhonePe, startup cung cấp ứng dụng điện thoại dựa trên hệ thống UPI. Ứng dụng của PhonePe sẽ cho phép khách hàng trả tiền thức ăn hay nhận lương theo ngày và giúp các công nhân nhập cư gửi tiền về nhà nhanh chóng thuận tiện chỉ với một số điện thoại.

Binny Bansal, đồng sáng lập Flipkart nhận định: “UPI có tiềm năng to lớn thay đổi hoàn toàn cục diện hệ thống thanh toán hiện nay của Ấn Độ”.

Tham khảo Bloomberg