Báo uy tín của Anh chỉ trích YouTube sau vụ Momo: "Hệ thống này sinh ra để kiếm tiền và views, không phải để giáo dục trẻ em"

*Lược dịch từ bài viết của Keza MacDonald, biên tập viên báo The Guardian

Những ngày qua, mạng xã hội rần rần câu chuyện về một con rối kỳ quái thoát ẩn thoắt hiện trong những tin nhắn điện thoại của trẻ em và thậm chí còn lọt vào những đoạn video trên YouTube, đưa ra những "lời khuyên" khiến những đứa trẻ ngây ngô tự làm đau chính mình, cũng như kích động những hành vi bạo lực. "Thử thách Momo" hoá ra cũng chỉ là một trò bịp bợm - một câu chuyện gây sốc được lèo lái bởi một hình ảnh đáng sợ cùng nỗi lo lắng của các bậc phụ huynh về sự an toàn của trẻ em khi tham gia mạng Internet.

Thực tế trên YouTube Kids, đã có nhiều video với những "lời khuyên, hướng dẫn" tự tử được ghép vào những bộ phim hoạt hình ngây ngô như một kiểu đùa giỡn ác ý - chúng chỉ không có sự hiện diện của Momo mà thôi. Các bậc phụ huynh đã phát hiện ra chúng trước đó; bác sỹ nhi khoa người Mỹ Free Hess đã ghi lại và nghiên cứu một đoạn video như vậy trên pedimom.com. Và đó mới chỉ là phần nổi của cả một tảng băng trôi chứa bên trong những nội dung không phù hợp trên nền tảng video của Google, ngay cả khi đó là phiên bản được cho là đã có tinh chỉnh phù hợp với trẻ em.

YouTube có vẻ như đã chiến đấu với những video phản cảm trong nhiều năm trời, nhưng chỉ khi tác giả James Bridle đăng tải vấn đề này lên trang Medium của anh vào năm 2017, người ta mới bắt đầu chú ý nhiều hơn đến việc đó, và làm bùng lên một vài câu chuyện về vô số những nội dung kinh dị có thể tìm thấy trong ứng dụng YouTube Kids. Những video kinh dị về chú lớn Peppa Pig đi khám răng, hay chuột Mickey bị tra tấn xuất hiện rõ ràng trong các kết quả tìm kiếm. Những đoạn video gợi dục kỳ quái về các nàng công chúa Disney tồn tại nhan nhản, chỉ đợi người dùng tìm kiếm. Chưa hết, nhiều kênh gắn mác "xem trong gia đình" nhưng chứa đầy nội dung phản cảm, với những đứa trẻ bị xâm phạm hay hét lên trong kinh hãi - có một ông bố điều hành một kênh YouTube nhảm nhí như vậy, kết quả đã bị tước quyền nuôi dạy hai đứa con của mình.

YouTube đã xoá bỏ rất nhiều video tồi tệ từng một thời tồn tại dày đặc trên nền tảng Kids của họ, nhưng chúng cứ tiếp tục xuất hiện và tìm nhiều cách để qua mặt thuật toán của hãng. Scandal lớn gần đây nhất xoay quanh việc người ta phát hiện ra một nhóm những kẻ ấu dâm hoạt động ngầm trong các bình luận YouTube bằng cách để lại những góp ý đầy hăng hái và trao đổi số điện thoại để chia sẻ với nhau nhiều hình ảnh hơn.

Peppa Pig đã bị biến tướng như thế này đây!

Thất bại lớn nhất của YouTube nằm ở chỗ nó lệ thuộc vào một hệ thống gắn cờ để tìm và loại bỏ các nội dung không phù hợp, có nghĩa là ai đó phải xem qua đoạn video đang bị nghi ngờ và báo cáo nó thì trang này mới hành động tiếp được. 

Chỉ có kiểm duyệt trước, tức video không được xuất hiện trên YouTube Kids cho đến khi chúng được xem và đánh giá bởi một con người, là cách thực tế duy nhất để giữ nền tảng này an toàn trước những kẻ phá hoại độc ác. Nhưng YouTube dường như chẳng hào hứng máy với việc này, thay vào đó họ nhấn mạnh những tính năng hoành tráng giúp người dùng báo cáo nội dung trong các phản hồi của hãng đối với những cuộc tranh cãi triền miên kia.

Khi bạn tải ứng dụng YouTube Kids, bạn sẽ thấy đoạn nội dung sau ở màn hình giới thiệu: "Chúng tôi làm việc hăng say để mang lại một trải nghiệm YouTube an toàn hơn, nhưng không hệ thống tự động nào là hoàn hảo". Đó là nguỵ biện! Sự thật là YouTube chưa bao giờ có ý định trở thành một nền tảng cho trẻ em, và họ hoàn toàn không có khả năng thực hiện một vai trò như vậy.

Ngay cả với các nội dung không độc hại, YouTube vẫn là một bãi mìn đầy hiểm nguy cho công cuộc nuôi dạy con của các bậc phụ huynh. Có câu chuyện về một cậu nhóc mới chỉ 4, 5 tuổi, đam mê tàu hoả, và tất nhiên là chưa biết đọc, được bố mẹ cho xem những đoạn video tàu hoả vào ga trên iPad trong vài phút để rảnh rỗi làm việc nhà. Bạn biết khi quay lại, họ thấy điều gì không? Cậu nhóc đó đang xem video về một vụ tai nạn tàu hoả một cách ngây thơ - đoạn video đó đã xuất hiện trong phần "đề xuất" của YouTube. Hiện nay, cậu nhóc đó đã lớn, không còn xem nội dung trẻ em trên YouTube nữa, mà chuyển sang các kênh stream game. Liệu có bao giờ những streamer yêu thích của cậu thỉnh thoảng thuận miệng tuôn ra những "lời vàng ngọc" bằng "tiếng Đan Mạch", hay trêu người xem bằng những bình luận kiểu như "đi chết đi" hay không? Tất nhiên là có. Đó là chưa kể đến những kẻ có tư tưởng cực hữu, những nhân cách chống công bằng xã hội mà thuật toán của YouTube thường xuyên đề xuất cho những thanh niên trẻ tuổi đang xem video tổng hợp Call of Duty (một game bắn súng), hay những nội dung thuyết âm mưu, "trái đất phẳng", chống Do Thái...mà nền tảng video này gần đây đã buộc phải xem xét trước sự phản ứng quá mạnh của người dùng.

Phần lớn nội dung YouTube Kids không phản cảm hay đau khổ - nhưng chúng lại là những nội dung nhảm nhí đến kinh người. Một lượng lớn video cho trẻ em được upload rõ ràng chẳng khác gì rác rưởi: những bài hát rẻ tiền, được tạo ra bởi thuật toán, hay những câu chuyện chẳng có tí ý nghĩa được minh hoạ bằng các mô hình hay đồ chơi 3D mô phỏng những nhân vật nổi tiếng như Elsa, Spider-Man và Peppa Pig. Chúng được thiết kế thuần tuý nhằm thu hút sự chú ý và qua đó kiếm tiền và lượt xem từ các từ khoá tìm kiếm thông dụng - chứ không nhằm giáo dục hay giúp trẻ em giải trí. Nhiều bậc phụ huynh có con nhỏ thường than phiền về những đoạn video quảng cáo và đánh giá đồ chơi ngớ ngẩn đã trở nên phổ biến trong nhiều gia đình. Lũ trẻ thì có thể ngồi nghe những video nhạc khoa giáo vui nhộn một cách rẻ tiền, lặp đi lặp lại, tệ đến không chịu nổi trong suốt cả tiếng đồng hồ nếu bạn để chúng lại với một chiếc iPad hay TV.

Giải pháp dễ dàng nhất đối với các bậc phụ huynh có trẻ nhỏ có lẽ là loại bỏ YouTube khỏi mọi thứ - từ điện thoại, TV, máy chơi game, iPad, và rất nhiều thứ khác. Đây là hướng đi mà nhiều người đã và đang thực hiện. Ai cũng có thể dễ dàng nhận thấy YouTube Kids có gì đó kì quặc và đầy quan ngại. Không hề thiếu những nội dung hay cho trẻ em trên Netflix, BBC iPlayer, và TV truyền thống, hay thông qua các trò chơi không có quảng cáo được thiết kế cho những người chơi trẻ tuổi. Tất nhiên, khi cho trẻ tiếp cận với những nội dung như vậy, bạn không phải lo ngại chúng sẽ gặp phải những "lời khuyên" về tự tử đâu!

Tham khảo: TheGuardian