Bên trong kế hoạch ngăn chặn ISIS chiêu mộ thành viên đầy khôn khéo của Google

Google đã trở thành một công ty trị giá 500 tỷ USD dựa trên các thuật toán dự đoán nhu cầu con người qua những gì họ gõ vào cỗ máy tìm kiếm khổng lồ hàng ngày. Trong quá trình phát triển những công nghệ này, các kỹ sư Google cũng vô tình khám phá ra cách thức thâm nhập và ngăn chặn một trong những hoạt động nguy hiểm nhất trên mạng hiện nay: Các chiến dịch tuyển mộ của tổ chức khủng bố ISIS. Hiện tại, một bộ phận riêng của Google đang phụ trách việc tìm hiểu và theo dõi những kẻ có tiềm năng gia nhập phiến quân để thay đổi suy nghĩ của họ.

Yasmin Green, giám đốc nghiên cứu và phát triển dự án Jigsaw

Jigsaw – dự án ươm mầm công nghệ của Google, nay còn được gọi là Google Ideas – đã dành nguyên một năm qua phát triển một chương trình kết hợp các thuật toán quảng cáo qua search với nền tảng video Youtube nhằm nhắm đến những người ủng hộ bạo lực và có tiềm năng gia nhập nhóm phiến quân.

Chương trình được gọi là Redirect Method (phương pháp chuyển hướng truy cập) này sẽ tiến tới giai đoạn tiếp theo trong tháng này. Về hoạt động, Redirect Method tự động gắn các quảng cáo đi kèm với kết quả search cho những từ khóa đặc thù mà những kẻ thích ISIS thường gõ tìm. Những quảng cáo này thường dẫn họ đến những kênh Youtube song ngữ tiếng Anh và tiếng Ả Rập đăng tải toàn các video giải thích các thủ thuật tẩy não và dụ dỗ cũng như sự tha hóa của ISIS tại Iraq và Syria.

Theo Yasmin Green, giám đốc nghiên cứu và phát triển của Jigsaw thì “Dự án này phát sinh từ việc công ty quan sát được một lượng lớn nhu cầu tìm hiểu các tư liệu về ISIS qua Google, trong khi đó nhiều bài viết, video online lật mặt chúng cũng đang có sẵn ngay trên mạng. Redirect Method thực chất cũng chính là một dạng quảng cáo hướng đối tượng: Coi những người bị thu hút đầu quân cho ISIS là nhóm khách hàng chính và thay vì cho họ thấy những tư liệu tuyên truyền dụ dỗ của ISIS, Redirect Method sẽ cho họ thấy những thông tin phủ nhận chúng."

Kết quả bước đầu đã rất khả quan: Chỉ sau khoảng 2 tháng tiến hành, hơn 300.000 người đã được thu hút về các kênh Youtube chống ISIS. Những người search từ khóa đã click vào Jigsaw nhiều hơn 3-4 lần so với các chiến dịch quảng cáo thông thường. Thời lượng những người này dành ra xem các playlist chống ISIS nổi bật trên Youtube thậm chí còn gấp đôi so với mức trung bình người dùng thường dành ra trên nền tảng này. Tháng này, cùng với 2 startup Moonshot Countering Violent Extremism và Gen Next Foundation, Jigsaw dự kiến sẽ tung ra giai đoạn 2 của chương trình với đối tượng tập trung hướng đến lần này là những kẻ cực đoan tại Bắc Mỹ, áp dụng phương thức này với cả các đợt chiêu mộ của ISIS lẫn các nhóm cực đoan da trắng tại nước này.

Liều thuốc giải cho vấn nạn khủng bố

Dù cho các công ty công nghệ có dành nhiều năm trời nghiên cứu các biện pháp ngăn chặn các nội dung cực đoan phát tán trên mạng thì bộ máy tuyên truyền online của ISIS vẫn tạo ra một tiêu chuẩn mới cho hoạt động tuyển mộ online của các băng nhóm khủng bố, bạo lực. Twitter hiện đã cấm hàng trăm ngàn tài khoản nhưng chúng vẫn cứ liên tục mọc lên như nấm – phần nhiều số này thậm chí còn lan sang cả các dịch vụ nhắn tin như Telegram. Trong khi đó, các dịch vụ Youtube hay Facebook thì đã và đang nỗ lực trong cuộc chiến loại bỏ nội dung (ảnh/video) về các vụ hành quyết đê tiện. Thế nhưng tất cả những nỗ lực đó cuối cùng mới chỉ dẫn tới những chiến dịch vận động như Think Again, Turn Away,… chứ vẫn không ngăn được sức ảnh hưởng của ISIS đối với những người trẻ bị thu hút bởi những giáo điều tẩy não của chúng.

Sau khi phỏng vấn những người từng được ISIS tuyển mộ (hiện đang ngồi tù) và những người đào tẩu ISIS tại một trại giam ở Iraq, Green cho rằng những chiến dịch trên chỉ có hiệu quả đối với những người vốn không bị “đầu độc” bởi những giáo điều của ISIS. Phía cuối đường hầm vẫn còn đó những người đồng cảm và bị mê hoặc bởi hệ tư tưởng của ISIS, thậm chí là đã gia nhập chung chiến tuyến của chúng.

Để đi được vào quỹ đạo của những người đã và đang bị ISIS mê hoặc, Jigsaw quyết định không đánh trực diện như vậy nữa.Thay vì đưa ra những thông điệp chống ISIS thẳng thừng, đội ngũ Jigsaw thu thập chúng từ Youtube. Green chia sẻ: “Chúng tôi đã nghĩ tại sao không sử dụng luôn những nội dung đang có sẵn trên mạng? Nếu chúng không được tạo ra cho chính mục đích truyền tải thẳng đến những người này thì chắc chắn sẽ có vẻ chân thật và hấp dẫn hơn."

Thử nghiệm ý tưởng

Jigsaw cùng hai đối tác thực hiện dự án này, Moonshot CVE và Quantum Communications (một công ty tại Liban) đã cùng sắp xếp hai playlist chứa đầy những video họ tìm được bằng tiếng Anh và tiếng Ả Rập với nội dung từ những đoạn phim quay cảnh các giáo sỹ Hồi giáo chỉ ra sự đạo đức giả của ISIS cho đến hình ảnh những người dân Syria xếp thành hàng dài xin thức ăn tại thành phố Raqqa.

_______

Một đoạn video khác trong playlist cho thấy một người phụ nữ lớn tuổi chỉ trích ISIS và đọc dẫn lại đoạn kinh Koran cho chúng:

_______

Jigsaw đã chọn ra 1700 từ khóa liên quan đến ISIS có thể khiến các quảng cáo dẫn đến playlist chống ISIS hiển thị ra. Green và các cộng sự cũng đặc biệt chú ý đến các cụm từ mà những kẻ mộ đạo ISIS sẽ quan tâm như tên những điểm dừng hay các tuyến di chuyển đến các vùng phiến quân này chiếm đóng, các cụm từ như “chỉ dụ cho chiến binh thánh chiến Syria” hay tên các lãnh đạo cực đoan trong Nhà nước Hồi giáo đã đọc các bài diễn văn chiêu mộ. Ngoài ra, các thuật ngữ mà những người mới bị “mê mụ” thường tìm kiếm như “Liệu ISIS có hoạt động hợp pháp?” hay “Muốn gia nhập ISIS?” cũng sẽ khiến các mẩu quảng cáo bóc trần chúng hiện lên chứ không phải chỉ khi họ search những thông điệp chống ISIS nữa.

Theo dõi hiệu quả chiến dịch này cũng không phải chuyện đơn giản. Thế nhưng Jigsaw và các đối tác ít nhất vẫn thu hút được sự chú ý của những người tìm kiếm. Tỷ lệ click quảng cáo trên một số mẫu đã lên đến 9%, khá cao so với mức trung bình (2-3%) của các quảng cáo chạy theo từ khóa thông thường trên Google. Họ cũng khám phá ra rằng hàng trăm ngàn người search đã dành nửa triệu phút xem các đoạn video họ thu thập. Những đoạn video hiệu quả nhất thậm chí còn có mức thời lượng xem trung bình là 8 phút 20 giây.

Liệu có khả thi?

Theo Humera Khan, giám đốc Muflehun, tổ chức chuyên vận động những người có quan điểm cực đoan trở nên ôn hoà hơn nhận xét: Chương trình của Jigsaw vẫn chưa phải là một giải pháp toàn năng cho vấn nạn chiêu mộ online của ISIS. Bà chỉ ra rằng cả Google và Facebook đều đã huấn luyện các tổ chức phi lợi nhuận chống khủng bố trước đây về cách sử dụng các từ khóa quảng cáo này hướng đến những kẻ ISIS sắp tuyển mộ, dù không sử dụng những thuật toán quảng cáo hướng đối tượng như Jigsaw đang phát triển. Quan trọng hơn, theo bà, việc thu hút những người bị ISIS mê hoặc tới những video vạch trần kia mới chỉ là bước đầu. Nếu những video này có thể thu hút họ xem được lần đầu thì liệu chúng có giữ chân được họ quay lại với những nội dung mới và liên quan hay không? Điều này thực tế cũng rất quan trọng.

Cuối cùng thì bất cứ nỗ lực giúp người cực đoan cải đạo nào cũng cần đến sự can thiệp của con người và một cộng đồng hỗ trợ giúp họ quay lưng lại với quyết định gia nhập nhóm phiến quân.

Xét trên phương diện an ninh quốc phòng, những hoạt động của Jigsaw dấy lên một câu hỏi hiển nhiên: Tại sao lại không giám sát những người có khả năng gia nhập ISIS, thậm chí bắt giữ họ luôn? Sau cùng thì những hoạt động của Jigsaw không chỉ cứu giúp những người đang có mong muốn gia nhập lực lượng ISIS mà còn giúp cả những nạn nhân tương lai trong những cuộc thảm sát đẫm máu những người này có thể góp mặt.

Về mặt này, Green trả lời thận trọng rằng “các nền tảng mạng xã hội nhu Youtube đều có trách nhiệm hợp tác với các yêu cầu ngăn chặn ISIS từ chính phủ.” Điều này có nghĩa là Google có vẻ như cũng đã giúp chính phủ Mỹ bắt giữ một số đối tượng tình nghi. Trên thực tế, Google đã giao nộp dữ liệu cho 64% trong số hơn 40.000 yêu cầu truy cập tài khoản người dùng từ chính phủ trong nửa cuối năm ngoái.

Tuy nhiên, Green cho biết Redirect Method, ngoài việc dẫn những người hâm mộ ISIS tới các video vạch trần chúng thì lại không hề theo chân họ hay xác định danh tính của họ, nhìn chung không hề được thiết kế để giám sát, bắt giữ hay giáo dục lại những người này. Bà cho rằng: “Những người này chỉ đưa ra quyết định dựa trên những nguồn thông tin xấu và một chiều. Chúng tôi có thể giúp ngăn chặn làn sóng người nước ngoài đầu quân cho ISIS qua việc chỉnh lại các nguồn tin họ đọc được.”

Bà cũng mô tả dự án như một phần trong sứ mệnh cốt lõi của Google là “khiến thông tin trên thế giới trở nên hiệu quả và dễ tiếp cận hơn.” Có lẽ Google đang xử lý rất tốt một trong những vấn đề nguy hiểm nhất của sự ngu muội và bị tẩy não bởi những luồng thông tin sai lệch: Giúp con người ta đọc thứ họ đáng và cần đọc nhất.

Tham khảo Wired