Bí ẩn Maya: Thiên tài thiên văn và lời tiên tri gây tranh cãi về ngày tận thế

Nền văn minh Maya, phát triển rực rỡ ở vùng Mesoamerica, nổi tiếng với những công trình kiến trúc kỳ vĩ và hệ thống chữ viết phức tạp. Thế nhưng, điều thực sự khiến họ trở nên đặc biệt là sự am hiểu sâu sắc về thiên văn học, một lĩnh vực mà họ đã đạt được những thành tựu vượt xa thời đại của mình. Bằng cách quan sát bầu trời bằng mắt thường, họ đã có thể tính toán chính xác chu kỳ quỹ đạo của các thiên thể, đặc biệt là Sao Kim .

Người Maya đã xác định được chu kỳ giao hội của Sao Kim là 584 ngày, một con số cực kỳ chính xác so với giá trị hiện tại là 583,93 ngày. Họ đã theo dõi Sao Kim một cách tỉ mỉ, nhận thấy nó xuất hiện vào lúc chạng vạng buổi sáng trong 236 ngày, sau đó biến mất trong 90 ngày.

Tiếp theo, nó dịch chuyển sang phía đông, tỏa sáng rực rỡ vào lúc chạng vạng buổi tối trong 250 ngày, rồi lại ẩn đi trong tám ngày. Bằng cách quan sát chu kỳ này, họ đã phát hiện ra rằng Sao Kim hoàn thành đúng năm chu kỳ giao hội trong tám năm, một sự kết hợp hoàn hảo với năm lịch dân sự 365 ngày của họ để tạo thành một chu kỳ lớn 2.920 ngày.

Không chỉ dừng lại ở Sao Kim, người Maya còn có những đóng góp to lớn cho khoa học lịch. Họ đã tính toán một năm Trái Đất là 365,2420 ngày, chỉ chênh lệch một chút so với phép đo hiện tại là 365,2422 ngày. Họ có ba hệ thống lịch độc đáo: lịch Tzolkin 260 ngày dùng cho các nghi lễ, lịch dương 365 ngày dùng để hướng dẫn sản xuất nông nghiệp và lịch Sao Kim 584 ngày. Sự kết hợp của những hệ thống này đã cho thấy một trình độ toán học và thiên văn học đáng kinh ngạc.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu vĩ đại, người Maya còn để lại một lời tiên tri kỳ lạ đã gây ra một làn sóng hoảng loạn trên toàn cầu: lời tiên tri về ngày tận thế năm 2012. Lời tiên tri này, được tìm thấy trên một tấm bia đá tại di chỉ khảo cổ ở Guatemala, đã đề cập đến sự kết thúc của Baktun thứ 13 trong lịch Maya vào ngày 21 tháng 12 năm 2012.

Nhiều người đã hiểu lầm đây là một lời tiên tri về ngày tận thế, thậm chí đã có một bộ phim Hollywood mang tên "2012" mô tả kịch bản này một cách chân thực, gây ra sự lo lắng trong công chúng.

Các chuyên gia khảo cổ đã làm rõ rằng dòng chữ trên tấm bia đá không phải là một lời tiên tri về ngày tận thế. Thay vào đó, nó chỉ đơn giản là một sự kiện quan trọng trong lịch sử chính trị của người Maya cổ đại. Người Maya tin rằng thời gian là một chuỗi các chu kỳ tuần hoàn.

Do đó, ngày 21 tháng 12 năm 2012 chỉ đánh dấu sự kết thúc của một chu kỳ dài và sự khởi đầu của một chu kỳ mới, chứ không phải là sự kết thúc của thế giới.

Mặc dù lời tiên tri này đã được làm sáng tỏ, những lời đồn thổi về việc người Maya đã dự đoán những sự kiện như sự xuất hiện của ô tô, máy bay, chiến tranh thế giới hay thậm chí là sự sụp đổ của chính nền văn minh của họ vẫn tồn tại.

Tuy nhiên, các nhà khoa học cho rằng những "lời tiên tri" này chỉ đơn giản là sự trùng hợp ngẫu nhiên, không có bất kỳ bằng chứng trực tiếp nào cho thấy người Maya đã dự đoán trước những sự kiện đó.

Một trong những bí ẩn lớn nhất về nền văn minh Maya chính là sự suy tàn đột ngột và bí ẩn của họ. Vào khoảng năm 800 đến 900 SCN, các thành phố lớn của họ bị bỏ hoang, bị rừng rậm nhiệt đới nuốt chửng.

Có nhiều giả thuyết khác nhau về nguyên nhân, từ hạn hán kéo dài, biến đổi khí hậu, bùng nổ dân số, cho đến xâm lược và bệnh dịch. Tuy nhiên, một số nghiên cứu gần đây cho rằng nguyên nhân chính có thể là do bạo lực nội bộ, khi các thành phố và tầng lớp cầm quyền tranh giành quyền lực và tài nguyên.

Bên cạnh những thành tựu vĩ đại, nền văn minh Maya còn có những phong tục và tín ngưỡng độc đáo. Họ tin vào luân hồi, và sau khi chết, miệng người chết được nhét ngô. Những gia đình giàu có hơn thậm chí còn nhét ngọc bích vào người chết. Họ coi trán phẳng và mắt xếch là đẹp, nắn đầu trẻ con khi mới sinh và thậm chí còn nghĩ ra cách làm cho mắt chúng lác. Hôn nhân cũng khá thú vị. Trước khi kết hôn, con rể phải làm "lao động dài hạn" trong nhà bố vợ từ sáu đến bảy năm, và nếu làm việc kém, anh ta có thể bị đuổi đi.

Câu chuyện về họ, từ những thiên tài thiên văn cho đến những lời tiên tri gây tranh cãi, vẫn tiếp tục khơi gợi sự tò mò và thán phục của chúng ta về một trong những nền văn minh vĩ đại nhất của loài người.