Bí ẩn về thiên thạch ở Oregon

Mọi chuyện bắt nguồn từ việc Bộ Nội vụ Hoa Kỳ quyết định thuê một người tên là John Evans để thực hiện một cuộc khảo sát ở Oregon.

Ban đầu, John Evans được giao nhiệm vụ tiến hành một cuộc khảo sát địa chất của Tây Nam Oregon. Chính tại đây, anh ấy đã trở nên nổi tiếng và những bí ẩn về thiên thạch này cũng theo đó mà xuất hiện.

John Evans sinh ra ở Portsmouth, New Hampshire vào năm 1812. Anh là con trai của Phó Tư pháp tại Tòa Thượng thẩm New Hampshire, Richard Evans. Anh theo học trường cao đẳng y tế St. Louis và nhận bằng y khoa tại đó.

Năm 1835, người đàn ông này kết hôn với Sarah Zane Mills. Mặc dù là một bác sĩ y khoa, tuy nhiên John Evans cũng rất quan tâm đến địa chất và đã có nghiên cứu chuyên nghiệp với tư cách là một nhà địa chất tại Viện Smithsonian. John Evans đã nhiều lần được vinh danh với những nghiên cứu địa chất của mình, và vào năm 1854 anh đã được chọn làm thành viên của Viện Hàn lâm Khoa học Tự nhiên Hoa Kỳ.

John được chọn làm trợ lý cho nhà địa chất học nổi tiếng, tiến sĩ David Dale Owen để giúp ông thực hiện một dự án ở Iowa, Wisconsin và Minnesota. John dự kiến sẽ kiểm tra ranh giới của các thành tạo bậc ba và thành tạo kỷ phấn trắng, phía tây Missouri.

Trong khi làm điều này, anh ấy đã gây ấn tượng với Owen nhờ vào phát hiện ra những vỉa than gần Fort Berthold, một nguồn tài nguyên phong phú cho khu vực. Evans tiếp tục gây ấn tượng với các đồng nghiệp của mình với những nhiệm vụ sau đó và được bổ nhiệm làm người kế nhiệm Owen ở khu vực Oregon. Chính ở đây, anh ấy đã thực hiện khám phá lớn của mình.

Trong một báo cáo của Evan, anh ấy đã thảo luận về một thiên thạch đáng chú ý. Anh ấy tuyên bố rằng trong thời gian diễn ra sự kiện "Chiến tranh Da đỏ" (Indian War), anh ấy đã leo lên một đỉnh núi được gọi là Bald Mountain (nằm trong phạm vi sông Rogue cách Port Orford khoảng 56-64 km) và phát hiện ra một thiên thạch bí ẩn.

Anh ấy đã mang một phần của thiên thạch này trở về và gửi nó đến phòng thí nghiệm để tiến hành nghiên cứu. Khi kết quả trả về, họ tiết lộ rằng đây thực sự là một thiên thạch. Đây là một phát hiện hấp dẫn đối với khoa học thời bấy giờ. Tuy nhiên các ghi chú của Evans, thiên thạch này có kích thước rất lớn và gây ra nhiều khó khăn để chuyển toàn bộ thiên thạch về phòng thí nghiệm.

Ngoài ra do địa hình khó tiếp cận nên việc di chuyển thiên thạch chỉ có thể thực hiện nhờ vào sức kéo của những con la tại địa phương. Evans ước tính rằng việc di chuyển thiên thạch sẽ tiêu tốn khoảng 3.000 đô la vào thời điểm đó.

Bởi vậy, thiên thạch đã không được di chuyển và sự tồn tại của nó chỉ được người ta biết đến thông qua những ghi chú của John Evans.

Các báo cáo về thiên thạch này sau đó đã nhanh chóng lan truyền khắp nước Mỹ, với một số bài báo thậm chí còn cho rằng nó nặng khoảng 10 tấn. Nhiều cuộc thám hiểm sau đó đã được lên kế hoạch với sự dẫn đầu của Evans, nhưng thật không may, chúng đều không được thực hiện bởi vào năm 1861 Evans qua đời vì bệnh viêm phổi.

Với việc nhân chứng duy nhất có thể xác nhận vị trí của thiên thạch đã chết và không có đủ thông tin trong các ghi chú còn sót lại của anh ta. Những cuộc thám hiểm nhằm lần lại dấu vết của thiên thạch sau đó đều gặp phải những thất bại không mong muốn.

Trong những năm 1920 và 1930, Viện Smithsonian đã tỏ ra rất quan tâm đến thiên thạch này, họ đã tổ chức nhiều cuộc tìm kiếm dựa vào tuyến đường của Evan. Tuy nhiên, thiên thạch khổng lồ này vẫn không được phát hiện thêm một lần nữa.

Nhật ký thực địa của Evans cũng không có bản đồ hoặc nhắc đến địa danh cụ thể nào. Do đó những đoàn thám hiểm cũng không thể xác định được chính xác phương hướng mà Evans đã đi trước đó.

Vào những năm 1920, Hiệp hội Boston Society đã tiến hành xem xét lại mẫu vật thiên thạch mà John Evans mang về trước đó. Các chuyên gia đã kiểm tra chúng và đưa chúng qua nhiều thử nghiệm nghiêm ngặt.

Edward Henderson, người phụ trách nghiên cứu mẫu vật thiên thạch tại thời điểm đó, đã kết luận rằng mặc dù ông có thể xác định rằng những tảng đá thực sự có nguồn gốc từ thiên thạch. Tuy nhiên ông lại không chắc chắn rằng chúng có đến từ thiên thạch Oregon khổng lồ hay không. Henderson đã dành nhiều năm để tìm kiếm thiên thạch khổng lồ này nhưng không có kết quả.

Những cuộc tìm kiếm thiên thạch Oregon vẫn tiếp tục diễn ra và đến năm 1964, người ta đành tạm kết luận rằng thiên thạch này có thể không hề tồn tại.

Vào những năm 1990, nhà sử học Howard Plotkin đã tiến hành một lượng lớn nghiên cứu với việc kiểm tra toàn diện hồ sơ lịch sử. Ông hợp tác với các nhà luyện kim Vagn Buchwald và Roy Clarke, đồng nghiệp của Henderson tại Viện Smithsonian, để điều tra vấn đề tồn tại của thiên thạch Oregon.

Clarke và Buchwald đã kết luận rằng các mẫu thiên thạch mà Evans mang về thực sự thuộc về cánh đồng thiên thạch nằm ở sa mạc Atacama trên bờ biển Chile. Và rất có thể Evans đã đánh lừa cả nước Mỹ về khám phá bí ẩn của mình.

Evans đã rơi vào tình trạng khủng hoảng tài chính vào những năm 1850. Có thể đây là động cơ của anh ta để cố gắng đánh lừa cả thế giới. Có lẽ anh ấy đã hy vọng nhận được danh tiếng và đảm bảo nguồn tiền tài trợ từ chính phủ với tư cách là một nhà địa chất nổi tiếng.

Nguồn: Earthlymission; Nature; NASA