'Bong bóng xe điện' trước nguy cơ vỡ tung: Các start up tìm cách tránh thảm cảnh bạo phát, bạo tàn

Tính tới cuối tháng 4/2022, Amazon và Ford cho biết họ mất khoảng 12,3 tỷ USD trong 3 tháng qua do các khoản đầu tư vào công ty xe điện Rivian. Việc các ông lớn báo lỗ giống như một gáo nước lạnh dội vào những người ôm mộng bất cứ công ty sản xuất xe điện nào cũng đều có thể "hóa vàng".

Ngay cả Rivian, công ty khởi nghiệp trong lĩnh vực xe điện mà các chuyên gia cho là tiềm năng nhất ở phương Tây, cũng không tránh khỏi chu kỳ bùng nổ rồi suy thoái đang diễn ra. Các chuyên gia cũng không còn lạ lẫm với điều này bởi nó là điển hình, vẫn luôn xảy ra cùng sự khai sinh của các ngành công nghiệp mới.

So với giá khoảng 130 USD ở thời điểm mới chào sàn, Rivian hiện chỉ còn được giao dịch với giá khoảng hơn 30 USD. Tháng 11 năm ngoái, công ty khởi nghiệp này được định giá cao hơn cả Ford và GM nhưng hiện giờ, giá trị của nó đã sụt giảm. Việc được coi như là đối trọng của Tesla với hàng loạt những ưu thế đã không giúp Rivian thoát khỏi sự bán tháo của các nhà đầu tư, nhất là khi suy thoái kinh tế cùng lạm phát cao ảnh hưởng tới mọi ngành.

Năm 2021, Rivian sản xuất được 1.015 xe, không đạt so với mục tiêu 1.200 xe mà nó đề ra. Tốc độ sản xuất của hãng đã tăng hơn gấp đôi kể từ năm ngoái, sản xuất 2.553 xe trong 3 tháng đầu năm, nhưng vẫn thiếu những gì cần thiết để sinh lời và chứng minh giá trị của nó. Công ty có kế hoạch xây dựng nhà máy thứ 2 ở Georiga dù cơ sở hiện tại ở Illinois được dự kiến sản xuất tới 200.000 xe/năm.

Rivian, giống nhiều nhà sản xuất ô tô khác, cũng đang phải quay cuồng trong bối cảnh lạm phát và thiếu hụt nguồn cung. Tuy nhiên, việc tăng giá đối với khách hàng đặt trước đã khiến khách hàng của Rivian phẫn nộ, dẫn tới hãng phải hoãn kế hoạch và lên tiếng xin lỗi.

Tuy nhiên, với những công ty xe điện khác, họ còn phải đối mặt với thách thức tồi tệ hơn rất nhiều. Giá cổ phiếu của một loạt cái tên như Faraday Future, Lordstown Motors và Electric Last Mile Solutions đều giảm tới hơn 70% so với thời điểm chúng chào sàn qua SPAC. Tất cả cũng đang phải đối mặt với cáo buộc và bị Ủy ban Chứng khoán Mỹ (SEC) điều tra.

SPAC vốn phổ biến với các công ty sản xuất xe điện, cho phép các công ty không có doanh thu đáng kể hoặc các sản phẩm chưa được chứng minh, có thể lên sàn chứng khoán mà không cần chịu nhiều các biện pháp giám sát như các doanh nghiệp truyền thống.

Tuy nhiên, cổ phiếu xe điện giảm mạnh có thể là điển hình của sự bùng nổ và phá sản. Sự ra đời của chúng khiến các nhà đầu tư có cơ hội "phóng tên lửa tài chính vào tầng bình lưu của sự giàu có". Tuy nhiên, không phải tất cả đều tốt hay đều có thể tăng trưởng. Cú nổ bong bóng dot com năm 2000 là ví dụ thường được trích dẫn.

William Quinn, giảng viên tại Trường Quản lý Queen ở Anh - người nghiên cứu về bong bóng thị trường chứng khoán, cho biết dù chưa công ty đại chúng nào mới tham gia vào lĩnh vực xe điện bị kết tội gian nhận nhưng gian lận thực sự là điển hình của bong bóng trên thị trường chứng khoán.

Ông Quinn lấy ví dụ về bong bóng xe đạp của Anh trong những năm 1890, khi hàng trăm công ty xe đạp được niêm yết trên thị trường chứng khoán với mức định giá quá cao. Gần như tất cả số chúng đều phá sản trong vòng vài năm sau đó.

David Kirsch, giáo sư kinh doanh của Đại học Maryland và là đồng tác giả của cuốn sách "Bong bóng và sự sụp đổ", cho biết ông hy vọng một số công ty khởi nghiệp xe điện sẽ tồn tại nhưng cũng phải nhấn mạnh rằng nhiều công ty sẽ thất bại. Kirsch cũng tin rằng doanh nghiệp nào sống, doanh nghiệp nào chết đang dần được làm sáng tỏ.

Đã có những công ty xe điện không thể đứng vững. Nikola và Lordstown Motors là những cái tên trong số đó. Chúng sụp đổ sau khi các báo cáo quan trọng cho thấy hành vi sai lầm và không phù hợp trong hoạt động.

Và không chỉ có các công ty xe điện Mỹ trong vòng xoáy này. Các công ty xe điện Trung Quốc cũng đã bị cuốn theo. Hàng loạt công ty xe điện đình đám ở nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới đã mất nửa giá trị trong thời gian qua. Ngay cả các nhà sản xuất pin cho xe điện cũng bị "vạ lây".

Kirsch coi việc bán tháo cổ phiếu tại các start up xe điện muốn cạnh tranh với Tesla là bằng chứng cho thấy sự khó khăn trong việc biến một câu chuyện truyền cảm hứng cho các nhà đầu tư thành một doanh nghiệp có khả năng chứng tỏ mình trên giấy tờ với doanh thu và lợi nhuận.

"Nhiều công ty trong số này đang trong cảnh nước lên, thuyền lên. Tuy nhiên, khi thủy triều rút đi, bạn sẽ thấy ai là kẻ chẳng còn lại thứ gì", Kirsch nói.

Tham khảo: CNN