Cảm nhận về Sigma BF: Chiếc máy ảnh lạ lùng nhất thời hiện đại và tôi lại thích nó theo một cách khó hiểu

Nhiếp ảnh hiện đại đang bước vào một kỷ nguyên lạ lùng: nơi sự đơn giản trở thành hàng hiếm, còn sự phức tạp trở thành tiêu chuẩn. Khắp từ Canon, Sony đến Fujifilm, Panasonic, hãng nào cũng đua nhau đưa vào những tầng menu sâu hàng trăm tùy chọn, những tính năng AI nhận diện người, động vật, thể thao, trẻ em, chim cò…, những chế độ quay 8K, 12K, những hệ thống IBIS có thể chống rung tới 8-9 stop và đủ loại cổng kết nối khiến thân máy trông giống một studio thu nhỏ. Người dùng thì ngày càng được "đỡ việc" bởi công nghệ, nhưng đồng thời cũng ngày càng xa rời bản chất vốn dĩ của nhiếp ảnh: nhìn, cảm, rồi mới chụp.

Trong bối cảnh ấy, Sigma lặng lẽ ra mắt một khối nhôm vuông vức, phẳng lì, không báng cầm, không hotshoe, không khe thẻ nhớ, không EVF, không mechanical shutter, thậm chí còn không có dial chế độ truyền thống. Tên nó là Sigma BF - viết tắt của "Beautiful Foolishness" (Ngu ngốc xinh đẹp), lấy cảm hứng từ câu nói trong cuốn The Book of Tea của học giả Okakura Kakuzo năm 1906: "Let us dream of evanescence, and linger in the beautiful foolishness of things".

BF như thể một tuyên ngôn cố ý "quăng" bạn về quá khứ: làm ít hơn, cảm nhiều hơn, và chụp chỉ vì chụp.

Lúc ấy, không ít người đọc cấu hình của máy rồi cười khẩy: "Ai bỏ gần 2000 USD mua cục gạch CNC này?". Tôi cũng từng nghĩ thế, cho đến khi cầm chiếc BF bản Silver trên tay ngay tại sự kiện, và cũng "tậu" về dùng nó trong nhiều tháng qua, mang đi qua nhiều chuyến từ những con phố Sài Gòn nóng hầm hập đến những ngày trời xanh mướt ở Yokohama và Tokyo.

Và điều bất ngờ nhất là: càng dùng, tôi càng cảm thấy thích nó, thậm chí là không muốn bán nó đi vì những thiếu thốn trong tính năng. Đây không phải chiếc máy ảnh "hay nhất" về mặt kỹ thuật, nhưng nó là chiếc khiến tôi yêu lại nhiếp ảnh một cách mãnh liệt, ngây ngô và đầy mâu thuẫn.

Một thiết kế điên rồ nhưng đẹp đến mức làm người ta phải dừng lại nhìn

Gọi Sigma BF là một chiếc máy ảnh "không giống ai" chắc là cách nói nhẹ nhất. Toàn bộ thân máy được tiện CNC từ một khối nhôm duy nhất và Sigma cho biết phải mất gần 7 giờ để hoàn thiện.

Trong chuyến đi thăm nhà máy sản xuất của Sigma tại Aizu (Nhật Bản), hãng chia sẻ rằng mỗi ngày dây chuyền tại đây chỉ có thể làm ra 9 chiếc và điều này giải thích vì sao BF nhanh chóng rơi vào trạng thái cháy hàng toàn cầu ngay từ thời điểm công bố.

Bản Silver bóng loáng như một khối kim loại sáng bóng, phản chiếu ánh sáng mạnh đến mức giống một món trang sức công nghiệp, trong khi đó bản Black thì mịn, sâu và mang cảm giác "kỹ nghệ Nhật" đậm nét - đơn giản mà tinh xảo, lạnh và sắc nhưng không thô.

Kích thước chỉ nhỉnh hơn lòng bàn tay, với 112,6 × 69,9 × 45,3 mm và khối lượng 388 g khi chưa lắp pin. Nếu so với các máy tôi đang sử dụng, trong đó có Leica SL2-S có cùng hệ lens ngàm L thì rõ ràng Sigma BF gọn nhẹ và đẹp mã hơn, còn với Leica Q2 hay Leica M10-P, Sigma BF vẫn khó đọ lại ở độ gọn gàng.

Nhưng, thứ làm BF hấp dẫn không phải nằm ở câu chuyện kích thước, mà nó lại ở sự liền lạc tuyệt đối trong thiết kế: không có đường nét thừa, không có chi tiết phá vỡ hình khối, mọi cạnh được vát sắc nhưng lại bất ngờ là không hề gây khó chịu khi cầm.

Khi nhìn vào Sigma BF, hai cạnh vát chéo ở góc dưới bên phải mặt sau và góc trên bên trái mặt trước dễ khiến người ta nghĩ đây chỉ là một chiêu trò thiết kế để tăng tính thẩm mỹ cho chiếc máy ảnh vốn đã mang dáng dấp tối giản sang trọng. Tuy nhiên càng sử dụng, tôi càng cảm nhận được rằng thiết kế này vượt xa vẻ ngoài "cho vui" ấy.

Cạnh vát ở mặt sau, nơi tay phải tiếp xúc nhiều nhất, tạo ra một vùng lõm nhẹ nhàng để lòng bàn tay tựa vào, giúp máy không bị "đâm" vào da khi cầm lâu. Đây là một giải pháp thông minh cho một thân máy phẳng lì, vốn không có báng cầm truyền thống. Trong khi đó, cạnh vát ở mặt trước phía trên bên trái hỗ trợ tay trái khi đỡ ống kính, giảm áp lực lên các ngón tay và tạo cảm giác tự nhiên hơn khi thao tác.

Hơn nữa, hai cạnh này còn có tác dụng bảo vệ. Với một chiếc máy ảnh làm từ khối nhôm nguyên khối, những góc cạnh thường là nơi dễ bị va đập nhất khi vô tình làm rơi hoặc cọ xát. Việc vát chéo giúp giảm thiểu nguy cơ hư hại ở các khu vực dễ tổn thương, đồng thời giữ cho thiết kế tổng thể không bị thô cứng.

Một điểm sáng khác trên Sigma BF là lớp cắt họa tiết kim cương ở phía trước thân máy, bên phải của ngàm ống kính. Trong khi nhiều máy ảnh hiện đại dựa vào báng cầm nhô ra để hỗ trợ các ngón tay, Sigma chọn một cách tiếp cận khác: giữ nguyên sự phẳng phiu của thân máy nhưng thêm texture để tăng độ ma sát. Lớp cắt kim cương này không chỉ đẹp mắt mà còn là nơi lý tưởng để các ngón tay còn lại (ngón trỏ, giữa, và áp út) tựa vào khi cầm máy.

Dù không có grip truyền thống, Sigma vẫn tìm cách đảm bảo người dùng hiện đại vốn quen với các thiết bị nhỏ gọn như smartphone cảm thấy thoải mái. Họa tiết này vừa đủ để tạo độ bám mà không làm mất đi tính thẩm mỹ tối giản, đồng thời giúp máy không dễ tuột khỏi tay trong các tình huống chụp và thao tác nhanh.

Tựu trung lại, BF giống một vật thể nghệ thuật trừu tượng hơn là máy ảnh. Nhìn gần, nó giống chiếc camera tương lai bước ra từ một concept thiết kế công nghiệp hơn là sản phẩm thương mại. Và chính sự không giống bất kỳ chiếc máy nào trên thị trường khiến BF trở thành một vật thể "kích thích sự tò mò", cảm giác rất giống khi người ta lần đầu nhìn thấy Leica T, Leica CL, Ricoh GR đời đầu, nhưng với mức độ cực đoan hơn nhiều.

Sigma mang đến triết lý camera obscura ở BF: Loại bỏ để giữ lại bản chất cốt lõi

Tại sự kiện ra mắt, Sigma cho biết BF được xây dựng dựa trên cảm hứng từ camera obscura - cấu trúc nguyên thủy của nhiếp ảnh hàng trăm năm trước: một chiếc hộp tối, một lỗ nhỏ, ánh sáng đi vào và in lại hình ảnh thật. Và Sigma muốn mô phỏng lại cảm giác nguyên thủy ấy bằng cách loại bỏ mọi thứ không ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình tạo ảnh.

Một buồng tối thuần túy chỉ đón nhận ánh sáng, không gì thừa thãi.

Không hotshoe, nghĩa là không flash, không EVF gắn ngoài, không phụ kiện. Không khe thẻ nhớ, nghĩa là bạn sử dụng 230GB bộ nhớ trong, hạn chế việc "spam" ảnh. Không báng cầm, nghĩa là bạn phải cầm máy bằng hai tay, đúng như cách cầm rangefinder cổ. Và không chế độ P/A/S/M, nghĩa là bạn kiểm soát năm yếu tố cơ bản nhất và không bị phân tâm bởi các chế độ phụ.

Điều khiển của BF mang một kiểu "cực đoan có chủ ý", chỉ 5 thông số cốt lõi: tốc độ màn trập, khẩu độ, ISO, bù sáng và chế độ màu được đưa ra ngay vòng dial duy nhất kết hợp với màn hình cảm ứng. Mọi thứ còn lại được giấu vào một hệ thống menu gọn gàng chỉ vài tầng, sạch sẽ và trực quan như đang dùng iPhone.

Máy bao gồm 13 profile màu tích hợp, có thể kể đến một số tông màu hơi hướng cinematic như Teal & Orange, Warm Gold, Cinema hay Sunset Red được tinh chỉnh rất đẹp, đủ để chụp cùng ánh sáng thực tế mà hầu như không cần chỉnh hậu kỳ.

Bộ nhớ trong 230GB chứa thoải mái hơn bốn nghìn file RAW chưa nén hoặc khoảng hai tiếng rưỡi video 6K, trong khi viên pin cho khoảng 200-250 bức ảnh hoặc hơn nếu bạn chụp có tiết chế.

Nói về pin, đây có thể là điểm yếu chí mạng của chiếc máy ảnh này vì kích thước của nó chỉ nhỉnh hơn một viên pin AA thông dụng, và tất nhiên mức độ "trụ" của nó thua hẳn so với các sản phẩm khác trên thị trường. Vậy nên khi sử dụng chiếc máy này, tôi đã xác định sẵn tư tưởng như đang cầm một chiếc máy phim và biết rằng sẽ chỉ chụp trong một mức giới hạn, còn nếu muốn kéo dài hơn thì buộc phải trang bị thêm vài viên pin. Liệu đây có phải là dụng ý về "nguyên bản" của Sigma, hay chỉ đơn giản rằng họ muốn bạn rút thêm hầu bao cho viên pin thứ 2?

Viên pin của BF làm tôi liên tưởng tới pin AA thông dụng.

Nhưng suy cho cùng, tất cả đều là những điều mà hãng cố ý thiết kế: tối giản để tập trung, hạn chế để kích thích. Sigma BF không giống một sản phẩm thương mại truyền thống, mà giống một triết lý được đóng trong hình hài thiết bị. Kazuto Yamaki từng nói: "Chúng tôi muốn tạo ra một chiếc máy ảnh mà chỉ cần nhìn là biết ngay nó dành cho ai." Và đúng vậy: BF dành cho số ít, nhưng số ít đó lại đủ lớn để tạo thành một điểm nhấn riêng, khác biệt so với số đông chạy đua công nghệ hiện tại.

Dù mang hình dáng lạ lùng, BF vẫn là một máy ảnh full-frame với thông số đủ để đáp ứng hầu hết các nhu cầu chụp đường phố, tư liệu và đời sống hay phong cảnh của tôi.

Cảm biến 24.6MP BSI-CMOS cho dynamic range khá ấn tượng ở ISO thấp và giữ được chi tiết shadow tốt hơn nhiều máy cùng phân khúc. Trong điều kiện ánh sáng mạnh, BF có thể giữ highlight khá ổn, và việc không có low-pass filter giúp ảnh sắc nét theo kiểu micro-contrast rõ ràng, phù hợp với street photography - nơi đường nét, ánh sáng và bóng đổ luôn là điểm nhấn.

Khả năng lấy nét lai hybrid phase + contrast rõ ràng không phải thế mạnh của Sigma, nhưng BF đã cải thiện khá nhiều so với fp và fp L. Bản thân tôi trước ngày ra mắt Sigma BF đã được mượn phiên bản fp sử dụng và phải nói thật rằng kiểm soát nó cho chuyện chụp ảnh là một điều rất khó, chưa kể đến là khả năng lấy nét luôn khiến tôi phải choáng váng vì… không đâu vào đâu cả.

Với Sigma BF, khả năng tracking đã được cải tiến, đủ nhanh cho các chuyển động bất ngờ trong street life, và khi ghép với chiếc ống kính 35mm f/2 DG Contemporary, AF trở nên mượt hơn so với kỳ vọng. Đặc biệt theo thông số mà hãng cung cấp, chiếc máy này có độ nhạy nét lên tới -5 EV.

Việc chỉ có màn trập điện tử không phải là vấn đề khó đối với tôi, ngược lại nó còn là ưu điểm giúp BF hoạt động hoàn toàn im lặng, cực kỳ hữu ích trong những tình huống nhanh và không gây chú ý trên phố. Dĩ nhiên, rolling shutter vẫn tồn tại, và nếu pan nhanh hay chụp chủ thể chuyển động mạnh, bạn sẽ thấy hiện tượng distortion. Điều này không mới, nhưng trong tinh thần tổng thể của BF, hay đơn giản là chụp chậm, chụp có chủ đích thì cái hạn chế ấy không phải là vấn đề lớn.

Khi sử dụng BF, nhiều lần tôi tự nhủ: "Mình thực sự đang chụp vì cái đẹp, chứ không phải vì công nghệ". Cái cảm giác cầm máy khác hẳn: không phải cầm một công cụ điện tử siêu mạnh mà cầm một khối nghệ thuật. Mỗi cú bấm, mỗi điều chỉnh, mỗi khung hình đều mang hơi thở do tôi quyết định, không phải do máy ép tôi phải thao tác nhiều nút, nhiều lựa chọn.

Trong những buổi dạo phố, BF khiến tôi chậm lại. Tôi không bắn loạn để bắt khoảnh khắc rồi hy vọng chọn ảnh đẹp sau. Tôi chờ khoảnh khắc, quan sát ánh sáng, di chuyển tay và cảm nhận bố cục.

Trải nghiệm đó mang lại sự thanh thản lạ thường. Trong một kỷ nguyên máy ảnh "mạnh mẽ để giúp tối đa cho người dùng", BF khiến tôi nhớ lại: đôi khi, sự tinh giản mới là sức mạnh lớn nhất.

Vậy ai mới phù hợp với chiếc Sigma BF này?

Từ khi ra mắt, BF trở thành chủ đề chia rẽ rõ rệt trong cộng đồng nhiếp ảnh. Một nhóm coi nó như một món đồ chơi đắt đỏ, một sản phẩm mang tính "concept" nhiều hơn thực dụng, gần giống cách giới thiết kế tạo ra một vật phẩm nghệ thuật rồi đặt nó vào thị trường máy ảnh. Nhưng nhóm còn lại lại nhìn thấy ở BF một thứ chìm sâu hơn: cảm giác nguyên bản của nhiếp ảnh, cái nhịp chậm mà họ đã đánh mất trong kỷ nguyên tracking AI, burst 20 fps và những chiếc máy quá thông minh thay bạn đưa ra quyết định.

Dù bạn đứng ở phe nào, khó phủ nhận rằng BF sở hữu sức hút rất khác thường. Nó không cố làm hài lòng số đông, nhưng lại giữ chân được một số ít. Và với những người ấy, BF không đơn thuần là công cụ mà giống như một tuyên ngôn cá nhân. Thực tế sử dụng trong một thời gian, tôi cho rằng BF phù hợp rõ với ba nhóm người dùng, dù động cơ của họ rất khác nhau, và chính ba nhóm này tạo nên sự đặc biệt, thậm chí gây tranh cãi của chiếc máy.

Nhóm đầu tiên là những người theo đuổi nhiếp ảnh tối giản. Họ có thể từng yêu Ricoh GR, Leica Q hoặc thậm chí từng trung thành với máy film rangefinder. Những người này không cần một hệ thống quá phức tạp, họ quan tâm đến ánh sáng, bố cục và khoảnh khắc hơn là lớp công nghệ dày đặc. Với họ, BF mang đến một cảm giác rất quen: sự giản lược của thao tác, sự trực diện của ánh nhìn, và cái chất "cầm lên và chụp, không cần nghĩ quá nhiều về máy" - một tinh thần mà dòng máy hiện đại ngày nay rất khó tái hiện.

Là một người từng khởi đầu bằng Canon 600D, rồi đến Sony A6000 và may mắn có cơ hội review nhiều sản phẩm khác của các hãng, tôi chuyển hướng sang dùng Leica Q và đánh dấu cột mốc lựa chọn máy ảnh có sự giản lược và chú trọng nhiều hơn vào cảm nhận cá nhân thay cho nhồi nhét công nghệ. Kể từ đó đến nay, các dòng máy Leica M, SL và Q series luôn là sự lựa chọn của tôi và lần này là Sigma BF cũng được tôi rước về nhà cũng vì lẽ ấy. Nói chính xác hơn, tôi chính là đối tượng thuộc nhóm đầu tiên này.

Nhóm thứ hai là những người yêu cái đẹp, những người chọn thiết bị không chỉ vì hiệu năng mà vì thiết kế mang lại cảm xúc. Chính nhóm này từng khiến Fujifilm X100V trở thành hiện tượng toàn cầu - phần lớn không phải vì chất lượng ảnh vượt trội, mà vì nó là một món đồ đẹp để cầm, để mang theo, để đưa vào phong cách sống. Không ít lần bạn cũng thấy rất nhiều chàng trai, cô gái trẻ chọn Fujifilm X100 series để làm phụ kiện, để đặt lên bàn cùng chiếc ly cafe để check in, và tôi nghĩ BF cũng có thể làm điều tương tự: một vật thể mang tính thời trang, một phụ kiện được hoàn thiện như một món đồ cao cấp, có giá trị thẩm mỹ riêng. Nhiều người không nhất thiết cần hàng tá tính năng, họ chỉ cần một chiếc máy khiến họ muốn mang nó theo mỗi ngày và BF làm được điều đó rất tự nhiên.

Nhóm cuối cùng là các nhà sưu tầm. Họ nhìn thấy ở BF một sản phẩm được sản xuất với triết lý đặc biệt, số lượng nhỏ, khả năng bị ngừng sản xuất khá cao và tiềm năng trở thành món đồ hiếm theo thời gian. Với họ, BF không chỉ là máy ảnh mà là vật phẩm, giống như một phiên bản đặc biệt của một chiếc đồng hồ, hay một dụng cụ cơ khí được chế tác độc bản. BF sở hữu đầy đủ những yếu tố hấp dẫn giới collector: chế tác CNC nhiều giờ, thiết kế tối giản độc đáo, linh hồn thương hiệu Sigma, và sự mâu thuẫn hấp dẫn giữa một món đồ hiện đại nhưng mang tinh thần analog.

Sự tồn tại của BF vì thế trở thành điều khó định nghĩa: nó không phải máy ảnh phục vụ công việc, không phải máy "Pro", không phải máy dành cho số đông, nhưng nó lại nói rất đúng tiếng nói của những người muốn nhiếp ảnh trở lại thành một thực hành có suy tư. Chính điều đó khiến BF gây tranh cãi, nhưng cũng chính điều đó khiến nó có sức hút mãnh liệt. BF không cố gắng làm hài lòng bạn mà nó tìm đúng những người hiểu nó.

Và với những người ấy, trong đó có tôi, chiếc máy này có thể trở thành một phần rất riêng trong hành trình nhiếp ảnh của bản thân - giống như một dụng cụ khiến tôi nhớ lại niềm vui cầm máy lần đầu tiên. Niềm vui ngập tràn vì được khám phá một thế giới mới, sự lúng túng vụng về khi chưa quen điều chỉnh thông số, cái hồi hộp khi giơ máy lên trước một cảnh mình thấy đẹp mà không biết liệu bấm xong có được gì hay không.

Tất cả những cảm xúc mộc mạc ấy, sự tò mò, sự háo hức, sự run nhẹ nơi đầu ngón tay đều trở về rất tự nhiên khi cầm BF, như thể chiếc máy này kéo tôi ra khỏi thói quen chụp ảnh công nghiệp của thời hiện đại và đưa trở lại đúng thời khắc tôi bắt đầu yêu ánh sáng lần đầu tiên.

Kết luận

Sau tất cả, tôi phải nói thật: Sigma BF không phải máy ảnh để làm việc. Không dành cho sự kiện, không dành cho studio, không dành cho video chuyên nghiệp, nó có nhiều hạn chế mà bất kỳ người dùng nào cũng có thể liệt kê trong vài phút. Nhưng với tôi, BF là chiếc máy duy nhất năm 2025 khiến tôi ấn tượng mỗi khi nhìn thấy và chạm vào.

Trong một kỷ nguyên nhiếp ảnh nơi mọi thứ đang trở nên quá dễ dãi nhờ AI và công nghệ, Sigma BF chọn đi lùi lại vài bước để ta nhận ra đôi khi điều quan trọng không nằm ở việc chụp được bao nhiêu, mà là ta đã cảm được bao nhiêu trước khi chụp.

Và chỉ riêng điều đó thôi, với tôi, Sigma BF đã là một thành công. Không phải một thành công thương mại lớn, không phải một thành công công nghệ, mà là một thành công về cảm xúc - thứ mà nhiếp ảnh vốn được sinh ra để truyền tải.